Kì vọng nhưng không ảo tưởng về lãi kép
Lãi kép là một công cụ mạnh mẽ và không thể thiếu trong quá trình xây dựng tài sản cho bản thân, nhưng công cụ này chỉ phát huy hết hiệu quả khi đáp ứng những điều kiện nhất định, quan trọng nhất trong số đó là quy mô vốn đủ lớn.
Sự thật về lãi kép và “thần tượng” Warren Buffett
Khái niệm lãi kép thường được trình bày như một con đường chắc chắn dẫn đến sự giàu có: “Tiết kiệm sớm, đầu tư thông minh, chờ đợi đủ lâu và lãi kép sẽ đưa bạn đến bền bờ giàu sang”.
Ví dụ điển hình nhất thường được đưa ra là Warren Buffett – Chủ tịch Tập đoàn Berkshire Hathaway, người sở hữu khối tài sản hàng trăm tỷ USD.
Tuy nhiên, nhiều người theo đuổi quy tắc “tiết kiệm – đầu tư – chờ đợi” này vẫn không đạt được tự do tài chính khi về già, đặt ra câu hỏi về sự thật đằng sau những lời hứa hẹn.
Thực tế là Warren Buffett không trở nên giàu có chỉ nhờ việc “bớt ăn bớt tiêu” hay sức mạnh đơn thuần của lãi kép. Ở tuổi 32 vào năm 1962, ông đã tích lũy hơn 1 triệu USD (tương đương hơn 9 triệu USD ngày nay). Thời điểm đó, thu nhập trung bình hàng năm ở Mỹ chỉ là 3,000 USD. Nói cách khác, Warren Buffett đã cực kỳ giàu có trước khi lãi kép thực sự phát huy “phép thuật” của nó.
Ông đạt được điều này không phải bằng cách tiết kiệm mà bằng cách huy động vốn, quản lý doanh nghiệp và sử dụng đòn bẩy tài chính. Buffett đã quản lý tiền của người khác, thu phí bất kể thắng thua, mua các công ty bảo hiểm và dùng dòng tiền phí bảo hiểm (float) để đầu tư.
Ông hành động như một doanh nhân tái cấu trúc toàn bộ doanh nghiệp, không chỉ là một nhà đầu tư chứng khoán sở hữu vài trăm cổ phiếu. Mặc dù 99% tài sản của Buffett được tạo ra sau tuổi 60, nhưng ở tuổi 52 ông đã sở hữu khoảng 300 triệu USD – một con số mà người thường không thể mơ tới.
Lãi kép không phải là “đũa thần” cho người trẻ
Đối với những người trẻ ở độ tuổi 20 hoặc 30, lãi kép không phải là “vũ khí” chính để tạo ra của cải khi chưa có nhiều vốn. Cố gắng sử dụng lãi kép khi không có tài sản đáng kể trong tay giống như “đổ dầu vào đống củi tươi”, chẳng có tác dụng gì. Số 0 nhân với bao nhiêu cũng bằng 0. Khi vốn còn nhỏ, ngay cả những tỷ suất lợi nhuận hấp dẫn cũng cần rất nhiều thời gian mới tạo nên sự khác biệt.
Đầu tư để hưởng lãi kép là một trò chơi kéo dài hàng thập kỷ. Lời khuyên đầu tư ở tuổi 25 và chờ đến 65 tuổi ngụ ý bạn phải hoãn các lựa chọn về tự do và lối sống trong 40 năm, hy vọng sẽ được hái quả ngọt lúc về già.
Việc sống tằn tiện, hy sinh trải nghiệm và chắt bóp từng xu trong 4 thập kỷ có thể khiến bạn tự hỏi “Tiền để làm gì khi mình đã quá già, quá ốm yếu để hưởng thụ số tiền đó?”.
Đó là chưa kể đến việc cuộc sống vốn dĩ nhiều biến cố như tai nạn, bệnh tật, lừa đảo,… Khi sự cố nghiêm trọng xảy ra, tiền tiết kiệm và tiền đầu tư bị rút ra hết để giải quyết vấn đề, quá trình tích lũy lại phải bắt đầu từ con số 0.
Lời khuyên vàng của Charlie Munger: Tập trung vào 100 ngàn USD đầu tiên
Charlie Munger, cánh tay phải của Warren Buffett, tin rằng 100 ngàn USD đầu tiên là khoản tiền khó tích lũy nhất, nhưng cũng có ý nghĩa quan trọng nhất trên con đường làm giàu của mỗi người.
Tại ĐHĐCĐ thường niên năm 1998 của Berkshire Hathaway, khi một nhà đầu tư trẻ tuổi hỏi về lời khuyên để gây dựng của cải, Phó Chủ tịch Charlie Munger đã nói:
“Việc kiếm 100 ngàn USD đầu tiên là cực kỳ gian khổ, nhưng anh nhất định phải làm được. Tôi không quan tâm anh phải làm những gì – kể cả anh phải đi bộ khắp nơi, hay chỉ ăn đồ mua bằng phiếu giảm giá – hãy tìm mọi cách để có trong tay 100 ngàn USD, sau đó anh có thể xả hơi một chút”.
Lý do khiến việc kiếm 100 ngàn USD đầu tiên khó khăn là bởi khi còn trẻ và mới bắt đầu sự nghiệp, thu nhập thường thấp, khiến việc tiết kiệm và đầu tư “tiền đẻ ra tiền” không khả thi.
Tuy nhiên, sau khi có 100 ngàn USD trong tài khoản, lãi kép sẽ bắt đầu “làm phần lớn công việc nặng nhọc” trong việc gây dựng tài sản. Warren Buffett so sánh tích lũy tài sản thông qua lãi kép giống như một quả cầu tuyết nhỏ ban đầu phải được lăn một cách khó nhọc từ đỉnh đồi, nhưng một khi nó đủ lớn, nó sẽ tự động thu thập nhiều tuyết hơn và lớn lên nhanh chóng mà không cần thêm nhiều công sức.
Nếu như sử dụng lãi kép khi không có tài sản giống như “đổ dầu vào đống củi tươi”, thì sử dụng lãi kép khi đã có vốn trong tay giống như “đổ dầu vào lửa”, của cải sẽ sinh sôi nhanh và mạnh như ngọn lửa bùng cháy.
Con số 100 ngàn USD mà Charlie Munger nói đến mang tính chất ước lệ và không phải là một mốc cố định áp dụng cho mọi trường hợp. Người Việt Nam có thể cần tích lũy ít hơn so với người ở Mỹ. Ý chính ông muốn truyền đạt là phải kiếm được một số tiền tương đối lớn trước khi kỳ vọng hưởng lợi đáng kể từ lãi kép.
Để thu được số vốn ban đầu, có hai cách chính: tăng thu nhập và giảm chi phí. Mặc dù cắt giảm chi tiêu là cách đơn giản và nhanh nhất đối với hầu hết mọi người, nhưng nó có giới hạn, các nhu cầu căn bản như ăn uống, ngủ nghỉ không thể bị cắt giảm được.
Tăng thu nhập là phương pháp hiệu quả và thành công hơn. Một số cách để tăng thu nhập bao gồm: kiếm việc làm thêm, nhảy việc đến nơi đãi ngộ lương thưởng tốt hơn, hoặc nâng cao trình độ để thăng tiến.
Lãi kép là một công cụ mạnh mẽ, nhưng nó chỉ phát huy tối đa sức mạnh khi bạn đã có một nền tảng vốn đáng kể. Thay vì ảo tưởng về việc lãi kép sẽ tự động làm giàu từ những đồng tiền nhỏ, người trẻ trước hết nên tập trung vào việc tạo ra và tích lũy số vốn ban đầu.
– 09:21 08/09/2025
