Giá nhà tăng cao, không ít người châu Âu chọn ở ghép nhà với nhiều người lạ để giảm gánh nặng tiền nhà – Ảnh: BLOOMBERG
Theo Hãng tin Bloomberg, anh Hansjörg Temperli chỉ trả 870 franc Thụy Sĩ (khoảng 1.100 USD) mỗi tháng để sống trong căn hộ rộng 440m² với ban công, phòng khách lớn, bếp khổng lồ và hàng trăm tiện ích khác tại thành phố Zurich, miền đông bắc Thụy Sĩ.
Tuy nhiên anh và bạn gái phải chia sẻ hầu hết không gian với tám người khác.
“Rẻ thì rẻ, nhưng phải bỏ nhiều ‘công sức’ để sống hòa hợp với nhiều người khác”, anh Temperli nói.
Anh Temperli thuộc nhóm ngày càng đông những người chọn cohousing – mô hình ở chung giữa những người không họ hàng quen biết. Đây không chỉ là ký túc xá sinh viên mà là cụm căn hộ dành cho 8 – 12 người, ngày càng hút lao động trình độ cao, các gia đình và người cao tuổi.
Zürich – thành phố nổi tiếng đắt đỏ thứ ba thế giới – đang trở thành trung tâm của xu hướng “nhà ở ghép” này.
Ở chung để thoát áp lực tiền nhà
Ý tưởng “nhà ở ghép” xuất phát từ Đan Mạch những năm 1960 – 1970, sau đó lan rộng khắp châu Âu và nay phổ biến tại thành phố Zurich.
Ông Andreas Engweiler, giám đốc hợp tác xã Kraftwerk1, nói khi xây các cụm căn hộ/nhà ở theo dạng “nhà ở ghép” đầu tiên 20 năm trước, ai cũng cho đây là việc “điên rồ”, nhưng nay nó đã thành một xu hướng chính thống.
Ở Zurich, hầu hết cụm căn hộ nằm trong hợp tác xã bất động sản. Chẳng hạn, một Mehr als Wohnen (hợp tác xã xây dựng) có 370 căn hộ, trong đó 11 căn cho 7 – 12 người ở, kèm nhiều tiện ích chung như vườn trên mái, xưởng, phòng nhạc và phòng cho khách. Cư dân không được sở hữu ô tô nhưng có xe dùng chung.
Khó có thống kê chính xác, nhưng khảo sát cho thấy mô hình này lan rộng khắp Đức, Áo, Thụy Sĩ. Các cư dân thường nấu ăn, dọn dẹp và sinh hoạt cùng nhau.
“Cô đơn là một trong những vấn đề lớn nhất xã hội, và các cụm căn hộ giúp cuộc sống dễ chịu hơn”, kiến trúc sư Andreas Hofer nhận định. Trong đó người cao tuổi đặc biệt hưởng lợi với mô hình nhà ở này.
Khảo sát năm 2022 cho thấy 80% cư dân Zurich trên 55 tuổi muốn sống đa thế hệ, một nửa hứng thú với mô hình “nhà ở ghép”.
Bà Nina Schneider, chuyên gia phát triển dự án, cho biết người già thường sống cô độc trong các căn nhà rộng, và vì vậy việc được giao tiếp trong không gian chung đối với họ rất quý giá.
Zurich thuận lợi vì hơn 20% quỹ nhà ở do hợp tác xã hoặc thành phố sở hữu. Chính quyền thường giao đất cho nhà phát triển có đề án bền vững, sáng tạo và giá thuê hợp lý. Nhờ vậy, giá thuê hợp tác xã rẻ hơn 25% so với nhà tư nhân, trong khi tỉ lệ nhà trống chỉ 0,07%.
Lan rộng ra thế giới nhưng còn nhiều rào cản
Hiện mô hình nhà ở này đã lan sang Úc, New Zealand và Mỹ, song phát triển chậm hơn do người Mỹ coi nhà là tài sản tích lũy.
Ở Mỹ, những người sống trong “nhà ở ghép” chỉ thuê hoặc mua cổ phần hợp tác xã và bán lại gần như không lời. Trong khi đó “ở Zurich có cả triệu phú sống trong hợp tác xã”, nhà nghiên cứu Susanne Schindler nói.
Tuy nhiên ở Mỹ, việc hỗ trợ công cho mô hình này dễ gây tranh cãi.
Dù Zurich là “thủ phủ cohousing” nhưng hình thức này vẫn chiếm tỉ lệ nhỏ. Ông Philippe Koch, chuyên gia chính sách nhà ở, cho rằng nhiều người khó thích nghi nên tỉ lệ đổi chỗ cao, và “nhà ở ghép” khó giải quyết triệt để khủng hoảng nhà ở.
Một dự án mới ở khu Koch Quartier cho thấy sự đa dạng với căn hộ cụm 34m²/người, căn 10 phòng ngủ và 8 căn xây thô để cư dân tự bố trí.
“Sự rộng thoáng mở ra nhiều khả năng”, kiến trúc sư Noemi Engel cho biết thêm.
Anh Moritz Köhler, kiến trúc sư 29 tuổi, đang nhắm một căn 12 người ở dự án này. Dù đã có căn hộ hai phòng giá rẻ, anh vẫn tìm kiếm cảm giác cộng đồng.
Theo anh, “nhà ở ghép” mang lại lối sống linh hoạt.
“Tôi có thể sống với bạn trai, hoặc có con, mà không cần chuyển nhà liên tục”, anh nói.
