Tham vọng Robotaxi của Elon Musk đẩy Tesla vào thế nguy

Pete Bannon, người đàn ông quyền lực đứng sau dự án siêu máy tính Dojo và là Phó chủ tịch phụ trách kỹ thuật thiết kế phần cứng của Tesla, vừa chính thức rời công ty. Tin tức này tưởng chừng chỉ mang tính nội bộ lại gây ra một cơn địa chấn ngầm bên trong đế chế AI của Elon Musk.

Bannon không chỉ là một kỹ sư giỏi, ông còn là một biểu tượng của tham vọng tự chủ công nghệ của Tesla. Dưới sự dẫn dắt của ông, đội ngũ đã làm việc miệt mài để phát triển Dojo – một “siêu máy tính” được thiết kế đặc biệt để xử lý và huấn luyện các mô hình AI từ hàng núi dữ liệu video thu thập từ các phương tiện của Tesla.

Đây không chỉ là một cỗ máy, mà là trái tim của lời hứa biến những chiếc xe Tesla hiện tại thành robotaxi – những chiếc taxi tự lái hoàn toàn – một lời hứa đã được Elon Musk rao giảng suốt nhiều năm qua.

Sự ra đi của Bannon và sự tan rã của đội Dojo gợi lên một câu hỏi lớn, rằng liệu đây có phải là dấu chấm hết cho một tham vọng táo bạo, hay chỉ là một bước ngoặt trong chiến lược? Và quan trọng hơn, điều gì đang thực sự xảy ra đằng sau cánh cửa đóng kín tại Gigafactory của Tesla, khi mà giấc mơ robotaxi đang đối mặt với những thách thức chưa từng có?

Giấc mơ AI và nỗi lo “chảy máu chất xám”

Kể từ đầu năm ngoái, Elon Musk đã dành rất nhiều công sức để thuyết phục các cổ đông rằng Tesla không chỉ là một hãng xe điện. Ông tuyên bố Tesla sẽ trở thành một “đế chế trí tuệ nhân tạo và robot”, một tầm nhìn đủ lớn để biện minh cho mức định giá khổng lồ của công ty.

Với sự xuất hiện của siêu máy tính Dojo, cùng với dự án robot hình người Optimus và cam kết sản xuất chip A16 tiên tiến với Samsung, Musk dường như đã vẽ ra một lộ trình vững chắc cho tham vọng này. Ông từng tự hào khẳng định phiên bản mới của Dojo sẽ đi vào vận hành quy mô lớn trong năm tới, với sức mạnh tương đương 100.000 chip H-100 của Nvidia.

Tuy nhiên, những nỗ lực này dường như không đủ để giữ chân các nhân sự tài năng. Sự ra đi của Bannon không phải là trường hợp cá biệt. Trong năm nay, Tesla đã chứng kiến một làn sóng “chảy máu chất xám” với nhiều nhân sự cấp cao rời đi, bao gồm Milan Kovac – người đứng đầu bộ phận kỹ thuật robot Optimus, David Lau – Phó Chủ tịch kỹ thuật phần mềm và Omead Afshar – cựu Chánh văn phòng của Musk.

Việc những lãnh đạo chủ chốt này lần lượt rời đi cho thấy một sự bất ổn ngầm, đặt ra nghi vấn về môi trường làm việc và hướng đi chiến lược của công ty.

Một phần nguyên nhân có thể đến từ chính Musk. Tại một cuộc họp báo cáo tài chính, ông đã thừa nhận một số kỹ sư từ chối gia nhập Tesla vì họ muốn làm việc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI). Đây được xem là một trong những lý do chính khiến ông lập ra công ty xAI.

Musk đã cố gắng phân định ranh giới giữa 2 công ty rằng xAI tập trung vào các mô hình “siêu trí tuệ nhân tạo” ở quy mô lớn, trong khi Tesla tập trung vào “AI trong thế giới thực” cho xe hơi và robot. Nhưng ranh giới này liệu có đủ rõ ràng để ngăn chặn việc nhân tài bị hút về xAI, đặc biệt khi chính Musk là người đứng đầu cả hai?

Bão tố pháp lý và những chiếc Robotaxi “lạc đường”

Trong khi những bất ổn nội bộ đang diễn ra, ở bên ngoài, Tesla cũng đang phải đối mặt với một cơn bão pháp lý và hình ảnh. Mọi chuyện bắt đầu từ những chiếc xe robotaxi chạy thử nghiệm tại Austin, Texas.

Những người có ảnh hưởng và các cổ đông Tesla, được mời trải nghiệm dịch vụ, đã đăng tải nhiều video lên mạng xã hội. Thay vì chứng kiến một cuộc cách mạng giao thông, họ lại thấy một thực tế phũ phàng: những chiếc xe robotaxi dường như bị “lạc đường” khi chạy sai làn, phanh gấp bất ngờ, vượt quá tốc độ và gặp khó khăn khi đỗ xe nếu không có sự can thiệp của con người. Dù Tesla khẳng định đây là “dịch vụ tự hành hoàn toàn”, trên thực tế, vẫn luôn có một người giám sát an toàn ngồi bên trong để can thiệp khi cần.

Những video này nhanh chóng lan truyền, thu hút sự chú ý của Cơ quan An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Mỹ (NHTSA), và họ đã ngay lập tức mở cuộc điều tra. Hậu quả tức thì: cổ phiếu Tesla giảm hơn 6% chỉ trong 2 ngày, khiến nhiều nhà đầu tư chịu thiệt hại nặng nề.

Không lâu sau, một nhóm cổ đông đã đệ đơn kiện tập thể tại tòa án liên bang bang Texas, với cáo buộc Tesla và Elon Musk đã lừa dối nhà đầu tư, “thổi phồng hiệu quả của công nghệ lái xe tự động” và không công bố các trục trặc liên quan đến robotaxi. Họ cho rằng “có rủi ro nghiêm trọng rằng các phương tiện tự lái của công ty sẽ hoạt động một cách nguy hiểm và/hoặc vi phạm luật giao thông”.

Những thách thức pháp lý này càng trở nên nghiêm trọng hơn khi phán quyết của một bồi thẩm đoàn liên bang tại Florida được công bố. Trong một vụ án liên quan đến tai nạn chết người của một chiếc Tesla đang ở chế độ “Autopilot”, bồi thẩm đoàn đã tuyên mức bồi thường tổng cộng 329 triệu USD, trong đó Tesla bị xác định phải chịu trách nhiệm cho 242,5 triệu USD.

Mặc dù Tesla phản biện rằng lỗi hoàn toàn thuộc về người lái, phán quyết này vẫn là một đòn giáng mạnh vào hình ảnh và niềm tin của công chúng đối với công nghệ tự lái của hãng.

Theo Miguel Custodio, một luật sư về thương tích cá nhân, phán quyết này đã phát đi một “tín hiệu cảnh báo” đối với toàn ngành xe tự hành. Ông nhấn mạnh rằng nếu công nghệ không đạt độ an toàn tuyệt đối hoặc cách tiếp thị gây hiểu lầm, thì các công ty sẽ phải đối mặt với những hậu quả pháp lý và tài chính nghiêm trọng.

Những vụ kiện và phán quyết này đã đặt ra một câu hỏi cốt lõi: liệu Tesla có thể đạt được tầm nhìn robotaxi đầy tham vọng khi công nghệ của họ vẫn đang vấp phải những rào cản về pháp lý và an toàn?

Bức tranh kinh doanh: Giữa thực tế doanh số và ảo vọng robotaxi

Bên cạnh những lùm xùm về công nghệ và pháp lý, bức tranh kinh doanh cốt lõi của Tesla cũng không mấy sáng sủa. Trong những quý gần đây, doanh số bán xe – mảng kinh doanh truyền thống – đang sụt giảm. Cụ thể, trong quý II vừa qua, công ty chỉ giao được 384.122 xe, giảm 13,5% so với cùng kỳ năm trước và thấp hơn dự báo của các nhà phân tích.

Trong bối cảnh này, sự thành công của robotaxi không chỉ là một tầm nhìn xa mà còn là một cứu cánh tài chính. Các nhà đầu tư lạc quan như Cathie Wood của Ark Invest vẫn tin tưởng tuyệt đối vào mô hình kinh doanh này, thậm chí còn đưa ra mục tiêu giá cổ phiếu 2.600 USD trong 5 năm tới. Họ coi Tesla không phải là một công ty xe hơi, mà là một công ty công nghệ AI với tiềm năng khổng lồ. Tuy nhiên, sự thất bại ban đầu của dịch vụ robotaxi đã làm lung lay niềm tin đó.

Sự ra đi của những nhân tài chủ chốt, việc giải tán đội ngũ Dojo, các vụ kiện pháp lý, phán quyết bồi thường khổng lồ và doanh số xe sụt giảm đều cho thấy một thực tế rằng, canh bạc robotaxi của Elon Musk đang gặp phải vô vàn rủi ro. Liệu Musk có thể lèo lái con thuyền Tesla vượt qua những cơn bão này và hiện thực hóa giấc mơ tỷ USD của mình, hay đây sẽ là thời điểm mà tầm nhìn của ông bị đặt dấu hỏi lớn hơn bao giờ hết?