Trong bối cảnh chiến sự vẫn tiếp diễn và các lệnh trừng phạt của phương Tây ngày càng siết chặt, Moscow không ngồi yên. Một báo cáo chuyên sâu từ công ty phân tích blockchain hàng đầu Chainalysis vừa vén màn một sự thật gây chấn động: Nga đã và đang xây dựng thành công một “nền kinh tế ngầm bằng tiền mã hóa” (a shadow crypto economy) để duy trì các dòng chảy thương mại và tài chính quốc tế.
Những giao dịch này không mang tính nhỏ lẻ, tự phát. Quy mô của mạng lưới này thực sự đáng kinh ngạc. Kể từ khi ra mắt cho đến cuối tháng 7, hơn 51,1 tỷ USD đã được giao dịch thông qua token duy nhất có liên hệ mật thiết với các doanh nghiệp Nga đang tìm cách hoạt động trong “vùng tối” tài chính.
Vũ khí chính trong cuộc chiến kinh tế này mang một cái tên khá kỹ thuật: A7A5. Không phải là một đồng tiền mã hóa thông thường như bitcoin hay ethereum, A7A5 là một stablecoin được bảo chứng 1:1 bằng đồng rúp Nga, hoạt động chủ yếu trên blockchain và ethereum.
Sự ra đời và vận hành của nó là một phần trong chiến lược tổng thể, có chủ đích của Nga nhằm tạo ra một cơ sở hạ tầng tài chính thay thế, miễn nhiễm với các biện pháp trừng phạt.
Giữa vòng vây trừng phạt kinh tế ngày càng siết chặt, Moscow không chỉ dựa vào vàng hay các giao dịch truyền thống (Ảnh: Getty).
A7A5 – “tiền mã hóa giờ hành chính” của giới kinh doanh Nga
Điều gì khiến các nhà phân tích tin rằng A7A5 là công cụ dành riêng cho doanh nghiệp chứ không phải cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ? Câu trả lời nằm ở mô hình giao dịch của nó.
Dữ liệu từ Chainalysis cho thấy một quy luật rất rõ ràng, đó là khối lượng giao dịch A7A5 tăng vọt vào các ngày làm việc trong tuần, từ thứ hai đến thứ sáu, và sụt giảm mạnh vào cuối tuần. Đây là đặc điểm điển hình của các hoạt động thương mại khi doanh nghiệp thực hiện giao dịch, thanh toán và quyết toán.
“Mô hình giao dịch này cho thấy A7A5 chủ yếu được các doanh nghiệp sử dụng, phù hợp với mục tiêu lập pháp của Nga trong việc thúc đẩy các giao dịch xuyên biên giới cho doanh nghiệp thông qua tiền mã hóa”, báo cáo của Chainalysis nhấn mạnh.
Sự trỗi dậy của A7A5 không phải là một hiện tượng ngẫu nhiên. Nó diễn ra song song với những thay đổi lớn trong chính sách của Nga. Chỉ trong năm qua, chính phủ Nga đã hợp pháp hóa hoạt động đào tiền mã hóa và chính thức cho phép sử dụng tài sản kỹ thuật số trong thanh toán quốc tế. Đây là những bước đi chiến lược, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc xây dựng các tuyến thanh toán thay thế.
Mạng lưới tinh vi: Vòi bạch tuộc của các thực thể bị trừng phạt
Hệ sinh thái xung quanh A7A5 là một mạng lưới chằng chịt các công ty và sàn giao dịch có mối liên hệ sâu sắc với Nga, và đáng chú ý, phần lớn đều đã nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ và các đồng minh.
Đơn vị phát hành: Token A7A5 được phát hành bởi Old Vector, một công ty có trụ sở tại Kyrgyzstan. Tuy nhiên, đằng sau nó là sự bảo trợ của Promsvyazbank (PSB), một ngân hàng quốc doanh lớn của Nga chuyên phục vụ ngành công nghiệp quốc phòng và đã bị trừng phạt nặng nề.
“Khách hàng” ban đầu: A7A5 ban đầu được phát triển cho khách hàng của A7 LLC, một công ty Nga cũng vừa bị Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài của Mỹ (OFAC) đưa vào danh sách đen. Trước đó, EU và Anh đã trừng phạt công ty này vì vai trò tạo điều kiện cho các giao dịch xuyên biên giới nhằm né lệnh trừng phạt.
Trung tâm của mạng lưới giao dịch A7A5 là một “tập hợp khá nhỏ” các sàn giao dịch tiền mã hóa, mà nổi bật nhất là bộ đôi Garantex và Grinex.
Garantex, một sàn giao dịch có quan hệ mật thiết với Nga, đã bị Bộ Tài chính Mỹ trừng phạt từ năm 2022. Khi các biện pháp siết chặt, một nhóm nhân viên của Garantex đã tách ra và thành lập Grinex vào năm 2024 với mục đích rõ ràng là lách luật. Không có gì ngạc nhiên khi tuần này, Grinex cũng đã chính thức bị OFAC “gọi tên”.
Mối liên hệ giữa 2 sàn này không chỉ dừng lại ở nhân sự. Sau khi Garantex bị đánh sập vào tháng 3, dẫn đến việc đóng băng hơn 26 triệu USD, nhiều người dùng đã được hướng dẫn chuyển tiền sang Grinex bằng cách… đến trực tiếp văn phòng của Garantex tại tòa tháp Federation ở Moscow. Điều này cho thấy một hệ sinh thái được kiểm soát chặt chẽ, hoạt động như một thực thể thống nhất dù mang những cái tên khác nhau.
Cây cầu nối ra thế giới
Nếu A7A5 chỉ lưu hành nội bộ trong một nhóm nhỏ các công ty Nga, tác động của nó sẽ bị hạn chế. Tuy nhiên, điểm mấu chốt khiến mạng lưới này trở nên nguy hiểm đối với các lệnh trừng phạt chính là sự tồn tại của sàn giao dịch phi tập trung A7A5 DEX.
Sàn DEX này hoạt động như một cây cầu, cho phép người dùng dễ dàng hoán đổi từ A7A5 (bảo chứng bằng đồng rúp) sang các stablecoin phổ biến toàn cầu như USDT hay USDC (bảo chứng bằng USD). Từ đó, dòng tiền có thể chảy vào hệ sinh thái tiền mã hóa chính thống, giao dịch trên các sàn lớn hoặc các dịch vụ không yêu cầu xác minh danh tính (KYC), xóa nhòa dấu vết và hoàn tất mục tiêu né trừng phạt.
Tính đến nay, đã có khoảng 1,46 tỷ USD giá trị được luân chuyển qua “cây cầu” A7A5 DEX này. Đây chính là cửa ngõ quan trọng nhất, biến một hệ thống thanh toán nội bộ thành một công cụ tài chính quốc tế hiệu quả.
Sự trỗi dậy của mạng lưới A7A5 không chỉ là một câu chuyện về tiền mã hóa mà là minh chứng cho một chiến lược kinh tế-tài chính lớn hơn của Điện Kremlin. Kể từ năm 2022, Nga đã tích cực tìm đến các tài sản thay thế như vàng và tiền mã hóa để làm “phao cứu sinh”.
Cơ quan quản lý tài chính Nga gần đây cũng thừa nhận rằng các giao dịch xuyên biên giới của nước này, đặc biệt với các đối tác ở Trung Đông, Đông Nam Á và Trung Á, đang gia tăng mạnh mẽ, trong đó tỷ trọng của vàng và tiền mã hóa đã tăng lên đáng kể.
Việc Mỹ và các đồng minh liên tiếp trừng phạt Grinex, Old Vector, và A7 LLC cho thấy họ đã nhận diện được mối đe dọa. Tuy nhiên, đây là một cuộc rượt đuổi không ngừng nghỉ. Bản chất phi tập trung và ẩn danh của tiền mã hóa khiến việc ngăn chặn hoàn toàn trở nên vô cùng khó khăn.
“Sự xuất hiện của mạng lưới A7A5 cho thấy Nga đang hiện thực hóa các tuyến thanh toán thay thế”, Chainalysis kết luận. “Thời gian sẽ trả lời liệu A7A5 có mở rộng sang thị trường bán lẻ hay không, nhưng hiện tại, nó đang mở ra một kênh mới để vượt qua vòng vây trừng phạt”.
