Ngày 19/7, khi thị trường chứng khoán Mỹ vẫn còn dư âm của những phiên giao dịch đầy biến động, một hồ sơ gửi lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đã thu hút sự chú ý đặc biệt của giới tài chính. Jensen Huang, nhà sáng lập và CEO của Nvidia, đã bán 75.000 cổ phiếu, thu về 12,94 triệu USD. Vài ngày trước đó, ông cũng đã bán 225.000 cổ phiếu trị giá 37 triệu USD.
Những giao dịch này không bộc phát. Chúng là một phần của kế hoạch bán ra tới 6 triệu cổ phiếu đã được ông thiết lập từ tháng 3, một động thái thường thấy ở các nhà lãnh đạo cấp cao nhằm đa dạng hóa tài sản. Nhưng đặt trong bối cảnh Nvidia vừa trở thành công ty đầu tiên trong lịch sử vượt mốc vốn hóa 4.000 tỷ USD, vượt mặt tất cả những gã khổng lồ công nghệ khác để ngồi lên ngai vàng doanh nghiệp giá trị nhất thế giới, hành động này không chỉ đơn thuần là một giao dịch tài chính.
Nó hé mở một phần tính cách của người đàn ông đang nắm trong tay “chìa khóa” của cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI): một người vừa tạo ra khối tài sản khổng lồ, vừa có những toan tính cá nhân rất rành mạch.
Để thực sự hiểu được Jensen Huang, người đàn ông 62 tuổi với chiếc áo khoác da đặc trưng, chúng ta phải quay ngược thời gian, không phải đến ngày ông thành lập Nvidia, mà đến một nơi bình dân hơn nhiều: một căn bếp của chuỗi nhà hàng Denny’s.
Triết lý “mise en place” từ căn bếp
“Tôi là người rửa bát giỏi nhất”, Jensen Huang chia sẻ trong một buổi trò chuyện tại Trường Kinh doanh Stanford hồi tháng 3/2024. “Tôi làm việc rất có tổ chức, có quy trình đúng kiểu mise en place”. “Mise en place” là thuật ngữ tiếng Pháp trong ngành ẩm thực, có nghĩa là “mọi thứ ở đúng chỗ” – một triết lý đề cao sự chuẩn bị kỹ lưỡng, ngăn nắp và tối ưu hiệu suất. “Tôi rửa bát sạch đến mức không còn mống vi khuẩn nào”, ông nói thêm đầy hài hước.
Khi ấy, Huang mới 15 tuổi, một cậu bé nhập cư đang làm công việc đầu đời của mình. Ông không bao giờ đi tay không từ quầy về bếp và cũng chẳng bao giờ quay lại mà không mang theo thứ gì đó. Hiệu quả, kỷ luật, trách nhiệm – những bài học tưởng chừng đơn giản này đã trở thành nền tảng cho phong cách quản trị của ông sau này tại Nvidia. “Không có việc gì là thấp kém cả”, ông khẳng định. “Tôi từng rửa bát và dọn dẹp nhà vệ sinh”.
Sự khởi đầu khiêm tốn ấy đã được chính “trường đời” đầu tiên của ông vinh danh. Gần nửa thế kỷ sau, Denny’s đã thêm vào thực đơn món “Nvidia Breakfast Bytes” – 4 xúc xích cuộn trong bánh pancake nhỏ, món ăn sáng yêu thích của vị tỷ phú. Đó không chỉ là một chiêu thức marketing mà là sự thừa nhận về một hành trình không tưởng: từ cậu bé lau dọn đến người đàn ông quyền lực nhất ngành công nghệ.
Và cũng chính tại một quán Denny’s khác ở Bắc California vào năm 1993, triết lý “mise en place” đã được áp dụng vào một canh bạc lớn hơn. Bên những ly cà phê đặc sánh và các món ăn huyền thoại như Lumberjack Slam, Huang cùng hai người bạn kỹ sư từ Sun Microsystems, Chris Malachowsky và Curtis Priem, đã phác thảo nên ý tưởng về một công ty sẽ thay đổi thế giới. Họ muốn tạo ra một con chip đặc biệt, có khả năng tái tạo đồ họa 3D chân thực trên máy tính cá nhân. Cái tên Nvidia ra đời từ đó.
“Tôi từng mua một cuốn sách 450 trang có tên “How to Write a Business Plan””, Huang cười lớn khi kể lại. “Tôi lật vài trang rồi nghĩ là nếu đọc hết cuốn này, chắc công ty phá sản mất”. Họ quyết định hành động ngay, dựa trên trực giác và một niềm tin sắt đá: máy tính cần được tăng tốc để giải quyết những vấn đề mà bộ xử lý đa năng thông thường không thể làm nổi.
Công việc đầu tiên của CEO Nvidia Jensen Huang là rửa bát tại chuỗi nhà hàng Denny’s (Ảnh: Getty).
Hành trình bão táp của cậu bé nhập cư
Con đường dẫn đến bàn ăn của Denny’s năm 1993 không hề bằng phẳng. Sinh ra tại Đài Nam, Đài Loan (Trung Quốc) năm 1963, Huang (tên khai sinh Jen-Hsun), khi đó mới 5 tuổi, theo gia đình đến Thái Lan. Sau đó, do lo ngại bất ổn từ cuộc chiến, cha mẹ đã gửi ông và anh trai đến Mỹ năm ông 9 tuổi.
Hai anh em được gửi đến Học viện Oneida Baptist ở vùng quê Kentucky, một nơi mà người chú của họ lầm tưởng là một trường nội trú danh giá. Thực tế, đó là một trường tôn giáo dành cho những học sinh có vấn đề về hành vi. Tại đây, Huang trải qua một “tuổi thơ dữ dội”. Ông bị bạn học bắt nạt, lăng mạ bằng lời lẽ phân biệt chủng tộc và bị buộc phải lau dọn nhà vệ sinh mỗi ngày. Chính những trải nghiệm khắc nghiệt này đã rèn giũa nên một ý chí kiên cường và khả năng chịu đựng áp lực phi thường.
Hai năm sau, gia đình đoàn tụ tại Oregon. Huang bắt đầu thể hiện tài năng của mình, trở thành một vận động viên bóng bàn có thứ hạng quốc gia và tốt nghiệp trung học sớm. Ông lấy bằng kỹ sư điện tại Đại học Bang Oregon, nơi ông gặp vợ mình, bà Lori Mills, và sau đó là bằng thạc sĩ tại Đại học Stanford danh tiếng. Trước khi sáng lập Nvidia, ông đã có kinh nghiệm quý báu tại các công ty chip như AMD và LSI Logic.
“Luật Huang” và phong cách lãnh đạo hai mặt
Nvidia khởi đầu với 40.000 USD vốn tự có và nhanh chóng huy động được 20 triệu USD từ các quỹ đầu tư mạo hiểm. Năm 1999, công ty ra mắt GPU (Bộ xử lý đồ họa) đầu tiên, một cột mốc làm thay đổi vĩnh viễn ngành công nghiệp game. Khi cổ phiếu công ty chạm mốc 100 USD, Huang đã kỷ niệm bằng cách xăm logo Nvidia lên vai trái.
Nhưng tầm nhìn của Huang vượt xa khỏi trò chơi điện tử. Ông nhận ra rằng kiến trúc xử lý song song của GPU cực kỳ hiệu quả cho các tác vụ tính toán phức tạp, đặc biệt là các thuật toán học máy. Đây chính là bước ngoặt đưa Nvidia từ một công ty game trở thành “trái tim” của cuộc cách mạng AI. Sức mạnh của GPU Nvidia tăng trưởng với tốc độ chóng mặt, vượt xa quy luật Moore truyền thống, đến nỗi giới truyền thông phải gọi đó là “Luật Huang”.
Dưới sự lèo lái của ông, Nvidia trở thành một tổ chức kín tiếng, vận hành chặt chẽ. Jensen Huang xây dựng cho mình một hình ảnh gần gũi với công chúng khi luôn diện áo phông đen, áo khoác da, thân thiện với người hâm mộ ở chợ đêm Đài Loan (Trung Quốc) và tránh xa các cuộc tranh cãi chính trị như nhiều ông trùm công nghệ khác. Giáo sư Jeffrey Sonnenfeld của Đại học Yale nhận xét ông có thể là “người được kính trọng nhất trong số các ông trùm công nghệ ngày nay”.
Tuy nhiên, một cựu nhân sự cấp cao của Nvidia lại vẽ nên một chân dung phức tạp hơn. Ông mô tả Huang là một con người “rất mâu thuẫn”. Với nhân viên, ông cực kỳ bảo vệ. Nhưng trong các cuộc họp cấp cao, ông sẵn sàng “xé nát” bất kỳ ai nếu họ phạm sai lầm nghiêm trọng. Ông đòi hỏi sự xuất sắc tuyệt đối, và sự quyết liệt đó chính là động lực thúc đẩy Nvidia liên tục đổi mới.
Sự quyết liệt và khôn khéo đó còn thể hiện ở mặt trận chính trị. Giữa cuộc chiến công nghệ Mỹ – Trung, chính Huang đã thuyết phục được chính quyền Tổng thống Donald Trump nới lỏng các hạn chế xuất khẩu chip H20 sang Trung Quốc. Ông lập luận rằng việc để thế giới sử dụng nền tảng công nghệ Mỹ làm cốt lõi sẽ mang lại lợi ích chiến lược cho nước Mỹ, một nước đi được đánh giá là “cực kỳ khéo léo”.
Sau khi bán thêm 75.000 cổ phiếu vào ngày 19/7, Jensen Huang hiện sở hữu khối tài sản ròng khoảng 150 tỷ USD, vượt qua cả huyền thoại Warren Buffett là 142 tỷ USD (Ảnh: Getty).
Di sản và tương lai
Ngày nay, khi các gã khổng lồ như Google, Microsoft, và Meta chi hàng tỷ USD để mua những con chip Nvidia với giá hàng chục ngàn USD mỗi chiếc, khối tài sản của Huang đã vượt mốc 150 tỷ USD. Tuy nhiên, ông vẫn giữ một lối sống tương đối giản dị và kín đáo. Cùng với vợ, ông thành lập Quỹ Jen-Hsun và Lori Huang, đóng góp hàng trăm triệu USD cho giáo dục và y tế.
Dù vậy, những hoài nghi vẫn tồn tại. Tập đoàn Apollo Global Management cảnh báo rằng lợi nhuận khổng lồ của Nvidia đang tạo ra một “bong bóng AI” còn lớn hơn cả bong bóng dot-com những năm 1990.
Nhưng đối với Jensen Huang, câu chuyện dường như chưa bao giờ là về bong bóng hay những con số trên sàn chứng khoán. Nó là về việc giải quyết những bài toán mà máy tính chưa thể giải quyết. “Công nghệ của Nvidia đã mở ra một cách phát triển phần mềm hoàn toàn mới nơi máy tính tự viết ra phần mềm. Đó chính là AI như chúng ta biết ngày nay”, ông khẳng định.
Từ cậu bé lau nhà vệ sinh ở Kentucky, người thanh niên rửa bát tại Denny’s, đến vị CEO xăm logo công ty lên người và giờ là “bố già” của đế chế AI 4.000 tỷ USD, Jensen Huang là một bản giao hưởng của những nốt trầm và bổng, của sự khiêm tốn và quyết liệt.
Việc ông bán đi một phần nhỏ trong gia tài khổng lồ của mình không phải là dấu hiệu của sự thoái lui, mà có lẽ, chỉ là một hành động theo đúng triết lý mise en place đã theo ông suốt cuộc đời: mọi thứ đều phải được sắp xếp ở đúng vị trí của nó, dù đó là một chiếc đĩa trong bồn rửa, một con chip trên bảng mạch hay một đế chế đang định hình lại tương lai của nhân loại.
