Phó thủ tướng: tiếp tục thúc đẩy thanh toán không tiền mặt sáng tạo, an toàn

Hơn 300 chuyên gia hiến kế tại hội thảo “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số”. 

Hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thanh toán sáng tạo, an toàn

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đánh giá hội thảo “Thanh toán không tiền mặt – Động lực tăng trưởng kinh tế số” là chủ đề hay, có ý nghĩa là sáng kiến của báo Tuổi Trẻ với Ngân hàng Nhà nước. Đây là năm thứ 7 tổ chức sự kiện này, đã góp phần thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt phát triển kinh tế số. 

“Khi chúng ta phát triển thương mại điện tử thì đương nhiên phải thanh toán không tiền mặt. Vì thanh toán không tiền mặt nhanh, kịp thời chỉ vài giây. Đồng thời giúp cho minh bạch hóa dòng tiền, thúc đẩy kinh tế số phát triển.”, phó thủ tướng phát biểu chỉ đạo. 

Ông Phớc nói thêm thanh toán không tiền mặt không chỉ thúc đẩy hiệu quả ngành ngân hàng, mà còn giúp tăng tính minh bạch trong quản lý tài chính, hỗ trợ thương mại điện tử và dịch vụ công, nâng cao năng suất lao động và tiết giảm chi phí xã hội.

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, đến cuối năm 2024, Việt Nam đã có hơn 204,5 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân; 154,1 triệu thẻ ngân hàng đang lưu hành. Gần 87% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng.

Thanh toán không tiền mặt đã có mặt trong mọi lĩnh vực của kinh tế và đời sống – xã hội như học phí, viện phí, mua sắm…

Bên cạnh các kết quả nổi bật mà ngành ngân hàng đã mang lại trong việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, góp phần tăng tưởng kinh tế số, Phó Thủ tướng cho rằng cần thẳng thắn nhìn nhận có một số tồn tại như vấn đề an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thanh toán số, nhất là trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. 

Do đó, cần phải hoàn thiện thể chế, chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các mô hình thanh toán sáng tạo, đồng thời đảm bảo quản lý rủi ro và an toàn hệ thống, bảo vệ tài sản của người dân.

Giảm chi phí để tiểu thương tham gia thương mại điện tử

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) – cho biết sự bùng nổ mạnh mẽ của kinh tế số tại Việt Nam đã đóng góp 18,7% vào GDP quốc gia. VN là nước tăng trưởng hàng đầu về thương mại điện tử khi tăng trưởng trung bình 16-30%/ năm.Qua đó, nâng cao hiệu quả hệ thống phân phối hiện đại; Thúc đẩy tiêu dùng nội địa và tạo ra nhiều mô hình kinh doanh mới trong thời gian qua.

“Thanh toán số là một trong những yếu tố cốt lõi thúc đẩy tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nói riêng và nền kinh tế số nói riêng” – bà Oanh nhận định.

Để phát triển kinh tế số, bà Oanh cho biết thanh toán số và thương mại điện tử song hành cùng nhau. Tuy nhiên, thực tế, tỉ lệ người tiêu dùng thương mại điện tử lựa chọn phương thức thanh toán tiền mặt khi nhận hàng (COD) chiếm tới 77,5%. Lý do là một bộ phận người dân vẫn giữ thói quen và tâm lý sử dụng tiền mặt khi thanh toán. 

Bên cạnh đó, tội phạm trong lĩnh vực công nghệ cao và thanh toán điện tử; tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng. Ngoài ra, hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, nhất là tại vùng nông thôn. Để phát triển thương mại điện tử, tháng 6, Bộ Công Thương ban hành Kế hoạch tổng thể Phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026 – 2030. 

Trong đó, một mục tiêu đáng chú ý mà kế hoạch đạt mục tiêu tỉ lệ thanh toán không dùng tiền mặt trong thương mại điện tử đạt 80% vào năm 2030.

Bên cạnh, Cục trưởng cục Thương mại và Kinh tế số đề xuất hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế chính sách, phát triển hạ tầng công nghệ lõi và đảm bảo an toàn, bảo mật. Cung cấp các giải pháp thanh toán không tiền mặt để hỗ trợ tiểu thương chợ truyền thống; Tăng cường kết nối, tích hợp hạ tầng thanh toán không tiền mặt. Đồng thời, cần có giải pháp tiện ích thanh toán trên thiết bị di động. 

Riêng tại chợ truyền thống, bà Oanh cho biết thêm ngành công thương sẽ tập trung có các giải pháp tiện ích, giảm chi phí để giúp tiểu thương tham gia vào phát triển thương mại điện tử, nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Hàn Quốc giảm thuế để khuyến khích sử dụng thanh toán không tiền mặt 

Chia sẻ kinh nghiệm Hàn Quốc trong quá trình thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, ông Kim Dea Hong – phó tổng giám đốc Ngân hàng Shinhan Việt Nam, cho hay Hàn Quốc đã triển khai chế độ định danh trong giao dịch tài chính từ năm 1993. 

Theo đó, mọi tổ chức tài chính đều bắt buộc phải xác minh danh tính của khách hàng và từ năm 2000, thẻ tín dụng bắt đầu trở nên phổ biến. Như vậy, từ cách đây khoảng 20-30 năm, Hàn Quốc đã xây dựng được một nền tảng để khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, tỉ lệ thanh toán bằng tiền mặt hiện vẫn ở mức cao, khoảng 15,9%, cho thấy việc phổ cập thanh toán không tiền mặt vẫn là một thách thức lớn.

“Tại Việt Nam, tôi nhận thấy Chính Phủ cũng đang tạo nền tảng thúc đẩy thanh toán không tiền mặt thông qua các chính sách như áp dụng sinh trắc học đối với giao dịch chuyển tiền cho khách hàng cá nhân và tổ chức; các doanh nghiệp có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử,…”, ông Kim Dea Hong đánh giá.

Để khuyến khích người dân sử dụng thanh toán không tiền mặt, ông Kim Dea Hong cho biết Chính phủ Hàn Quốc đã triển khai chính sách khấu trừ thuế thu nhập cá nhân khi người dân sử dụng thẻ tín dụng. Nói một cách đơn giản, nếu người lao động sử dụng thẻ tín dụng thay vì tiền mặt để mua hàng, họ sẽ được giảm thuế thu nhập. 

Gần đây, chính sách này còn được mở rộng ra cả thẻ ghi nợ (debit card) và các hình thức thanh toán di động (mobile payment). Với chủ các cửa hàng, Chính phủ đã khuyến khích thanh toán không tiền mặt bằng cách ưu tiên chọn những cửa hàng có tỉ lệ thanh toán không tiền mặt cao để được hỗ trợ tài chính hoặc ưu đãi thuế.

Từ những thực tiễn tại Hàn Quốc cho thấy, chúng ta không thể thiết lập văn hóa thanh toán không tiền mặt trong một sớm một chiều. Điều quan trọng là chúng ta cần xậy dựng lộ trình rõ ràng và từng bước triển khai có hệ thống.Lãnh đạo ngân hàng Shinhan Việt Nam cam kết đồng hành và mong muốn góp phần hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong việc thúc đẩy việc thanh toán không tiền mặt.

Theo ông Lê Anh Dũng, phó vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước, vấn đề cần phải quan tâm là tuyên truyền cho người dân những thủ đoạn của tội phạm để từ đó có kiến thức khi giao dịch an toàn trên kênh số, không bị sập bẫy của tội phạm công nghệ.

Bên cạnh đó, thời gian tới Ngân hàng Nhà nước cùng với Ngân hàng thương mại, trung gian thanh toán triển khai các giải pháp công nghệ để ngăn chặn tội phạm công nghệ. Trong đó, ngành ngân hàng triển khai dự án thu thập tài khoản giả mạo để đưa ra cảnh báo kịp thời cho khách hàng. 

Các ngân hàng thương mại, trung gian thanh toán sẽ cảnh báo cho khách hàng nếu chuyển tiền cho tài khoản nhận nằm trong kho dữ liệu tài khoản giả mạo. Khi được cảnh báo, người chuyển tiền sẽ cân nhắc có nên chuyển hay không.

Từ 1-7-2025 tài khoản doanh nghiệp cũng phải xác thực sinh trắc học 

Từ ngày 1-7-2024, khách hàng cá nhân bắt buộc xác thực căn cước công dân (CCCD) gắn chip và sinh trắc học khi thực hiện giao dịch tài chính. 

Và từ ngày 1-7-2025, quy định này sẽ tiếp tục mở rộng với đại diện pháp lý của doanh nghiệp. Theo ông Phạm Tiến Dũng – phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) – thanh toán không dùng tiền mặt đang đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế số, góp phần nâng cao minh bạch, thúc đẩy thương mại điện tử và dịch vụ công, dưới sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an cùng các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp.

Ông Phạm Tiến Dũng cho biết trải qua chặng đường 6 năm thực hiện “Ngày không tiền mặt” do Báo Tuổi Trẻ phối hợp với NHNN, cơ quan đầu mối triển khai Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của Thủ tướng Chính phủ qua các giai đoạn, đã giúp thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng trở nên phổ biến trong xã hội và đang dần trở thành xu hướng tiêu dùng thông minh trong kỷ nguyên mới. 

Hội thảo ngày hôm nay có chủ đề: “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số” với hai Phiên thảo luận liên quan đến sự phát triển thanh toán không tiền mặt và thúc đẩy kinh tế số, sẽ mang lại nghĩa vô cùng quan trọng trong việc truyền tải thông điệp về thúc đẩy giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt, kết nối mọi thành phần kinh tế, tạo ra một hệ sinh thái đa dạng, gắn kết chặt chẽ và ngày càng hoàn thiện.

Ông Dũng nhắc lại từ những năm đầu, khi Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng còn đi từng gian hàng của tiểu thương để dán mã QR đến ngày hôm nay khi thanh toán QR nói riêng và thanh toán không tiền mặt nói chung đã phát triển rất mạnh mẽ. 

Hiện nay 87% số người trưởng thành tại Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng. Tại TP.HCM, tỉ lệ này còn cao hơn. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng hiện xử lý bình quân 820 nghìn tỉ đồng mỗi ngày trong khi hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý 26 triệu giao dịch mỗi ngày. 

Hạ tầng thông tin tín dụng quốc gia nâng cấp để gia tăng khả năng xử lý, cập nhật dữ liệu tự động, đồng thời mở rộng thu thập và cập nhật dữ liệu trong và ngoài ngành với tỉ lệ cập nhật số liệu thành công từ tổ chức tín dụng đạt mức cao trên 98%. 

Từ 1-7-2024 khách hàng cá nhân buộc phải xác thực CCCD và sinh trắc học. Lúc đầu khá khó khăn nhưng nhờ truyền thông tốt đến hiện nay đã có hơn 110,8 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 711 nghìn hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học. Từ 1-7-2025 đại diện hợp pháp của doanh nghiệp cũng phải xác thực sinh trắc học mới giao dịch được.

NHNN cam kết tiếp tục đồng hành với các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp trong việc xây dựng hạ tầng thanh toán hiện đại, hoàn thiện cơ chế chính sách phù hợp với xu thế phát triển, bảo đảm an toàn hệ thống và quyền lợi của người tiêu dùng, cùng hướng đến mang lại sản phẩm tiện tích cho người dân, doanh nghiệp, góp phần thực hiện hóa mục tiêu phát triển nền kinh tế số, xã hội số.

Bảo mật an toàn giao dịch là trở ngại lớn của thanh toán không tiền mặt

Ông Nguyễn Văn Dũng – phó chủ tịch UBND TP.HCM, cho rằng thanh toán không tiền mặt đã trở thành xu hướng khách quan và phổ biến trong đời sống hiện nay. Chúng ta dễ dàng gặp ở nhiều nơi như: nhà hàng, quán cà phê các hoạt động giao dịch không dùng tiền mặt. Đây là một nỗ lực lớn giúp người dân có thói quen không dùng tiền mặt…

Riêng tại TP.HCM, ông Dũng cho biết thành phố đã ban hành kế hoạch phát triển thanh toán không tiền mặt trên địa bàn với nhiều biện pháp và giải pháp thúc đẩy thanh toán số trong tất cả các lĩnh vực dịch vụ công, giáo dục, y tế, giao thông vận tải, các hoạt động xúc tiến thương mại. Bên cạnh đó là các giải pháp đồng bộ về đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức và kỹ năng tài chính số cho người dân, tạo nền tảng vững chắc cho một xã hội không tiền mặt.

“Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai tại TP.HCM, việc thực hiện triển thanh toán không tiền mặt vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định. Trong đó vấn đề bảo mật an toàn giao dịch cho người dùng là một trong những trở ngại khiến cho người dân còn e ngại khi sử dụng, nhất là trong bối cảnh nguy cơ, tội phạm công nghệ cao, lừa đảo, đánh cắp dữ liệu cá nhân ngày càng tinh vi, phức tạp”, ông Dũng chia sẻ.

Cũng theo ông Dũng, lãnh đạo thành phố đã nhận thức rõ vai trò then chốt của triển thanh toán không tiền mặt trong tiến trình thúc đẩy thanh toán số và phát triển kinh tế số. TP.HCM đã, đang và sẽ tiếp tục triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt. Tuy nhiên, để việc triển thanh toán không tiền mặt thực sự đi vào chiều sâu, lan tỏa rộng khắp cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành.

Từ đó, phó chủ tịch UBND TP.HCM đưa ra một số đề xuất để phát triển triển Thanh toán không tiền mặt hơn nữa.

Thứ nhất, Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành trung ương tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến triển Thanh toán không tiền mặt, bảo đảm đồng bộ với luật các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2024, Nghị định 52 và các quy định về an toàn bảo mật thông tin cá nhân, tạo hành lang cơ sở pháp lý đồng bộ hoạt động thanh toán.

Thứ hai, ông Dũng các đề nghị các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia, diễn giả, khách mời quan tâm thảo luận cũng như chia sẻ những kinh nghiệm trong việc thúc đẩy thanh toán số trong thương mại điện tử, vai trò các giải pháp kết nối dữ liệu trong thúc đẩy phát triển kinh tế số và những khuyến nghị riêng cho TP.HCM.

 Thứ ba, các sở, ban ngành, UBND các phường xã, chủ động rà soát lồng ghép các nội dung, thúc đẩy triển Thanh toán không tiền mặt vào chương trình công tác thường xuyên của đơn vị địa phương. Trong đó tập trung triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp tăng cường ứng dụng thanh toán điện tử trong dịch vụ công, đặc biệt là trong lĩnh vực hành chính công, giáo dục, y tế, giao thông, thuế và phí, đảm bảo quy trình thanh toán tiện lợi và an toàn.

TP.HCM cũng đề xuất phối hợp tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại gắn với đẩy mạnh triển Thanh toán không tiền mặt, nhất là trong các sự kiện tiêu dùng lớn như khuyến hại tập trung, chương trình xúc tiến tiêu dùng, kích cầu du lịch. Đồng thời đề xuất những giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh, tiểu thương, người dân áp dụng các giải pháp thanh toán số phù hợp với quy mô và điều kiện thực tế.

Song song đó là đẩy mạnh công tác truyền thông trên nhiều nền tảng nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng triển Thanh toán không tiền mặt cho người dân, vận động thay đổi thói quen sử dụng tiền mặt trong cộng đồng, nhất là tại các khu dân cư, chợ truyền thống, khu ngoại thành.

Thứ tư, đó là các đơn vị như ngân hàng nhà nước, chi nhánh TP.HCM, các sở ban ngành phối hợp các cơ quan bộ ngành trung ương để kết nối liên thôn dữ liệu giữa các ngành, các lĩnh vực hình thành hệ sinh thái số của vụ thanh toán thông minh trên địa bàn thành phố.

“Tôi tin tưởng rằng thanh toán không tiền mặt sẽ tiếp tục là động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế số, góp phần xây dựng một xã hội hiện đại, hiệu quả và công bằng hơn”, lãnh đạo TP.HCM nói. 

Chung sức phát triển thanh toán không tiền mặt, thúc đẩy kinh tế số

Ngay từ sáng sớm nay, 16-6, các lãnh đạo cơ quan nhà nước, chuyên gia kinh tế, đại biểu…  bước vào Hội thảo “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số” ở khách sạn Rex Sài Gòn (Q.1, TP.HCM) sau khi trải nghiệm không khí sôi động của chương trình khai mạc lễ hội Ting Ting Day diễn ra tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (Q.1, TP.HCM).

Phát biểu hội thảo, Nhà báo Lê Thế Chữ – Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ – cho biết chương trình Ngày không tiền mặt do Báo Tuổi Trẻ khởi xướng kể từ 2019 đến nay, phối hợp với Vụ Thanh toán, Thời báo Ngân hàng – Ngân hàng Nhà nước, Sở Công Thương TP.HCM, Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) tổ chức dưới sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước và UBND TP.HCM, từng bước tạo ra những thay đổi rõ nét trong xã hội. 

“Chúng tôi đã đi từ việc giới thiệu một khái niệm, đến việc lan tỏa thông điệp, khuyến khích hành vi, rồi từng bước hình thành thói quen xã hội mới”, ông Lê Thế Chữ nói. 

Minh chứng, dẫn khảo sát mới đây do Cốc Cốc Research và Báo Tuổi Trẻ phối hợp thực hiện cho thấy 59% giao dịch sinh hoạt hằng ngày của người dân Việt Nam đã sử dụng thanh toán không tiền mặt. Với nhóm tuổi 25-44, tỉ lệ này lên đến 72%.

“Thực tế chặng đường vừa qua, chúng tôi cũng chứng kiến những tiểu thương ở chợ truyền thống nhận chuyển khoản không cần máy POS. Những bác nông dân ở Đắk Lắk bán sầu riêng và nhận tiền qua mã QR. Những bạn trẻ Gen Z mua sắm online, không dùng ví da mà dùng ví điện tử. Cho đến những loại dịch vụ công mà người dân tham gia hàng ngày có liên quan đến thanh toán trong lĩnh vực giáo dục, y tế, giao thông,…đều thực hiện các giải pháp không dùng tiền mặt”, nhà báo Lê Thế Chữ nhấn mạnh.

Có thể thấy, thanh toán không dùng tiền mặt giờ đây ngoài là thói quen, đã là một nền tảng quan trọng cho chuyển đổi số, cho tăng trưởng kinh tế và cho hiện đại hóa quốc gia. Điều đó thể hiện qua việc chúng ta rút ngắn thời gian thanh toán, giúp gia tăng tốc độ lưu thông hàng hóa. Khi giao dịch được số hóa, chúng ta tạo ra minh bạch trong quản lý tài chính. Khi người dân ở vùng sâu vùng xa có thể chuyển tiền, thanh toán học phí, đóng viện phí chỉ bằng một chiếc điện thoại, đó là lúc tài chính toàn diện thực sự phát huy vai trò xã hội.

Vì thế, hội thảo hôm nay là dịp để chúng ta cùng nhìn lại chặng đường triển khai Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021–2025 theo Quyết định 1813 của Thủ tướng Chính phủ. 

Đây cũng là không gian để những người quản lý, điều hành, chuyên gia trong ngành tài chính – ngân hàng, công nghệ tài chính, truyền thông và người làm chính sách cùng đối thoại, cùng hiến kế để thúc đẩy một hệ sinh thái thanh toán số mạnh mẽ, bao trùm và bền vững hơn trong giai đoạn tới.

“Chúng tôi đặc biệt mong chờ được lắng nghe những chia sẻ, đánh giá và đề xuất từ các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp và người dùng thực tế – những người trực tiếp tham gia và làm nên sự thay đổi mạnh mẽ trong tương lai”, nhà báo Lê Thế Chữ cho hay.

Trong khi đó, tại tuyến đường Nguyễn Huệ, không khí Lễ hội Không tiền mặt – Ting Ting Day 2025 đã nóng hơn khi rất nhiều người đổ về để trải nghiệm. 

Nhiều đóng góp quan trọng vào chuyển đổi số quốc gia

Ngày Không tiền mặt 2025 do Báo Tuổi Trẻ, Vụ Thanh toán, Thời báo Ngân hàng – Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Sở Công Thương TP.HCM và NAPAS tổ chức, dưới sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước và UBND TP.HCM, với sự đồng hành của VPBank, Sacombank, HDBank, Visa, Mastercard cùng nhiều đối tác.

Chuỗi hoạt động “Ngày không tiền mặt 2025” không chỉ tạo nền tảng cho thanh toán số phổ cập, mà còn góp phần thúc đẩy tiêu dùng nội địa, tăng trưởng kinh tế, hiện đại hóa hành chính công, và phổ cập tài chính toàn diện, đúng như mục tiêu của Chiến lược quốc gia về chuyển đổi số.

Những đóng góp, đề xuất của chương trình sẽ là cơ sở để cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan xây dựng chiến lược phát triển thanh toán số giai đoạn tiếp theo, hướng đến nền kinh tế không tiền mặt: năng động, minh bạch, tăng trưởng bền vững.

Tuổi Trẻ Online đang cập nhật

Đọc tiếp Về trang Chủ đề