Cổ phiếu quỹ là cổ phiếu đã được doanh nghiệp phát hành nhưng sau đó mua lại từ thị trường bằng nguồn vốn hợp pháp, rồi giữ lại – chứ không hủy bỏ.
Cổ phiếu quỹ không được tính vào lượng cổ phiếu đang lưu hành, không có quyền biểu quyết, không được nhận cổ tức và cũng không có quyền mua cổ phiếu mới. Việc công ty sở hữu cổ phiếu quỹ thể hiện một phần sự tự chủ tài chính và chiến lược kiểm soát nguồn cung cổ phiếu.
Từ 1/1/2021, theo quy định của Luật Chứng khoán 2019, doanh nghiệp sau khi mua cổ phiếu quỹ buộc phải hủy chúng, không còn được tái phát hành hay chia cổ tức bằng cổ phiếu thưởng như trước đây. Nếu vẫn muốn giữ cổ phiếu để bán lại hoặc thưởng cho nhân viên, doanh nghiệp sẽ vi phạm quy định pháp luật.
Điều kiện để doanh nghiệp được mua cổ phiếu quỹ được quy định rất chặt chẽ. Trước hết, động thái này phải được Đại hội đồng cổ đông thông qua, trong đó nêu rõ mục đích, số lượng và phương pháp xác định giá mua lại. Nguồn vốn sử dụng phải hợp pháp – ví dụ lợi nhuận tích lũy, thặng dư vốn cổ phần, không được dùng vốn điều lệ. Doanh nghiệp cũng không được mua cổ phiếu quỹ khi đang nợ xấu, đang chào bán cổ phiếu ra công chúng, hoặc đã mua cổ phiếu quỹ trong 6 tháng trước đó.
Hoạt động bán lại cổ phiếu quỹ – nếu vẫn được phép – cũng phải tuân thủ quy định: không bán ngay lập tức sau khi mua, có khối lượng và giá phù hợp, và không ảnh hưởng đến lợi ích cổ đông.
Về mặt tài chính, khi cổ phiếu quỹ bị mua lại, dòng tiền mặt của doanh nghiệp giảm và vốn chủ sở hữu thấp hơn, được ghi rõ trên bảng cân đối kế toán. Tuy nhiên, giảm số lượng cổ phiếu lưu hành đồng nghĩa thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS) có thể tăng, tạo kỳ vọng giá cổ phiếu đi lên. Đây là một cách doanh nghiệp cải thiện hình ảnh tài chính và tăng sức hấp dẫn với nhà đầu tư.
