Ông Lương Tấn Lợi – chủ tịch hội đồng quản trị kiêm giám đốc Công ty cổ phần sâm Việt Nam – Trà My Quảng Nam, phát biểu tại tọa đàm – Ảnh: NGUYỆT NHI
Tọa đàm “Loại bỏ những rào cản để kinh tế tư nhân phát triển theo nghị quyết 68” do báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức vào ngày 10-6, các doanh nghiệp và chuyên gia đề xuất cần loại bỏ các quy định chồng chéo, thủ tục rườm rà và khó khăn trong các thủ tục hành chính để giúp kinh tế tư nhân phát triển.
Doanh nghiệp mệt mỏi vì rào cản thủ tục
Một trong những vướng mắc cốt lõi mà doanh nghiệp tư nhân đang phải đối mặt là hành lang pháp lý còn chồng chéo, chưa đủ minh bạch và thông thoáng.
Điển hình là trường hợp của Công ty cổ phần sâm Việt Nam – Trà My Quảng Nam, dù có dự án xuất khẩu sâm Ngọc Linh đi Nhật Bản, nhưng đến nay vẫn chưa xin được giấy phép.
Ông Lương Tấn Lợi – chủ tịch hội đồng quản trị kiêm giám đốc Công ty cổ phần sâm Việt Nam – Trà My Quảng Nam – cho biết họ đã phải liên hệ với 4 bộ ngành khác nhau nhưng vẫn chưa xác định được cơ quan chịu trách nhiệm cấp phép hoặc tháo gỡ vướng mắc, khiến việc xin phép cứ “lòng vòng, chung chung”.
“Công ty được hướng dẫn từ các sở, ban ngành từ TP.HCM, cục, bộ. Sau đó đến hỏi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (trước đây), nhưng bộ này cho biết không cấp phép để xuất khẩu, muốn xuất khẩu phải qua Bộ Công Thương.
Khi chúng tôi qua tới Bộ Công Thương thì được trả lời ngược lại là thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn…
Đến mỗi nơi chúng tôi đều có giải trình. Tuy nhiên việc xin phép cứ lòng vòng, chung chung. Chúng tôi phải hỏi đến 4 bộ ngành nhưng đến nay chưa có cơ quan chức năng nào tháo gỡ cho doanh nghiệp”, ông Lợi đặt vấn đề.
Gặp khó vì doanh nghiệp quy mô nhỏ vẫn phải vào khu công nghiệp
Rào cản về mặt bằng sản xuất cũng là một vấn đề nhức nhối đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Theo các doanh nghiệp, quy định buộc doanh nghiệp dù chỉ phát sinh lượng nhỏ nước thải phải đặt cơ sở trong khu công nghiệp đang tạo gánh nặng lớn. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa với quy mô doanh thu khiêm tốn và năng lực tài chính hạn chế thường không thể thuê những lô đất lớn (từ 2.000 – 5.000m²) với chi phí đắt đỏ trong khu công nghiệp.
Ông Trần Lâm – giám đốc Công ty TNHH Natural House – cho rằng việc yêu cầu doanh nghiệp vào khu công nghiệp sẽ tạo ra nghịch lý, khi nhà nước khuyến khích chuyển từ thương mại sang sản xuất, nhưng chính sách mặt bằng lại cản trở quá trình đó.
Vấn đề tương tự cũng xảy ra trong lĩnh vực nông nghiệp, bởi khi doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu, hoạt động này cũng được xem là sản xuất công nghiệp và lại vướng phải bài toán nan giải là tìm kiếm mặt bằng đáp ứng đúng quy định.
Theo ông Lâm, những chủ trương hỗ trợ quỹ đất quy mô nhỏ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa là tín hiệu đáng mừng, nhưng vẫn băn khoăn về tính hiệu quả trong quá trình thực thi, cũng như khả năng tiếp cận thông tin minh bạch và liệu quỹ đất có đáp ứng đủ nhu cầu hay không.
Ông nhấn mạnh doanh nghiệp có thể tự giải quyết bài toán về vốn và kinh doanh, nhưng những rào cản về pháp lý, quy định thì họ không thể tự mình tháo gỡ.
Trong khi đó, bà Lê Thị Giàu – chủ tịch hội đồng quản trị Bình Tây Food – cũng kiến nghị Chính phủ nên có một khoảng thời gian thích nghi (ví dụ 6 tháng, 1 năm hoặc 2 năm) cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đối với các chính sách mới như đóng bảo hiểm xã hội và nộp thuế.
Bà nhấn mạnh rằng những đối tượng này thường là nông dân tập buôn bán hoặc hoạt động sinh kế, đóng vai trò không hề nhỏ trong kinh tế tư nhân, nên việc áp đặt ngay quy định có thể vô tình khiến họ thất nghiệp.
Theo bà Giàu, chính sách bảo hiểm xã hội “tốt vô cùng”, nhưng cần thời gian để doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ hiểu rõ giá trị thực sự của nó.
Cần có chính sách tài chính cởi mở cho khởi nghiệp
Ông Vũ Đức Hậu – đại diện Ngân hàng Vietcombank chi nhánh Long Thành – cho biết theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, việc thẩm định cho vay phải dựa trên yếu tố đầu vào như tài sản đảm bảo tốt, dòng tiền ổn định, kế hoạch trả nợ ngắn hạn khả thi.
Thực tế nhiều doanh nghiệp có ý tưởng kinh doanh rất tốt và khả thi, ban lãnh đạo có tiềm lực nhưng lại không đáp ứng được yếu tố đầu vào về tài sản đảm bảo, khiến việc cấp vốn vay rất khó khăn.
Ông Hậu cũng chỉ ra rằng ở Việt Nam thiếu dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, làm cho ngân hàng không có cơ sở phân định để đưa ra chính sách và tỉ lệ vay phù hợp, vẫn phải dựa vào tài sản đảm bảo.
Ông Hậu lo ngại điều này biến doanh nghiệp và người dân trở thành người kinh doanh tài sản bất động sản.
Theo ông Hậu, dù phía ngân hàng có chính sách cho vay dựa trên tài sản hình thành trong tương lai, nhưng chính sách này hiện chỉ dành cho các dự án bất động sản, trong khi các dự án start-up tiềm năng lại không thể vay vốn vì vướng các quy định.
“Chúng tôi mong muốn phía Ngân hàng Nhà nước, cơ quan nhà nước có các hướng mở trong nguồn vốn cho doanh nghiệp, đặc biệt là cho doanh nghiệp vừa và nhỏ khi có dự án start-up khả thi”, ông Hậu nói.
Ông Nguyễn Hoàng Hải – nguyên phó giám đốc Sở Tài chính TP.HCM – lấy ví dụ về game Flappy Bird do người Việt lập trình và cho rằng đây là tài sản vô hình.
Theo ông Hải, phía Ngân hàng Nhà nước và ngân hàng “mẹ” cần có góc nhìn thông thoáng hơn trong việc cấp vốn cho doanh nghiệp, đặc biệt là start-up.
