Nguyễn Văn Khánh và chai nhớt do mình và đồng phạm làm giả – Ảnh: Công an cung cấp
Như Tuổi Trẻ Online đã thông tin, Công an TP.HCM vừa triệt phá đường dây sản xuất, mua bán nhớt giả quy mô lớn với thủ đoạn tinh vi, lợi dụng các sàn thương mại điện tử thông dụng để tiêu thụ hàng trăm ngàn sản phẩm giả.
Cần xem xét trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử
Bước đầu Công an TP.HCM xác định Nguyễn Văn Khánh (32 tuổi, quê Quảng Ngãi) cùng đồng phạm mua nhớt trôi nổi không rõ nguồn gốc, kết hợp với một phần nhớt chính hãng mua từ các thương hiệu nhỏ.
Sau đó đem pha trộn 2 nguyên liệu này theo tỉ lệ 7:3 rồi sang chiết vào các vỏ chai, can, thùng giấy có sẵn tem nhãn các thương hiệu nổi tiếng như Castrol, Motul, Honda, Yamaha.
Sản phẩm sau khi sang chiết được đóng gói giống hàng chính hãng rồi tiêu thụ thông qua Nguyễn Thành Tân (34 tuổi, chủ cửa hàng tại quận Bình Thạnh) và Nguyễn Thị Kiều Trang (30 tuổi, em Tân) là người quản lý một số shop trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada.
Bước đầu xác định từ tháng 2-2024 đến thời điểm bị phát hiện, những người này đã sản xuất và đưa ra thị trường hơn 220.000 sản phẩm nhớt giả, giả mạo các thương hiệu uy tín như Castrol, Motul, Honda, Yamaha.
Bằng việc lợi dụng các nền tảng thương mại điện tử và dịch vụ giao hàng công nghệ, đường dây này đã trót lọt tiêu thụ trên khắp các tỉnh, thành, thu về khoản lợi bất chính lên đến hàng chục tỉ đồng.
Vụ án đang được tiếp tục điều tra mở rộng và câu hỏi mà nhiều người đặt ra là các sàn thương mại điện tử có trách nhiệm thế nào trong việc phân phối hàng giả?
Theo luật sư Trương Hồng Điền – Đoàn luật sư TP.HCM, từ vụ việc trên cho thấy cần xem xét trách nhiệm của chủ sở hữu các sàn thương mại điện tử này.
Điểm n khoản 3 điều 39 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 quy định tổ chức, cá nhân thiết lập, vận hành nền tảng số trung gian chịu trách nhiệm với người tiêu dùng theo quy định của pháp luật về thương mại điện tử trong trường hợp tổ chức, cá nhân kinh doanh trong nước và nước ngoài bán, cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng trên lãnh thổ Việt Nam.
Như vậy chủ sở hữu sàn thương mại điện tử bán hàng phải có trách nhiệm với người tiêu dùng đã sử dụng trang thương mại điện tử để mua hàng, nhưng gặp phải hàng giả, hàng kém chất lượng.
“Sàn thương mại điện tử về bán hàng phải có cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo việc cung cấp thông tin của người bán trên sàn giao dịch được thực hiện chính xác, đầy đủ.
Nếu thiếu cơ chế này, sàn thương mại điện tử đã mặc kệ khách hàng tự đánh giá, tìm hiểu, lựa chọn bên bán và sản phẩm của bên bán mà không có sự kiểm tra, đánh giá của đại diện sàn.
Đồng thời sàn thương mại điện tử phải lưu trữ thông tin đăng ký của các thương nhân, tổ chức, cá nhân tham gia sàn giao dịch và thường xuyên cập nhật những thông tin thay đổi, bổ sung có liên quan.
Do đó với vụ việc trên, cơ quan chức năng cần kiểm tra lịch sử đăng ký, hiển thị, giao dịch, đánh giá, chức năng quảng cáo, có chức năng ưu tiên hiển thị hay không… đối với gian hàng online mà kẻ xấu đã dùng để bán dầu nhớt giả.
Từ đó mới có cơ sở đánh giá sàn thương mại điện tử bán hàng đã thực hiện đúng quy định về trách nhiệm hay không”, luật sư phân tích.
Cũng theo luật sư, căn cứ các quy định pháp luật hiện hành, nếu cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra và xác định các sàn thương mại điện tử có vi phạm thì có thể bị xử phạt hành chính từ 10 – 20 triệu đồng đối với hành vi “không có cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo việc cung cấp thông tin của người bán trên website thương mại điện tử hoặc ứng dụng di động được thực hiện chính xác, đầy đủ”.
Hoặc có thể bị phạt từ 30 – 40 triệu đồng trong trường hợp bên cung cấp dịch vụ thương mại điện tử không có biện pháp xử lý kịp thời khi phát hiện, hoặc nhận được phản ánh về hành vi kinh doanh vi phạm pháp luật trên website cung cấp dịch vụ.
Sàn thương mại điện tử có thể phải liên đới bồi thường cho người tiêu dùng
Chủ sở hữu sàn thương mại điện tử có thể còn phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường dân sự cho người tiêu dùng đã mua phải hàng giả qua sàn, theo quy định tại điểm d khoản 2 điều 34; điểm n khoản 3 điều 39 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023.
“Trường hợp đại diện hoặc bộ phận kỹ thuật sàn thương mại điện tử bán hàng đã biết hoặc buộc phải biết việc các đối tượng buôn bán hàng giả, nhưng vẫn phớt lờ hoặc tiếp tay bằng cách ẩn bình luận tiêu cực, ưu tiên hiển thị gian hàng, giúp quảng cáo đưa ra giá so sánh trên thị trường… thì cơ quan điều tra sẽ phân loại từng đối tượng, từng hành vi để xử lý vai trò trong vụ án hình sự đã khởi tố, bên cạnh việc xử lý vi phạm hành chính”, ông Điền chia sẻ thêm.
Cần kiểm soát hồ sơ kinh doanh
Thạc sĩ Nguyễn Văn Tâm – phó trưởng bộ môn marketing Trường đại học Văn Lang – cho rằng thời gian gần đây các sàn thương mại điện tử hoạt động khá sôi động và khó kiểm soát đã tạo điều kiện cho các cá nhân, tổ chức sản xuất hàng giả lợi dụng để tiêu thụ.
“Nếu sàn thương mại điện tử để các cá nhân, tổ chức kinh doanh hàng giả tràn lan chắc chắn sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của các sàn. Do đó cũng cần kiểm soát, ví dụ khi cho đối tác nào kinh doanh trên sàn, họ cần kiểm soát hồ sơ kinh doanh để đảm bảo các đơn vị kinh doanh trên sàn là những đơn vị có uy tín, có hồ sơ kinh doanh hợp pháp”, ông Tâm chia sẻ.
