Theo báo cáo năm 2024 của McKinsey & Company – hãng tư vấn hàng đầu thế giới, trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là AI sinh tạo (generative AI), đang trở thành công cụ then chốt giúp doanh nghiệp giải quyết các thách thức phát triển bền vững.
Trong 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc, AI đã cho thấy vai trò nổi bật ở ít nhất 5 mục tiêu, như hành động vì khí hậu, năng lượng sạch và đô thị bền vững. McKinsey thống kê khoảng 600 trường hợp ứng dụng AI trong các lĩnh vực này, cho thấy tiềm năng lớn trong việc nâng cao hiệu quả thực thi ESG.
Khi phát triển bền vững dần trở thành yêu cầu bắt buộc, nhiều doanh nghiệp tìm đến AI như một công cụ hỗ trợ trong triển khai ESG. Từ thu thập dữ liệu phát thải, đánh giá rủi ro đến minh bạch báo cáo, AI giúp cải thiện hiệu quả thực thi ESG, đồng thời mở ra cơ hội tiếp cận vốn xanh và tối ưu vận hành.
Vì sao doanh nghiệp cần AI trong thực thi ESG?
Trong lĩnh vực bất động sản, AI đang dần trở thành công cụ hỗ trợ doanh nghiệp tích hợp tiêu chí ESG vào quy trình phát triển và vận hành dự án. Ông Thomas Rooney, Phó Giám đốc, Bộ phận Bất động sản Công nghiệp, Savills Hà Nội nhận định AI góp phần nâng cao tính bền vững trong khi vẫn đảm bảo hiệu quả vận hành.
“Trong các dự án công nghiệp, AI đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý năng lượng, tự động hóa, tối ưu hóa tài nguyên và cải thiện thiết kế. Các thuật toán AI có thể theo dõi và cải thiện hiệu suất vận hành thông qua việc điều khiển ánh sáng, hệ thống kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và chất lượng không khí (HVAC), các hệ thống khác thích ứng theo thời gian thực”, ông dẫn chứng.
Bên cạnh đó, ông Rooney cho biết AI cũng hỗ trợ giám sát việc sử dụng tài nguyên và dự đoán nhu cầu bảo trì, từ đó giảm thiểu lãng phí và chi phí. Ngoài ra, thiết kế phái sinh (sử dụng AI để tự động tạo ra nhiều phương án tối ưu dựa trên các tiêu chí đầu vào – PV) và mô phỏng bằng AI giúp kiến trúc sư và nhà phát triển dự án trong việc tạo ra các tòa nhà tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường.
Với các dự án hướng đến chứng nhận xanh như LEED, BREEAM hay Lotus, quy trình thường khá phức tạp. Tuy nhiên, vị này cho rằng AI có thể giúp đơn giản hóa bằng cách theo dõi và đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn bền vững trong suốt vòng đời dự án từ thiết kế đến vận hành.
Trong lĩnh vực bất động sản, AI đang dần trở thành công cụ hỗ trợ doanh nghiệp tích hợp tiêu chí ESG vào quy trình phát triển và vận hành dự án (Ảnh: Medium).
“Trong bối cảnh các doanh nghiệp ưu tiên yếu tố bền vững và tìm kiếm các mặt bằng đạt chứng chỉ xanh, bất động sản công nghiệp ứng dụng AI có thể đạt được giá thuê và tỷ lệ thuê cao hơn. Việc đầu tư vào công nghệ xanh có tích hợp AI đồng thời cải thiện hiệu suất năng lượng và tăng mức độ hài lòng của khách thuê”, ông nhận định.
Theo ông Trần Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu ứng dụng và đổi mới sáng tạo doanh nghiệp, AI có thể giúp doanh nghiệp Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu ESG. Theo đó, AI có thể giúp thu thập và phân tích dữ liệu một cách nhanh chóng và chính xác.
“Thay vì phải dựa vào các phương pháp thủ công, tốn thời gian và công sức, doanh nghiệp có thể sử dụng các cảm biến IoT để thu thập dữ liệu về chất lượng đất, lượng nước tưới và tình trạng sâu bệnh trên đồng ruộng. Sau đó, AI sẽ phân tích dữ liệu này để đưa ra các khuyến nghị về việc sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu một cách hợp lý, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường”, ông dẫn chứng.
Bên cạnh đó, AI có thể giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất và vận hành. Chẳng hạn, doanh nghiệp có thể sử dụng AI để dự đoán nhu cầu của thị trường và lên kế hoạch sản xuất một cách chính xác, giảm thiểu lượng sản phẩm tồn kho và lãng phí. Ngoài ra cũng có thể sử dụng AI để tối ưu hóa lộ trình vận chuyển, giảm lượng khí thải carbon từ các phương tiện giao thông.
Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu ứng dụng và đổi mới sáng tạo doanh nghiệp nhận định AI có thể giúp nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Doanh nghiệp có thể sử dụng blockchain – một công nghệ dựa trên AI, để theo dõi toàn bộ chuỗi cung ứng, từ khâu sản xuất đến khâu phân phối, giúp khách hàng dễ dàng truy xuất nguồn gốc sản phẩm và đảm bảo rằng sản phẩm được sản xuất một cách bền vững và có đạo đức.
Hệ thống robot tự động phân loại hàng hóa của một đơn vị vận chuyển (Ảnh: VP).
Vị chuyên gia chia sẻ câu chuyện về Công ty cổ phần Công nghệ thực phẩm sáng tạo (Lemit Foods) – startup sản xuất thịt thực vật từ mít non ở Hậu Giang cũ (nay là Cần Thơ), là một minh chứng điển hình cho việc ứng dụng AI vào ESG.
“Lemit Foods đã sử dụng AI để tối ưu hóa quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng sản phẩm và dự đoán nhu cầu của thị trường. Nhờ đó, công ty không chỉ tạo ra những sản phẩm ngon, bổ dưỡng mà còn góp phần bảo vệ môi trường và hỗ trợ cộng đồng địa phương”, ông Tuấn dẫn chứng.
Ông nêu một ví dụ khác là Công ty TNHH MTV Truyền thông và Du lịch C2T Bến Tre đã sử dụng AI để tối ưu hóa các tour du lịch sinh thái, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và mang lại những trải nghiệm ý nghĩa cho du khách. “Những câu chuyện thành công này cho thấy rằng, AI không phải là một điều gì đó quá xa vời mà hoàn toàn có thể áp dụng được vào thực tế tại Việt Nam”, vị chuyên gia nhấn mạnh.
Trong vấn đề quản trị doanh nghiệp, ông Lê Hồng Quang, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần MISA cho rằng AI đã trở thành công cụ cốt lõi trong quản trị doanh nghiệp hiện đại. AI giúp doanh nghiệp tăng năng suất, tiết kiệm chi phí, gia tăng hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, trải nghiệm của khách hàng, tự động hóa kế toán và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn nhanh hơn…
“Trong công tác điều hành, AI có thể hỗ trợ cung cấp báo cáo cho ban lãnh đạo theo thời gian thực, phân tích và dự báo các chỉ số phục vụ điều hành doanh nghiệp, đưa ra đề xuất cho ban lãnh đạo trong công tác điều hành”, ông nhìn nhận.
Những thách thức
Bên cạnh lợi ích, ông Thomas Rooney cho rằng việc ứng dụng AI còn đặt ra một số thách thức về tính bền vững. Bởi các công nghệ ứng dụng AI cần lượng lớn tài nguyên tính toán để đào tạo mô hình, xử lý và lưu trữ dữ liệu. Theo dự báo của Gartner, với tốc độ hiện nay, AI có thể sử dụng đến 3,5% tổng lượng tiêu thụ điện toàn cầu vào năm 2030.
“Điều này đặt ra áp lực cho nỗ lực giảm thiểu điện năng tiêu thụ để đạt mục tiêu phát triển bền vững và tuân thủ các quy định về sử dụng năng lượng. Tuy nhiên, AI vẫn là công cụ then chốt giúp các tòa nhà hoạt động hết công năng”, ông nói.
Ông dẫn thực tế, các nhà phát triển AI đang ngày càng hiểu rõ hơn về tác động carbon của công nghệ này và không ngừng nghiên cứu các giải pháp giúp giảm thiểu phát thải. Các tập đoàn công nghệ lớn đang thực hiện nhiều sáng kiến nhằm giảm thiểu tác động của AI tới môi trường.
“Amazon, một trong những đơn vị vận hành trung tâm dữ liệu hàng đầu, đang chuyển sang sử dụng 100% năng lượng tái tạo, kéo dài tuổi thọ máy chủ và hướng đến mục tiêu đạt trạng thái “nước dương” vào năm 2030 – tức trả lại cho cộng đồng lượng nước nhiều hơn mức tiêu thụ để làm mát hệ thống. Ngoài ra, Amazon cũng đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2040”, vị này dẫn chứng.
Hay Microsoft với hệ thống Azure còn đặt mục tiêu cao hơn – đạt mức “carbon âm” vào năm 2030. Nếu nhiều trung tâm dữ liệu khác nối gót các ông lớn này, dấu chân môi trường của AI sẽ tiếp tục được thu nhỏ và không còn là rào cản đáng quan ngại đối với các nhà phát triển bất động sản.
Các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), thường gặp phải những thách thức lớn về chất lượng dữ liệu, thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng và chi phí đầu tư ban đầu cao (Ảnh: Shutterstock).
Bên cạnh đó, ông Rooney cho biết việc ứng dụng AI ở Việt Nam vẫn gặp khó khăn, đặc biệt do thiếu hụt nguồn điện tại các khu công nghiệp ở những địa phương phát triển (thị trường cấp 1). Hạn chế về điện đang khiến nhà đầu tư chuyển hướng sang các địa phương cấp 2 – nơi ít cạnh tranh hơn, quỹ đất rộng và dễ phát triển hạ tầng…
Theo ông Trần Anh Tuấn, việc triển khai AI cho ESG không phải là một con đường trải đầy hoa hồng. Các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), thường gặp phải những thách thức lớn về chất lượng dữ liệu, thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng và chi phí đầu tư ban đầu cao.
Để vượt qua những thách thức này, ông cho rằng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức hỗ trợ. Chính phủ có thể cung cấp các chính sách khuyến khích và hỗ trợ tài chính để giúp các doanh nghiệp tiếp cận và ứng dụng AI.
“Các tổ chức hỗ trợ có thể cung cấp các khóa đào tạo và tư vấn để giúp các doanh nghiệp nâng cao năng lực về AI và ESG. Về phía doanh nghiệp, cần có sự cam kết từ ban lãnh đạo, sự tham gia của tất cả nhân viên và một kế hoạch triển khai bài bản”, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu ứng dụng và đổi mới sáng tạo doanh nghiệp dẫn chứng.
AI phải là “trợ thủ” đắc lực
Ông Thomas Rooney nhận định tư duy vận hành truyền thống đang khiến nhiều doanh nghiệp dè dặt với các giải pháp mới dựa trên AI. Chi phí đầu tư ban đầu và đào tạo nhân lực cũng là những yếu tố cần cân nhắc.
“Tuy vậy, đầu tư vào các cơ sở tích hợp AI không chỉ cải thiện hiệu quả vận hành mà còn giúp tăng giá trị tài sản cho thuê. Theo đó, các doanh nghiệp bất động sản cần chủ động đưa AI vào chiến lược phát triển kho xưởng, bắt đầu từ nghiên cứu, hợp tác công nghệ, đào tạo nhân lực đến minh bạch dữ liệu để củng cố niềm tin thị trường”, ông nhìn nhận.
Để triển khai hiệu quả ESG với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, ông Trần Anh Tuấn cho rằng doanh nghiệp có thể bắt đầu từ những bước nhỏ và cụ thể. Trước tiên, cần xác định rõ một vấn đề ESG đang tồn tại và lựa chọn công nghệ AI phù hợp để giải quyết. Việc xây dựng nền tảng dữ liệu chất lượng, đồng thời đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong các thuật toán AI là yếu tố then chốt.
Song song đó, ông cho rằng cần nuôi dưỡng văn hóa đổi mới trong nội bộ doanh nghiệp, khuyến khích sự đổi mới và sáng tạo trong lĩnh vực ESG và AI. Quan trọng nhất, doanh nghiệp phải tin rằng, với công nghệ và quyết tâm, họ có thể tạo ra sự khác biệt.
ESG và AI không chỉ giúp tối ưu vận hành mà còn là những giá trị cốt lõi giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững (Ảnh: GEP).
Vị chuyên gia khẳng định AI phải là “trợ thủ” đắc lực, đừng chỉ coi AI là một công cụ để giải quyết các vấn đề hiện tại. Hãy sử dụng AI để dự đoán các rủi ro và cơ hội trong tương lai, giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó với những thay đổi của môi trường kinh doanh. Hãy khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới trong việc ứng dụng AI vào ESG, tạo ra những giải pháp độc đáo và hiệu quả.
“Các start up công nghệ trong lĩnh vực năng lượng tái tạo có thể sử dụng AI để dự đoán sản lượng điện từ các nguồn năng lượng mặt trời và gió, giúp tối ưu hóa việc phân phối điện và giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch. Không chỉ tạo ra các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường mà còn mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư và tạo ra việc làm cho cộng đồng”, ông Tuấn nói.
Theo Phó giám đốc Viện Nghiên cứu ứng dụng và đổi mới sáng tạo doanh nghiệp, ESG và AI không chỉ giúp tối ưu vận hành mà còn là những giá trị cốt lõi giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững. Với chiến lược đúng đắn, doanh nghiệp Việt không chỉ tăng trưởng mà còn tạo ra giá trị tích cực cho xã hội.
