Tiến sĩ Phạm Văn Đại – giảng viên chính sách công, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright – trình bày tham luận Thành phố không phát thải – Từ bài học quốc tế đến cơ hội cho Phú Quốc”.
Chiều 10-6, tại khách sạn Vinpearl Resort and Spa thuộc khu Bãi Dài (xã Gành Dầu, TP Phú Quốc, Kiên Giang) diễn ra hội thảo “Hành động vì một Phú Quốc xanh, không phát thải”. Hội thảo do báo Tuổi Trẻ và UBND TP Phú Quốc cùng các đơn vị liên quan phối hợp tổ chức.
Hội thảo là hoạt động đầu tiên và trọng điểm nằm trong tuyến truyền thông dài hơi “Phú Quốc Xanh – Đồng hành cùng APEC” của dự án Việt Nam Xanh, do báo Tuổi Trẻ khởi xướng.
Đặc biệt, tại sự kiện còn có lễ ký kết “Tuyên bố cùng hành động vì Phú Quốc Xanh” giữa đại diện chính quyền, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế nhằm khẳng định cam kết mạnh mẽ trong việc giảm phát thải, xây dựng đô thị xanh và bền vững.
Phú Quốc có thể đi đầu giao thông xanh nhờ lợi thế tự nhiên và chi phí
TS Phạm Văn Đại – giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright – cho biết hiện nay trên thế giới có 140 quốc gia, chiếm khoảng 91% lượng phát thải khí nhà kính và cam kết mục tiêu Net Zero (IMF 2022).
Đồng thời Net Zero là trụ cột chính sách của hầu hết các cường quốc kinh tế khác.
Việt Nam cam kết Net Zero mạnh mẽ hơn so với nhiều quốc gia đang phát triển khác, trong đó sẽ đạt được Net Zero vào năm 2050 với tốc độ nhanh, mạnh mẽ.
Cụ thể đến năm 2030 cắt giảm 43,5% lượng phát thải khí nhà kính (so với kịch bản phát thải thông thường BAU), trong đó: Năng lượng giảm 32,6%, nông nghiệp (43,0%), lâm nghiệp (70%), chất thải (60,7%), sản xuất công nghiệp (38,3%)
Đến năm 2050: Lượng phát thải sẽ đạt đỉnh vào năm 2035, sau đó giảm nhanh chóng để đạt Net Zero vào năm 2050, trong đó năng lượng giảm 91,6%, nông nghiệp giảm 63,1%, lâm nghiệp 90%, chất thải 90,7% và sản xuất công nghiệp giảm 84,8%.
Lộ trình chuyển đổi chung của Việt Nam là đến năm 2025, các xe buýt mua mới phải là ZEV (phương tiện không phát thải). Nhà nước sẽ áp dụng các chính sách tài khóa nhằm hỗ trợ việc chuyển đổi này, bao gồm ưu đãi thuế, lệ phí trước bạ và ưu tiên trong mua sắm công.
Năm 2030 taxi đăng ký mới là ZEV. Ít nhất 50% lượng xe buýt là ZEV. Đây là giai đoạn đẩy mạnh áp dụng ZEV trong giao thông đô thị và dịch vụ công cộng.
Từ năm 2030 đến năm 2040 là giai đoạn chuyển đổi bắt buộc từng bước sang ZEV. Chính thức dừng hoàn toàn việc bán các loại xe sử dụng động cơ xăng và diesel.
Đến năm 2050: 100% phương tiện giao thông tại Việt Nam sẽ là ZEV, hoàn tất mục tiêu chuyển đổi sang giao thông không phát thải.
“Sử dụng xe điện trên đảo như Phú Quốc thì rất thuận lợi vì quãng đường trên đảo không quá dài; chuyển đổi sang xe điện thì tác động đến lợi ích kinh tế như du khách có trải nghiệm tốt khi giảm ô nhiễm không khí, giảm ô nhiễm tiếng ồn và du lịch sẽ bền vững”, TS Đại nói.
Ngoài ra chi phí cạnh tranh, dễ phát triển hạ tầng trạm sạc do diện tích nhỏ, phát huy lợi thế năng lượng tái tạo, tiết kiệm chi phí vận tải xăng dầu ra đảo. Đây là lợi ích quan trọng để Phú Quốc thực hiện chuyển đổi giao thông xanh.
Kinh nghiệm từ Trung Quốc
Kinh nghiệm từ đảo Hải Nam (Trung Quốc), TS Đại cho biết thêm đảo Hải Nam khi chuyển đổi xe xanh sẽ có chính sách riêng khi hỗ trợ thêm 1.300 USD/xe, miễn phí đậu xe, không áp dụng giấy phép mua xe điện, được phép lưu thông trên những tuyến đường giờ cao điểm (xe xăng không được).
Ngoài ra, chính quyền Hải Nam cũng hỗ trợ chi phí xây trạm sạc (CNY 200/kW lắp đặt) và chi phí vận hành (CNY 200/kW sạc); các khu dân cư xây mới phải xây trạm sạc với tỉ lệ cổng sạc 20-25 các tòa nhà văn phòng, thương mại; chiến dịch truyền thông, nhận thức của người dân. Sự chuyển đổi luôn đi kèm chi phí và nhu cầu lượng điện, phát triển hạ tầng điện.
Theo TS Đại, giao thông xanh là lựa chọn mang tính xu hướng của các điểm đến du lịch. TS Đại tin rằng Phú Quốc có lợi thế hơn so với Bali, Phuket về chuyển đổi xanh và có cơ hội vượt lên Bali hay Phuket trở thành điểm đến du lịch bền vững của Đông Nam Á.
Địa phương cần có chính sách kết hợp cả phía cung và phía cầu và lộ trình chuyển đổi từng bước rõ ràng, ví dụ: cấm toàn bộ xe xăng tại đảo từ năm 2035, hỗ trợ đổi xe cũ sang xe điện và tính toán phụ tải điện và giải pháp giá điện linh hoạt.
Phát triển hạ tầng sạc có vai trò then chốt.
“Phú Quốc có lợi thế và cần cơ chế thử nghiệm đặc thù để phát triển giao thông xanh. Bên cạnh xe điện, các loại phương tiện không phát thải như hydrogen. Không chỉ có chính quyền, doanh nghiệp, mà chúng ta cần có cộng đồng dân cư để chuyển đổi vấn đề này”, ông Đại chia sẻ.
Thách thức nhưng không phải không thể
Bà Nguyễn Ngọc Thúy Linh – giám đốc điều hành GSM thị trường Việt Nam (Tập đoàn Vingroup).
Bà Nguyễn Ngọc Thúy Linh – giám đốc điều hành GSM thị trường Việt Nam (Tập đoàn Vingroup) – khẳng định như vậy và thể hiện sự cam kết của tập đoàn, đồng lòng cùng thành phố Phú Quốc và tỉnh Kiên Giang chung tay phát triển vì một Phú Quốc ngày càng xanh và đồng hành, trở thành một trong những đô thị tiên phong Net Zero của Việt Nam.
Bà Linh cho rằng Phú Quốc đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử không chỉ phát triển về du lịch và kinh tế. Câu chuyện giao thông xanh chính là cốt lõi để Phú Quốc phát triển bền vững và trở thành đô thị Net Zero trong lòng bạn bè quốc tế.
Theo bà, phát thải đến từ giao thông là lượng phát thải rất lớn gây ô nhiễm môi trường (20% khí CO2 đến từ giao thông), nghĩa là chỉ cần tìm ra phương pháp giảm thiểu phát thải đến từ phương tiện giao thông công cộng và cá nhân của người dân thì đã có thể đạt đến mức Net Zero một cách nhanh chóng.
Bà cũng chia sẻ cách nay gần một tháng tập đoàn đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Kiên Giang, tại đây đã đưa ra một số cam kết. Cụ thể: Năm 2025 chuyển đổi 100% xe buýt thay thế; đến năm 2030 có 100% xe taxi sử dụng năng lượng xanh và 50% tỉ lệ phương tiện giao thông là phương tiện xanh; đến năm 2050 sẽ có 100% xe sử dụng điện và năng lượng xanh.
“Đó là thách thức nhưng không phải là không thể. Để làm được điều đó phải có sự đồng lòng không chỉ của các doanh nghiệp trên địa bàn mà cần sự chung tay từ chính quyền địa phương và thay đổi nhận thức của cộng đồng, người dân”, bà Linh nói.
Tại Phú Quốc tính đến nay có 22 trạm sạc và hơn 158 cổng sạc. Hướng tới đến hết năm 2026 sẽ phát triển 500 trụ sạc (tương đương 700 cổng sạc) tại khu vực dân cư, resort, khách sạn (trụ sạc chậm), còn trạm sạc nhanh sẽ phân bổ ở đường tỉnh lộ, các tuyến đường khác ở đảo.
Trong lĩnh vực du lịch, ông Bùi Quốc Thái – giám đốc Sở Du lịch Kiên Giang – cho biết địa phương hiện cụ thể hóa chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 vào thực tiễn ngành.
Ngoài ra địa phương tuyên truyền, phổ biến nhằm nâng cao nhận thức trong toàn ngành du lịch, người dân và du khách về phát triển du lịch xanh; xây dựng bộ tiêu chí du lịch xanh cho từng lĩnh vực du lịch theo tiêu chí chung của quốc gia, quốc tế, đồng thời phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh Kiên Giang.
Đặc biệt kêu gọi đầu tư xây dựng không gian du lịch xanh, tận dụng không gian xanh để xây dựng công trình, dự án du lịch, tận dụng ánh sáng tự nhiên, giảm thiểu tiêu thụ nhiên liệu, giảm tiêu tốn điện năng và phát thải các bon; khoanh vùng thí điểm không gian du lịch xanh.
“Chúng tôi xác định phát triển du lịch trên cơ sở tôn trọng, gìn giữ và bảo vệ tài nguyên, bảo đảm tính nguyên sơ, nguyên bản của giá trị cảnh quan tự nhiên và di sản văn hóa bản địa và cần có cam kết từ điểm đến, từ cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch sử dụng sản phẩm xanh tiến tới không rác thải nhựa, và quan trọng nhất đó là đào tạo nhân lực xanh”, ông Thái khẳng định.
