Từ những chiếc xe bay trong phim “The Jetsons” đến thế giới ma trận ảo, viễn cảnh về một tương lai nơi công nghệ giải phóng con người khỏi những công việc nặng nhọc, nhàm chán đã luôn là niềm cảm hứng bất tận.
Những đứa trẻ từng say mê viễn cảnh đó giờ đã lớn, trở thành các kỹ sư và CEO của những tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới. Và họ đang biến những giấc mơ viễn tưởng thành hiện thực.
Amazon, với giá trị vốn hóa lên đến 2.000 tỷ USD, đang đi đầu trong cuộc cách mạng này, nhưng câu hỏi được đặt ra là: Liệu chúng ta có đang đi quá nhanh, quá xa?
Bên trong “công viên robot” bí mật của Amazon
Theo một báo cáo gây chấn động từ trang tin công nghệ uy tín The Information, Amazon đang đẩy nhanh tiến độ cho một trong những dự án tham vọng nhất của mình, đó là phát triển phần mềm trí tuệ nhân tạo (AI) chuyên dụng cho robot hình người. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra những “nhân viên” robot có khả năng đảm nhiệm toàn bộ quy trình giao hàng chặng cuối, vốn là công đoạn tốn nhiều nhân lực nhất.
Để hiện thực hóa kế hoạch này, Amazon đã xây dựng một khu thử nghiệm đặc biệt tại San Francisco, được một người trong cuộc mô tả là “công viên robot hình người”. Cơ sở này, dù chỉ có quy mô tương đương một quán cà phê nhỏ, lại được thiết kế như một đường chạy chướng ngại vật phức tạp, mô phỏng các điều kiện giao hàng trong thực tế.
Bên trong khu thử nghiệm, một chiếc xe van giao hàng chạy điện của Rivian (loại xe mà Amazon đang sử dụng hàng chục nghìn chiếc trên khắp nước Mỹ) đã được đưa vào sẵn sàng.
Tại đây, các robot hình người sẽ được huấn luyện để thực hiện những tác vụ phức tạp: tự di chuyển bên trong xe, nhận diện đúng gói hàng, và quan trọng nhất là “nhảy ra” khỏi xe, tiến đến cửa nhà và hoàn thành việc giao hàng một cách tự động.
Dự án này cho thấy một chiến lược rõ ràng: Amazon tự mình phát triển phần mềm AI – bộ não của robot, trong khi hợp tác với các công ty đối tác để sản xuất phần cứng – cơ thể của chúng. Sau giai đoạn thử nghiệm trong môi trường được kiểm soát tại “công viên robot”, công ty dự định sẽ tiến hành các chuyến “thực địa” ngoài đời thực, một bước đi quan trọng để đưa công nghệ này ra thế giới.
Amazon gần đây đã mua 20.000 xe điện để trang bị cho các robot này (Ảnh: Getty).
Hành trình tự động hóa không ngừng nghỉ
Đây không phải là lần đầu tiên Amazon tìm cách thay thế con người bằng máy móc. Cuộc chạy đua tự động hóa của gã khổng lồ này là một chiến lược dài hơi, được đầu tư mạnh mẽ trong hơn một thập kỷ qua nhằm tối ưu hóa hoạt động và rút ngắn thời gian giao hàng.
Năm 2013, thế giới lần đầu biết đến tham vọng của Amazon với thông báo về chương trình giao hàng bằng máy bay không người lái (drone). Tuy nhiên, sau hơn 10 năm với vô số thử nghiệm và trở ngại, dự án này vẫn chưa thể cất cánh trên quy mô lớn.
Năm 2023, Amazon hợp tác với Agility Robotics để thử nghiệm Digit, một robot hình người được thiết kế để làm việc trong các kho hàng. CEO của Agility khi đó tuyên bố mục tiêu là làm cho “trải nghiệm làm việc của nhân viên an toàn hơn, dễ dàng hơn và ít lặp lại hơn”. Nhân viên sẽ đóng vai trò như những “quản lý robot”, giao phó các công việc chân tay cho máy móc.
Năm 2024, Amazon tiếp tục nhận được giấy phép tại Anh để thử nghiệm bay drone vượt ngoài tầm kiểm soát trực tiếp của con người, một bước tiến nữa cho thấy quyết tâm theo đuổi việc giao hàng tự động từ trên không.
Dự án robot giao hàng hình người hiện tại chính là đỉnh cao của chuỗi nỗ lực này. Nó không chỉ dừng lại ở kho hàng hay trên bầu trời, mà nhắm thẳng vào khâu tương tác cuối cùng với khách hàng, một lĩnh vực vốn được xem là địa hạt độc quyền của con người.
Tương lai của người lao động bị đặt dấu hỏi lớn
Mặc dù những tiến bộ công nghệ này có thể là tin vui cho các nhà đầu tư và người tiêu dùng mong muốn nhận hàng nhanh hơn, chúng lại là một mối đe dọa hiện hữu đối với lực lượng lao động khổng lồ trong ngành giao vận.
Nếu thử nghiệm của Amazon thành công, ngay cả khi vẫn cần một tài xế con người ngồi sau vô lăng, các robot vẫn có thể tăng tốc độ giao hàng đáng kể bằng cách xử lý một địa chỉ trong khi tài xế di chuyển đến địa chỉ tiếp theo. Xa hơn nữa, với việc Amazon đang đầu tư mạnh vào công nghệ xe tự lái thông qua công ty con Zoox, một tương lai hoàn toàn không có con người trong quy trình giao hàng là hoàn toàn có thể xảy ra.
Viễn cảnh này có thể dẫn đến việc thay thế hàng ngàn, thậm chí hàng triệu nhân viên giao hàng trên toàn thế giới, gây ra một cuộc khủng hoảng việc làm nghiêm trọng và đặt ra những câu hỏi xã hội gai góc.
Từ phòng thí nghiệm ra vỉa hè: Một chặng đường đầy chông gai
Dù tham vọng của Amazon là rất lớn, các chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng về tính khả thi trong tương lai gần. Giáo sư Subramanian Ramamoorthy, chủ nhiệm bộ môn học máy và tự động hóa robot tại Đại học Edinburgh, nhận định rằng dù phần cứng cho robot hình người đang phát triển nhanh chóng, thách thức lớn nhất vẫn nằm ở việc vận hành ổn định trong một thế giới thực hỗn loạn.
“Nếu Amazon giới hạn phạm vi hoạt động, chẳng hạn chỉ áp dụng trong các khu vực có đường lái xe rõ ràng, bố cục cửa ra vào và môi trường xung quanh tiêu chuẩn, thì nhiệm vụ sẽ đơn giản hơn nhiều”, ông giải thích.
Tuy nhiên, thực tế lại vô cùng phức tạp. “Khi môi trường trở nên phức tạp và biến đổi, chẳng hạn như có sự xuất hiện của thú cưng hay trẻ nhỏ bất ngờ chạy ra, hay đơn giản là một bậc thềm không theo quy chuẩn, thì vấn đề sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều”.
Việc đạt được hiệu suất ổn định và an toàn tuyệt đối bên ngoài môi trường được kiểm soát của “công viên robot” là một ngọn núi mà ngay cả đội ngũ kỹ sư robot tài năng của Amazon cũng sẽ phải mất nhiều năm để chinh phục.
Amazon hiện vẫn chưa đưa ra bình luận chính thức nào về các thông tin này. Nhưng những gì đang diễn ra bên trong khu thử nghiệm ở San Francisco đã cho thấy một điều chắc chắn, đó là cuộc cách mạng tự động hóa đang tiến một bước dài và mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Những robot hình người đang dần bước ra khỏi màn ảnh. Câu hỏi cho xã hội không còn là “liệu chúng có đến không”, mà là “chúng ta sẽ chuẩn bị như thế nào khi chúng thực sự đến gõ cửa nhà mình?”.
