Phó Thủ tướng yêu cầu sớm hoàn thiện thể chế để phát triển thanh toán số

Nhiều rào cản khiến thanh toán số chưa phát triển

Sáng 14/6, tại Hội thảo Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh thương mại điện tử chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi gắn liền với thanh toán không tiền mặt.

Bởi lẽ, các giao dịch số diễn ra nhanh chóng chỉ trong vài giây, đồng thời góp phần minh bạch hóa dòng tiền và tạo nền tảng vững chắc cho kinh tế số phát triển.

Phó Thủ tướng cho rằng cần thẳng thắn nhìn nhận có một số tồn tại như vấn đề an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thanh toán số, nhất là trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. 

Do đó, thể chế, chính sách cần phải hoàn thiện, phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các mô hình thanh toán sáng tạo, đồng thời đảm bảo quản lý rủi ro và an toàn hệ thống, bảo vệ tài sản của người dân.

Phát biểu tại hội thảo, bà Phan Thị Thắng, Thứ trưởng Bộ Công Thương, khẳng định Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu một xã hội không tiền mặt. Để hiện thực hóa mục tiêu này, thanh toán số cần được đưa đến cả các khu vực tiểu thương, chợ truyền thống, nơi vẫn còn phụ thuộc nhiều vào tiền mặt. 

Tuy nhiên, bà Thắng cũng thừa nhận thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam vẫn đối mặt nhiều thách thức, đặc biệt là rủi ro an ninh mạng và gian lận trong giao dịch trực tuyến.

Để thúc đẩy kinh tế số và hệ thống tài chính hiện đại, bà Thắng kiến nghị tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách. Trọng tâm là sửa đổi các văn bản hướng dẫn Nghị định 52/2024 về thanh toán không dùng tiền mặt và Nghị định 94/2025 về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng; đồng thời triển khai các hoạt động nhằm hiện thực hóa Kế hoạch phát triển thương mại điện tử quốc gia.

Thứ hai, các đơn vị cần tăng cường phối hợp liên ngành, hoàn thiện khung pháp lý theo từng lĩnh vực, đặc biệt là các quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân, an ninh mạng và quyền lợi người tiêu dùng.

Thứ ba, các đơn vị cần xây dựng các chương trình thúc đẩy thanh toán không tiền mặt phù hợp từng địa phương, kết hợp ưu đãi, đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp nhỏ, tiểu thương và chợ truyền thống.

77,5% người mua hàng online vẫn chọn trả tiền mặt

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), cho biết kinh tế số tại Việt Nam đang phát triển mạnh, đóng góp 18,7% vào GDP quốc gia.

Tuy nhiên, hiện 77,5% người tiêu dùng vẫn chọn thanh toán tiền mặt khi nhận hàng (COD), do thói quen sử dụng tiền mặt. Ngoài ra, các rào cản như tội phạm công nghệ cao, hàng giả, hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, đặc biệt ở nông thôn.

Ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước), cho biết sẽ phối hợp với ngân hàng thương mại và trung gian thanh toán triển khai các giải pháp công nghệ ngăn chặn tội phạm mạng.

Ngành ngân hàng đang xây dựng kho dữ liệu tài khoản giả mạo, giúp hệ thống cảnh báo khi khách hàng chuyển tiền đến tài khoản có dấu hiệu lừa đảo. Qua đó, người dùng có thể cân nhắc trước khi thực hiện giao dịch, hạn chế nguy cơ bị lừa.

Chia sẻ kinh nghiệm từ Hàn Quốc, ông Kim Dea Hong – Phó tổng giám đốc Ngân hàng Shinhan Việt Nam – cho biết quốc gia này đã triển khai chế độ định danh trong giao dịch tài chính từ năm 1993, phát triển nền tảng không sử dụng tiền mặt từ sớm. Dù vậy, tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt hiện vẫn ở mức 15,9%, cho thấy đây vẫn là một thách thức lớn.

Để khuyến khích người dân, Hàn Quốc áp dụng chính sách khấu trừ thuế thu nhập cá nhân nếu sử dụng thẻ tín dụng thay vì tiền mặt khi mua sắm. Gần đây, chính sách này mở rộng sang thẻ ghi nợ và thanh toán di động. Đối với chủ cửa hàng, Chính phủ ưu tiên hỗ trợ tài chính hoặc giảm thuế cho những đơn vị có tỷ lệ thanh toán không tiền mặt cao.