PGS.TS Trần Đình Thiên, ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng – Ảnh: A.H.
Tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển
PGS.TS Trần Đình Thiên, ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, đã nói như trên tại phiên thứ 2 của Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 do báo Người Lao Động tổ chức hôm nay, 5-6 với chủ đề “Gỡ rào cản – giao trọng trách” nhằm phát triển kinh tế tư nhân.
Tại diễn đàn, ông Thiên cho biết khu vực tư nhân đang dần khẳng định vị thế, được giao phó một sứ mệnh chưa từng có trước đây. Ai cũng thừa nhận rằng khu vực này là động lực tăng trưởng quan trọng nhất của nền kinh tế, tuy nhiên, thực lực và năng lực cạnh tranh của khu vực này vẫn còn hạn chế.
Trong bối cảnh đó, việc Bộ Chính trị ban hành nghị quyết 68 với quan điểm coi khu vực tư nhân là lực lượng trung tâm của nền kinh tế là rất kịp thời và cần thiết.
“Đến thời điểm hiện tại, không còn lý do gì để không “mở hết cỡ” cho khu vực kinh tế tư nhân. Đồng thời cần mạnh dạn loại bỏ các hệ thống pháp lý, cơ chế chính sách cũ kỹ, lỗi thời và thiết lập một hệ thống mới, hiện đại, phù hợp với yêu cầu của khu vực tư nhân để họ có cơ hội vươn lên”, ông Thiên nhấn mạnh.
Điều kiện kinh doanh vẫn còn “trói chân” doanh nghiệp tư nhân
TS Trần Du Lịch, nguyên viện trưởng Viện Kinh tế TP.HCM, cho rằng bên cạnh nghị quyết 68, chúng ta đã có các nghị quyết 57, 59 và 66. Đây được xem là “bộ tứ trụ cột”, một bước ngoặt quan trọng trong tư duy hoạch định chính sách quốc gia để đưa đất nước bứt phá trong kỷ nguyên mới.
Ông cho biết từng tham gia xây dựng luật về doanh nghiệp từ những năm 1990 – 1991, có thể nói rằng rào cản lớn nhất trong suốt hành trình phát triển chính là nhận thức về vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường.
Đó là một quá trình thay đổi đầy khó khăn và kéo dài nhiều năm. Ban đầu, khu vực tư nhân gần như không được tham gia. Sau đó là giai đoạn “cho làm nhưng phải xin phép” từng ngành nghề, lĩnh vực. Tiếp theo là giai đoạn dỡ bỏ dần rào cản, cho phép đăng ký kinh doanh rộng hơn.
Bước ngoặt lớn đến từ Luật Đầu tư năm 2014, với quy định rằng doanh nghiệp được kinh doanh tất cả các ngành nghề mà pháp luật không cấm. Đây là một bước tiến về tư duy lập pháp, mở ra môi trường thông thoáng hơn cho khu vực tư nhân.
Tuy nhiên, trên thực tế, doanh nghiệp tư nhân vẫn đang phải đối mặt với một “mê hồn trận” các điều kiện kinh doanh chồng chéo, rườm rà, khiến quyền tự do kinh doanh bị hạn chế đáng kể.
“Việc đặt khu vực kinh tế tư nhân vào đúng vai trò, vị trí trong nền kinh tế thị trường là hết sức cần thiết, không chỉ ở cấp độ chính sách mà còn trong thực tiễn thực thi pháp luật.
Phải có những dự án lớn có sự góp mặt của tư nhân. Khi các doanh nghiệp tư nhân lớn tham gia vào những dự án trọng điểm quốc gia, cần đi kèm với điều kiện lan tỏa, thu hút doanh nghiệp nhỏ cùng phát triển”, ông Trần Du Lịch nêu ý kiến.
Cần đảm bảo yếu tố an toàn pháp lý khi giao trọng trách cho doanh nghiệp
Luật sư Trương Thị Hòa – Ảnh: A.H
Luật sư Trương Thị Hòa nhấn mạnh đến yếu tố an toàn pháp lý. Theo bà, việc rà soát lại toàn diện các văn bản pháp luật để sửa đổi, bổ sung là yêu cầu cấp thiết. Khi đã tháo được rào cản mới có thể thực sự giao được trọng trách cho doanh nghiệp.
“Điều đặc biệt đáng chú ý là tinh thần không hình sự hóa các quan hệ kinh tế – dân sự, không chỉ đối với khu vực tư nhân mà đối với toàn bộ nền kinh tế. Điều này mang ý nghĩa rất lớn vì trong môi trường kinh doanh, nếu không có sự an toàn pháp lý thì doanh nghiệp sẽ không thể yên tâm hoạt động, không dám đầu tư hay mở rộng quy mô. Sự an tâm là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp phát triển bền vững.
Trong những tình huống pháp lý nằm ở ranh giới giữa xử lý hành chính – dân sự và xử lý hình sự, cần ưu tiên chọn hướng xử lý không hình sự. Nếu phải xử lý bằng hình sự thì cần đặt trọng tâm vào việc khắc phục hậu quả kinh tế trước.
Đồng thời, hoạt động thanh tra, kiểm tra của Nhà nước cần được đổi mới theo hướng hỗ trợ và cảnh báo để doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh, thay vì chờ đến khi sai phạm xảy ra rồi mới xử lý”, bà Hòa nhấn mạnh.
Bà Hòa cũng kiến nghị cần tiếp tục rà soát, sửa đổi và bổ sung Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự để thể chế hóa đầy đủ và rõ ràng hơn nguyên tắc này. Chỉ khi pháp luật thực sự là bệ đỡ, là hành lang an toàn cho hoạt động kinh tế, thì doanh nghiệp mới có thể mạnh dạn đầu tư, đổi mới và phát triển.
