Người dân khám bệnh tại một bệnh viện ở TP.HCM – Ảnh: N.BÌNH
Sáp nhập địa giới hành chính không chỉ là câu chuyện bộ máy quản lý, mà còn là một phép thử với hệ thống y tế, đặc biệt là vận hành bệnh viện.
Sau sáp nhập, số bệnh viện trên địa bàn nhiều địa phương sẽ tăng lên. Đây không chỉ là sự thay đổi về mặt hành chính, mở rộng quy mô, mà còn là cơ hội lớn để tái cơ cấu bản đồ y tế, phát triển mạng lưới liên kết vùng mạnh mẽ hơn. Và cũng chính là lúc cần một cái nhìn mới về quản trị vận hành bệnh viện, không chỉ trong hệ thống công lập, mà cả với khối tư nhân.
Bức tranh bệnh viện tư nhân
Theo Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam, đến cuối năm 2022 cả nước có gần 320 bệnh viện tư nhân với 22.000 giường, chiếm 1/5 tổng số bệnh viện và 8% số giường. Ngoài ra còn có 38.000 phòng khám tư nhân.
Riêng tại TP.HCM và Hà Nội, khối tư nhân đã trở thành lực lượng quan trọng, với những bệnh viện quy mô hàng trăm giường như Hoàn Mỹ, Tâm Anh, FV, Vinmec.
Điểm mạnh của bệnh viện tư là dịch vụ cá nhân hóa, cơ sở vật chất hiện đại, thời gian chờ ngắn. Tuy nhiên điểm yếu lại nằm ở chính sách bảo hiểm y tế, người bệnh vẫn phải trả một khoản phụ phí chênh lệch không nhỏ tùy thuộc chính sách của từng bệnh viện.
Điều này khiến phần lớn bệnh nhân vẫn chọn bệnh viện công lập, nơi chi phí khám chữa bệnh gần như tương đương với mức bảo hiểm chi trả.
Cơ hội từ sự sắp xếp lại bản đồ hành chính
Sáp nhập tỉnh, thành đặt ra sức ép tái cấu trúc hệ thống bệnh viện công. Nhưng chính trong khoảng trống này, bệnh viện tư nhân lại có cơ hội.
Thứ nhất, khi bệnh viện công tuyến cuối bị phân tán nguồn lực, bệnh viện tư nhân có thể nổi lên như lựa chọn thay thế với nhóm bệnh nhân có khả năng chi trả.
Thứ hai, mô hình “bệnh viện vệ tinh” hoàn toàn có thể mở rộng cho cả khối tư nhân. Thay vì cạnh tranh trực diện, bệnh viện tư nhân có thể trở thành đối tác cung cấp dịch vụ kỹ thuật, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh cho bệnh viện công.
Thứ ba, sau sáp nhập, nhiều bệnh viện công cũ có thể không khai thác hết công suất vốn có. Đây là cơ hội để tư nhân thuê lại, đầu tư nâng cấp thành khu điều trị theo yêu cầu, cung cấp các dịch vụ phục hồi chức năng, chăm sóc người bệnh, viện dưỡng lão, hoặc chuyên khoa sâu.
Một minh chứng là trước cả khi sáp nhập, tại nhiều địa phương, các phòng khám và bệnh viện tư nhân đã có những hợp đồng hợp tác với bệnh viện công để cung cấp các dịch vụ chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt là CT, MRI, các xét nghiệm đặc thù với bệnh viện công để tối ưu năng suất của nhau.
Dĩ nhiên không có con đường nào bằng phẳng. Đối với hệ thống công, thách thức lớn nhất là tránh lãng phí nguồn lực. Nếu chỉ giữ nguyên số lượng cơ sở y tế mà không phân công nhiệm vụ rõ ràng, kết quả sẽ là nơi quá tải, nơi bỏ không.
Với tư nhân, rào cản lớn nhất vẫn là niềm tin của người bệnh và chính sách thanh toán bảo hiểm. Khi chính sách chưa đủ hấp dẫn, bệnh viện tư sẽ chỉ phục vụ phân khúc hẹp, khó cạnh tranh về quy mô.
Giải pháp vận hành cho bệnh viện tư sau sáp nhập
Trong bối cảnh các tỉnh, thành sáp nhập, bệnh viện công sẽ có lợi thế quy mô, nhân sự và bảo hiểm y tế. Để không bị lép vế, hệ thống tư nhân cần tái định vị chiến lược vận hành theo bốn hướng:
Chuyên khoa hóa để khác biệt
Thay vì chạy theo mô hình đa khoa tổng hợp giống công lập, bệnh viện tư nên tập trung vào các chuyên khoa có nhu cầu cao như sản – nhi, hiếm muộn, phục hồi chức năng, tiết niệu – nam học hay lão khoa. Đây là những lĩnh vực công lập thường quá tải, mở ra dư địa phát triển cho tư nhân.
Đầu tư trải nghiệm bệnh nhân
Điểm mạnh của bệnh viện tư là dịch vụ. Sau sáp nhập, khi nhiều bệnh viện công cùng tồn tại và người bệnh phải chọn lựa, “trải nghiệm chăm sóc” sẽ trở thành yếu tố then chốt để giữ chân bệnh nhân. Tư nhân cần chú trọng quy trình khám nhanh gọn, chăm sóc sau điều trị, hỗ trợ tâm lý và tư vấn cá nhân hóa.
Liên kết công – tư, xã hội hóa để chia sẻ nguồn lực
Thay vì cạnh tranh trực diện, bệnh viện tư có thể hợp tác với bệnh viện công trong các dịch vụ kỹ thuật cao, chẩn đoán hình ảnh, hoặc nhận bệnh nhân chuyển tuyến. Mô hình này giúp giảm tải cho công lập, đồng thời mang lại nguồn bệnh nhân ổn định cho tư nhân.
Mở rộng tiếp cận bảo hiểm y tế
Một rào cản lớn hiện nay là sự chênh lệch của phụ phí bảo hiểm y tế giữa công – tư rất cao. Sau sáp nhập, khối tư nhân càng cần thay đổi chính sách để tiếp cận nhóm đối tượng này, không chỉ về chi phí mà còn những đặc quyền khác. Khi bệnh nhân có nhiều quyền lợi hơn khi sử dụng thẻ bảo hiểm y tế tại cơ sở tư, sự lựa chọn của họ sẽ thay đổi đáng kể.
Trong bài toán vận hành bệnh viện sau sáp nhập, thách thức là không nhỏ, nhưng cơ hội cho hệ thống tư nhân chưa bao giờ rõ ràng đến vậy.
Sự chồng chéo của hệ thống công
Theo Cục Quản lý khám, chữa bệnh, hiện cả nước có 1.451 bệnh viện công lập, trong đó có 39 bệnh viện tuyến Trung ương, 492 bệnh viện tuyến tỉnh, 645 bệnh viện huyện và 72 bệnh viện ngành cùng khoảng 11.100 trung tâm, trạm y tế. Sau sáp nhập, hệ thống y tế mới có cơ hội phát triển mạnh mẽ về chiều sâu bởi các kế hoạch chuyển giao kỹ thuật và liên kết vùng.
Đối với bệnh nhân, đặc biệt là những người có thói quen khám, chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế, trước đây do sự khác biệt trong quy định và phạm vi chi trả giữa các địa phương nên người bệnh không có nhiều lựa chọn cơ sở khám chữa bệnh ban đầu.
Tuy nhiên sau sáp nhập, người bệnh sẽ được khám chữa bệnh trong một hệ thống mới với nhiều sự lựa chọn hơn, không còn bị giới hạn trong ranh giới hành chính nữa, mà vẫn được hưởng đầy đủ quyền lợi bảo hiểm y tế, sẽ rất dễ gây ra tình trạng quá tải cục bộ tại bệnh viện trung tâm mới, trong khi tuyến cũ ít bệnh nhân, khai thác không hết công suất.
Đây vừa là thách thức cũng như là cơ hội để vẽ lại bản đồ y tế địa phương như triển khai cơ sở 2, cơ sở 3… của bệnh viện tuyến cuối tại địa bàn mới, kết hợp cùng việc chuyển giao kỹ thuật, đưa bác sĩ giỏi, trang thiết bị hiện đại về phục vụ bệnh nhân tuyến dưới, góp phần nâng cao chất lượng điều trị tại địa phương.
Khó khăn lớn nhất trong vận hành là phân bổ nguồn lực nhân sự. Nhiều bệnh viện tuyến tỉnh vốn đã thiếu bác sĩ chuyên khoa sâu, nay lại phải “chia đều” giữa các cơ sở. Cộng thêm tâm lý bệnh nhân muốn chọn bệnh viện trung tâm, tình trạng bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ càng rõ rệt.
Cùng “Hiến kế phát triển công nghiệp, thương mại TP.HCM”
Báo Tuổi Trẻ phối hợp Sở Công Thương TP.HCM mở diễn đàn “Hiến kế phát triển công nghiệp, thương mại TP.HCM”.
Nhằm lắng nghe ý tưởng, giải pháp từ các doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và người dân để xây dựng, phát triển công nghiệp – thương mại cho TP.HCM mới, hình thành một đô thị mạnh về công nghiệp – thương mại – dịch vụ, có sức cạnh tranh quốc tế.
Ông Bùi Tá Hoàng Vũ – giám đốc Sở Công Thương TP.HCM – cho biết trân trọng, lắng nghe từng ý kiến góp ý của người dân, doanh nghiệp để tham mưu UBND TP.HCM các giải pháp đột phá, phát triển công nghiệp – thương mại – dịch vụ.
Bạn đọc tham gia diễn đàn có thể gửi thông tin về tòa soạn báo Tuổi Trẻ (60A Hoàng Văn Thụ, phường Đức Nhuận, TP.HCM) hoặc email: [email protected].
