Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Trần Thanh Hải – Ảnh: C.DŨNG
Tại họp báo thường kỳ quý 2-2025 của Bộ Công Thương diễn ra chiều 19-6, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Trần Thanh Hải đã thông tin về các vấn đề nổi bật liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt là những tác động từ việc áp thuế đối ứng của Mỹ.
Tác động đàm phán thuế đối ứng Mỹ – Trung gây thiếu container
Trước đó, Tuổi Trẻ Online đặt câu hỏi liên quan đến triển vọng đàm phán thuế đối ứng của Việt Nam với Mỹ, dự báo và tác động của chính sách thuế cùng diễn biến cuộc xung đột của một số nước ở Trung Đông đến tình hình xuất khẩu.
Cùng đó, các nội dung báo chí quan tâm liên quan đến tình trạng thiếu container do ảnh hưởng của đàm phán thuế, xung đột của các nước và chiến lược thúc đẩy xuất khẩu.
Theo ông Trần Thanh Hải, từ ngày 2-4, Mỹ công bố áp thuế đối ứng với một số quốc gia. Tuy nhiên đến ngày 9-4 đã có quyết định tạm hoãn áp dụng trong 90 ngày. Điều này cho phép các quốc gia, trong đó có Việt Nam, tiếp tục duy trì xuất khẩu với mức thuế cũ trong thời gian tạm hoãn.
Riêng với Trung Quốc, mức thuế cao nhất mà Mỹ đề nghị áp dụng là 145%, nhưng sau thỏa thuận ngày 12-5, mức thuế này đã được hạ xuống còn 30%.
Ông Hải cho rằng, chính sự thay đổi nhanh chóng này đã tạo ra một “cơn xoáy” xuất khẩu mạnh từ Trung Quốc sang Mỹ, khi các doanh nghiệp tranh thủ tận dụng khoảng thời gian thuế giảm sâu.
Việc Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu kéo theo tình trạng tập trung hàng hóa, tàu và container về khu vực này cao, khiến giá cước vận tải biển tăng mạnh.
Đáng chú ý, tình trạng tương tự này từng xảy ra trong giai đoạn dịch COVID-19, trên tuyến từ châu Á sang bờ Tây Mỹ.
Dẫn tới giá cước vận chuyển một container 40 feet từ châu Á sang bờ Tây Mỹ trước đây dao động khoảng 2.500 – 3.000 USD, nay có thể tăng lên 4.000 USD hoặc hơn.
Tình trạng thiếu container cục bộ cũng đã bắt đầu xuất hiện, không chỉ ở Trung Quốc hay Việt Nam, mà còn ở các nước khác trong khu vực như Indonesia, Thái Lan hay Malaysia.
Dù vậy ông Hải cho hay theo đánh giá của Bộ Công Thương, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, tình trạng thiếu container ở Việt Nam hiện chưa phổ biến. Một số nơi có ghi nhận khó khăn nhưng chưa đến mức nghiêm trọng như trong thời kỳ cao điểm dịch COVID-19.
Ngoài ra tình hình địa chính trị tại Trung Đông, đặc biệt là căng thẳng giữa Israel và Iran, cũng đang ảnh hưởng đến hoạt động vận tải quốc tế. Trong trường hợp tàu vận tải phải tránh khu vực này và đi vòng qua châu Phi, chi phí vận chuyển sẽ tiếp tục gia tăng, ảnh hưởng đến chi phí xuất khẩu sang châu Âu và bờ Đông Mỹ.
Doanh nghiệp cần thận trọng trước rủi ro thương mại
Trước những biến động này, đại diện Cục Xuất nhập khẩu khuyến nghị các doanh nghiệp cần cập nhật tình hình để phối hợp với đối tác nhập khẩu hoặc xuất khẩu.
Đồng thời cần cẩn trọng hơn trong việc ký kết hợp đồng liên quan đến vận chuyển, logistics và giao nhận hàng hóa nhằm hạn chế rủi ro, nhất là trong bối cảnh xảy ra các tình huống bất thường như tàu đến chậm hoặc bị ảnh hưởng bởi xung đột.
“Các doanh nghiệp cũng nên cân nhắc các phương án vận tải thay thế. Đặc biệt, tuyến đường sắt liên vận sang châu Âu hiện vẫn có thể khai thác và là một giải pháp tiềm năng.
Về phía các cơ quan quản lý nhà nước đang theo dõi sát sao diễn biến thị trường logistics để có các khuyến cáo và hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp”, ông Hải khuyến nghị song không thông tin rõ về triển vọng đàm phán thuế quan của Việt Nam với Mỹ.
Đối với việc triển khai chiến lược xuất nhập khẩu thời kỳ 2021 – 2030, ông Trần Thanh Hải cho biết dù mới đi được nửa chặng đường, nhưng các chỉ số hiện tại đều cho thấy kết quả khả quan, từ kim ngạch đến tốc độ tăng trưởng, sự mở rộng thị trường và nhóm mặt hàng xuất khẩu.
Tuy nhiên có một số điểm cần cải thiện, như sự mất cân đối giữa xuất khẩu và nhập khẩu ở một số thị trường trọng điểm. Chẳng hạn, Việt Nam đang có mức nhập siêu lớn với Trung Quốc, trong khi lại xuất siêu lớn sang thị trường Mỹ và EU. Vì vậy việc duy trì cán cân thương mại hợp lý, cân bằng là yếu tố cần được chú trọng trong thời gian tới.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết theo quy định, cứ 5 năm một lần cần tổ chức sơ kết việc triển khai chiến lược. Hiện Bộ Công Thương đã giao Cục Xuất nhập khẩu tiến hành rà soát và đánh giá toàn diện để xác định xem có cần điều chỉnh, bổ sung nội dung nào không.
Nếu có, bộ sẽ lấy ý kiến của các cơ quan liên quan để đề xuất điều chỉnh kịp thời.
