Nếu bạn từng “đứng ngồi không yên” khi thấy cổ phiếu nào đó tăng trần liên tiếp nhiều phiên và lập tức muốn nhảy vào mua bằng mọi giá, thì xin chúc mừng: bạn đã trải qua FOMO. Đây là viết tắt của cụm từ Fear Of Missing Out – nỗi sợ bị bỏ lỡ cơ hội.
Trong đầu tư chứng khoán, FOMO là một trong những “cái bẫy” tâm lý phổ biến nhất, đặc biệt với những nhà đầu tư mới bước chân vào thị trường. Và đáng tiếc, nó thường biến bạn thành người đến sau trong một cuộc chơi đã gần tàn.
FOMO trong chứng khoán là gì?
FOMO xuất hiện khi nhà đầu tư nhìn thấy giá cổ phiếu tăng mạnh và lo lắng nếu mình không mua ngay thì sẽ bỏ lỡ cơ hội kiếm lời. Thay vì phân tích kỹ doanh nghiệp hay đánh giá rủi ro, quyết định mua lúc này lại đến từ cảm xúc, dựa trên tâm lý “người khác có, mình cũng phải có”.
Trên thực tế, tâm lý FOMO thường xảy ra trong những giai đoạn thị trường hưng phấn, khi dòng tiền đổ mạnh vào một nhóm ngành hay một vài mã cổ phiếu. Nhà đầu tư mới thường ít kinh nghiệm, dễ bị cuốn theo hiệu ứng đám đông và không muốn “tụt lại phía sau”.
Vì sao FOMO là kẻ thù của nhà đầu tư mới?
Thứ nhất, mua đuổi theo FOMO thường đồng nghĩa với việc bạn bước vào thị trường ở vùng giá cao. Khi đám đông đã hô hào quá nhiều, khi tin tốt đã lan rộng khắp nơi, đó cũng thường là lúc “cá mập” bắt đầu chốt lời. Nhà đầu tư FOMO trở thành người trả giá đắt cho sự hưng phấn ngắn ngủi.
Thứ hai, FOMO khiến bạn bỏ qua nguyên tắc quản trị rủi ro. Thay vì đặt câu hỏi “doanh nghiệp này thực sự có giá trị gì?” hoặc “mức giá hiện tại có hợp lý không?”, bạn chỉ nghĩ “nếu không mua thì tiếc”. Đây là cách nhanh nhất để đánh mất vốn – điều tối kỵ với bất kỳ nhà đầu tư nào.
Cuối cùng, FOMO tạo ra sự lệ thuộc vào cảm xúc. Hôm nay bạn FOMO vì thấy người khác kiếm lời, ngày mai bạn hoảng sợ bán tháo vì cổ phiếu giảm giá. Cứ như vậy, bạn mãi mắc kẹt trong vòng xoáy cảm xúc thay vì xây dựng một chiến lược đầu tư dài hạn.
Ví dụ thực tế về FOMO
Không khó để tìm ví dụ: trong nhiều đợt sóng ngành chứng khoán, thép, bất động sản… đã có những cổ phiếu tăng gấp đôi, gấp ba chỉ trong vài tháng. Khi giá tăng quá mạnh, thông tin dồn dập trên mạng xã hội khiến nhiều nhà đầu tư F0 đổ xô lao vào mua. Thế nhưng chỉ cần một nhịp điều chỉnh, cổ phiếu có thể mất 30–40% giá trị, để lại những “nhà đầu tư kẹt hàng” dài hạn bất đắc dĩ.
Điều đáng nói là các quỹ lớn hay nhà đầu tư tổ chức hiếm khi rơi vào FOMO. Họ thường lên kế hoạch từ trước, có điểm mua – điểm bán rõ ràng. Chính vì vậy, khi đám đông còn đang hò reo thì nhiều “tay to” đã âm thầm rút lui.
Làm thế nào để tránh FOMO?
Điều đầu tiên là cần ý thức rõ: không phải cơ hội nào cũng dành cho mình . Thị trường chứng khoán còn vô số cơ hội khác, nếu bạn bỏ lỡ một con sóng thì vẫn còn nhiều sóng khác. Việc đuổi theo FOMO chỉ khiến bạn dễ mất nhiều hơn được.
Thứ hai, hãy xây dựng nguyên tắc đầu tư rõ ràng: chỉ mua khi đã phân tích cơ bản doanh nghiệp, khi giá cổ phiếu phù hợp với giá trị nội tại và khi bạn có kế hoạch quản trị rủi ro cụ thể. Nếu một mã cổ phiếu tăng quá nhanh, hãy chấp nhận đứng ngoài quan sát thay vì lao vào trong sự hưng phấn.
Thứ ba, học cách kiên nhẫn. Những nhà đầu tư thành công đều hiểu rằng lợi nhuận bền vững đến từ việc đồng hành cùng doanh nghiệp trong dài hạn, chứ không phải từ vài phiên tăng nóng. Kiên nhẫn cũng chính là “liều thuốc giải” tốt nhất cho FOMO.
FOMO có thể khiến bạn cảm thấy mình thông minh trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn, nó chính là kẻ thù lớn nhất của nhà đầu tư mới. Nỗi sợ bỏ lỡ thường dẫn bạn đến quyết định sai lầm, biến lợi nhuận thành thua lỗ.
Bằng cách rèn luyện kỷ luật, phân tích doanh nghiệp một cách khách quan và kiên nhẫn nắm giữ dài hạn, bạn sẽ không còn là “con mồi” của FOMO. Thay vào đó, bạn sẽ trở thành nhà đầu tư biết chờ đợi thời điểm đúng và sẵn sàng hành động với chiến lược rõ ràng.
