Các phương tiện lưu thông trên đường phố New Delhi, Ấn Độ – Ảnh: REUTERS
Theo tờ Financial Times, ngày 24-7 Chính phủ Ấn Độ công bố đã hoàn tất việc nâng tỉ lệ ethanol pha trộn trong xăng lên 20% (E20) – một cột mốc quan trọng đạt được sớm hơn tới 5 năm so với mục tiêu ban đầu (2030), cho thấy quyết tâm mạnh mẽ trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch.
Tác động đáng kể
Chính phủ Ấn Độ cho biết chính sách pha xăng với ethanol không chỉ là một thành tựu kỹ thuật đơn thuần, mà là bước ngoặt mang tính chiến lược trong quá trình chuyển đổi năng lượng, kiến tạo nền kinh tế sinh học bền vững và thân thiện hơn với môi trường.
Không chỉ dựa vào cây mía và ngô, chính phủ còn khuyến khích sử dụng mật mía, gạo hư hỏng, phế phẩm nông nghiệp và cả sinh khối hữu cơ. Cách tiếp cận này không chỉ giúp tận dụng tối đa nguồn tài nguyên sẵn có, mà còn làm giảm phát thải methane từ chất thải nông nghiệp, hạn chế cạnh tranh trực tiếp với chuỗi cung ứng thực phẩm và tăng cường tính bền vững môi trường.
Về mặt kinh tế, tác động của chương trình pha xăng với ethanol (ethanol blended petrol – EBP) đang dần lan tỏa rõ rệt. Ước tính đến năm 2025, việc thu mua ethanol từ nông dân đã mang lại cho khu vực nông thôn hơn 1,18 nghìn tỉ rupee (13,46 tỉ USD), trong khi các nhà máy ghi nhận doanh thu khoảng 1,96 nghìn tỉ rupee (22,36 tỉ USD).
Những con số này không chỉ phản ánh hiệu quả tài chính mà còn cho thấy mối liên hệ mật thiết giữa quá trình chuyển đổi năng lượng và mục tiêu phát triển nông thôn.
Chương trình còn mang lại lợi ích đáng kể cho cán cân thanh toán quốc gia: khoảng 19,3 triệu tấn dầu đã được thay thế nhờ việc pha trộn ethanol, giúp Ấn Độ tiết kiệm gần 1,36 nghìn tỉ rupee (15,5 tỉ USD) ngoại tệ.
Từ góc nhìn môi trường, ethanol vượt trội hơn xăng truyền thống nhờ chỉ số octan cao, cho phép đốt cháy sạch hơn và hiệu quả hơn. Việc triển khai rộng rãi EBP được ước tính có thể giúp Ấn Độ cắt giảm 700 triệu tấn khí nhà kính vào năm 2025 – một đóng góp quan trọng trong việc thực hiện các cam kết quốc tế theo Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu.
Không chỉ giảm phát thải CO2, các hỗn hợp xăng pha còn giúp hạ nồng độ các chất ô nhiễm nguy hiểm như carbon monoxide, hydrocarbon – những thủ phạm gây ra tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại các thành phố lớn như New Delhi, Kanpur hay Mumbai.
Theo truyền thông Ấn Độ, không dừng lại ở cột mốc E20, nước này hiện đang tiếp tục hướng đến mục tiêu tham vọng hơn là nâng tỉ lệ pha trộn ethanol lên 30% (E30) vào năm 2030.
Phản ứng trái chiều
Dù được ca ngợi là bước tiến lớn trong quá trình chuyển đổi năng lượng, chương trình pha xăng với ethanol tại Ấn Độ vẫn đang vấp phải không ít phản ứng trái chiều từ người tiêu dùng và một bộ phận giới chuyên gia.
Trên thực tế làn sóng phản đối nổi lên từ những người sử dụng phương tiện cá nhân, đặc biệt là chủ xe ô tô – những người lo ngại nhiên liệu pha sẽ làm giảm hiệu suất vận hành của xe, gây ăn mòn linh kiện và làm tăng chi phí bảo dưỡng.
Tuy nhiên theo Hiệp hội Các nhà sản xuất đường và năng lượng sinh học Ấn Độ (ISMA), những lo ngại về tác động của xăng pha đối với động cơ là “không có cơ sở khoa học”. Báo The Indian Express dẫn lời Bộ Dầu khí và Khí đốt tự nhiên cũng khẳng định ảnh hưởng này “không đáng kể” và có thể khắc phục bằng bảo dưỡng định kỳ.
Dù vậy, phản ứng từ người tiêu dùng vẫn không hề lắng dịu. Đối với họ, sự thay đổi này không đơn thuần là phần trăm chênh lệch, mà là mối đe dọa đến túi tiền và tuổi thọ phương tiện. Do đó nhiều chuyên gia chính sách nhìn nhận rằng để hiện thực hóa tầm nhìn dài hạn về mở rộng ethanol, Ấn Độ cần chuyển đổi sang các dòng xe sử dụng nhiên liệu linh hoạt.
Việc triển khai dòng xe này hiện vẫn rất hạn chế. Các hãng xe như Toyota từng công bố rằng chi phí sản xuất mỗi chiếc FFV có thể cao hơn từ 50.000 đến 100.000 rupee (570 đến 1.140 USD). Trong khi với xe hai bánh, con số này rơi vào khoảng 25.000 rupee (285 USD) do phải trang bị các linh kiện chống ăn mòn và cảm biến phù hợp.
Không chỉ đối mặt với các lo ngại về hiệu quả sử dụng, việc mở rộng quy mô sản xuất ethanol còn bị cho là tạo ra nguy cơ bất ổn trong tương lai về an ninh lương thực và tài nguyên nước. Việc sử dụng các nguyên liệu như mía và ngô – vốn chiếm phần lớn diện tích canh tác và tưới tiêu – có thể khiến giá lương thực tăng cao, đồng thời làm trầm trọng thêm tình trạng khan hiếm nước tại nhiều bang nông nghiệp vốn đã khô hạn như Maharashtra hay Uttar Pradesh.
Chính vì vậy, nhiều chuyên gia năng lượng, trong đó có tiến sĩ Anil Kumar Sinha – nhà khoa học trưởng tại Viện Dầu khí Ấn Độ – khuyến nghị Ấn Độ nên đẩy mạnh phát triển nhiên liệu sinh học thế hệ hai (2G) sản xuất từ phế liệu nông nghiệp như rơm rạ, vỏ trấu và sinh khối không cạnh tranh với lương thực.
Giảm phụ thuộc dầu mỏ nhập khẩu
Khi Mỹ tăng thuế nhập khẩu lên đến 50% để phản ứng việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu từ Nga, New Delhi đã phản pháo mạnh mẽ, gọi đây là hành động “bất công và không thể chấp nhận”.
Trong bối cảnh đó, chương trình EBP không chỉ còn là chính sách môi trường mà đang trở thành một công cụ chiến lược giúp Ấn Độ giảm phụ thuộc vào dầu mỏ nhập khẩu.
Theo Công ty S&P Global (tập đoàn đa quốc gia tổ chức các hoạt động trong lĩnh vực cung cấp thông tin và dữ liệu tài chính), việc đạt sớm mục tiêu E20 không đơn thuần là thành tựu kỹ thuật mà còn thể hiện nỗ lực rõ ràng của Ấn Độ trong việc gia tăng khả năng tự chủ năng lượng.
Ethanol chính là “lá chắn” năng lượng, giúp nền kinh tế đứng vững trước áp lực trừng phạt và những biến động địa chính trị khó lường.
