Intel vừa trải qua đợt cắt giảm nhân sự lớn, với hơn 21.000 nhân viên bị cho thôi việc, nhằm “hồi sinh” doanh nghiệp trở lại sau thời gian dài thua lỗ – Ảnh: REUTERS
Ngày 22-8, Tổng thống Trump thông báo Chính phủ Mỹ sẽ nắm giữ 10% cổ phần tại tập đoàn sản xuất chip Intel, trong thỏa thuận trị giá 8,9 tỉ USD.
Đây được xem là động thái mới nhất trong loạt can thiệp chưa từng có tiền lệ của Nhà Trắng vào các tập đoàn lớn của Mỹ, theo đánh giá của Hãng tin Reuters.
Thỏa thuận lịch sử
“Nước Mỹ hiện sở hữu và kiểm soát 10% Intel”, ông Trump tuyên bố trên mạng xã hội Truth Social, đồng thời khẳng định chính phủ “không phải trả đồng nào cho số cổ phần này” sau quá trình đàm phán với Giám đốc điều hành Intel, ông Lip-Bu Tan.
Theo thỏa thuận, Chính phủ Mỹ sẽ nhận được 433,3 triệu cổ phiếu phổ thông, tương đương 9,9% cổ phần của Intel, trị giá 8,9 tỉ USD. Trong đó 5,7 tỉ USD đến từ các khoản trợ cấp thuộc Đạo luật CHIPS và Khoa học – một đạo luật lớn được thông qua dưới thời cựu tổng thống Biden mà ông Trump từng nhiều lần chỉ trích.
Khoản 3,2 tỉ USD còn lại đến từ chương trình Secure Enclave, Intel cho biết. Số vốn này được cộng thêm 2,2 tỉ USD mà Intel đã nhận trước đó, nâng tổng số tiền tập đoàn được nhận lên 11,1 tỉ USD.
Sau thông tin này, cổ phiếu Intel giảm 1,2% trong phiên giao dịch ngoài giờ.
Intel nhấn mạnh khoản đầu tư của chính phủ chỉ mang tính chất “sở hữu thụ động”, không đi kèm quyền đại diện trong hội đồng quản trị hay quyền can thiệp vào hoạt động điều hành.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick xác nhận thương vụ đã hoàn tất, gọi đây là thỏa thuận “công bằng cho cả Intel và người dân Mỹ”.
Theo giới phân tích, giá trị cổ phần Mỹ nắm giữ gần tương đương số tiền Intel dự kiến nhận được từ các gói hỗ trợ để xây dựng nhà máy sản xuất chip tại Mỹ theo Đạo luật CHIPS.
Đây không phải lần đầu chính quyền ông Trump can thiệp trực tiếp vào doanh nghiệp Mỹ. Trước đó Washington đã đạt thỏa thuận cho phép Nvidia bán chip H20 sang Trung Quốc, đổi lại Chính phủ Mỹ sẽ nhận 15% doanh thu từ thương vụ này.
CEO của Intel, ông Lip-Bu Tan – Ảnh: REUTERS
Lo ngại nguy cơ quốc hữu hóa doanh nghiệp
Tuy nhiên việc Chính phủ Mỹ nắm cổ phần Intel đã gây ra nhiều tranh cãi, làm dấy lên lo ngại rằng Nhà Trắng đang tạo ra một dạng rủi ro mới cho doanh nghiệp.
“Đây là một con dốc trơn trượt” – chuyên gia công nghệ độc lập Rob Enderle ví von, đồng thời cảnh báo động thái này của chính phủ sẽ mở ra nguy cơ tiến tới quốc hữu hóa doanh nghiệp tư nhân.
Ông Scott Lincicome, chuyên gia tại Viện Cato – một tổ chức nghiên cứu ở Washington ủng hộ hạn chế vai trò chính phủ – cũng cho rằng việc chính phủ sở hữu cổ phần Intel là “một quyết định tồi tệ, bất lợi cho hầu hết mọi người”.
Theo ông, điều này sẽ gây hại cho triển vọng lâu dài của Intel, khi các quyết định của tập đoàn sẽ không còn dựa trên lợi ích thương mại, mà thay vào đó là chính trị, biến công ty thành mục tiêu của các chính phủ nước ngoài.
Trong một tuyên bố, ông Tan – giám đốc điều hành Intel – khẳng định công ty “cam kết sâu sắc trong việc đảm bảo những công nghệ tiên tiến nhất thế giới được sản xuất tại Mỹ”. Intel cho biết họ đang đầu tư hơn 100 tỉ USD để mở rộng các cơ sở sản xuất ở xứ cờ hoa.
Tuy nhiên giới phân tích cho rằng khó khăn của Intel vượt xa khả năng giải quyết bằng các gói rót vốn. Intel ghi nhận khoản lỗ ròng 18,8 tỉ USD trong năm 2024, lần đầu tiên thua lỗ kể từ năm 1986, và năm gần nhất có dòng tiền dương là 2021.
