“Thỉnh thoảng, cả đội ngũ lại xôn xao”, Doniel Sutton, Giám đốc Nhân sự của Pinterest, chia sẻ với Newsweek. “Cứ hễ có bài báo nào nói về việc một công ty buộc nhân viên đi làm đủ 5 ngày mỗi tuần, lập tức mọi người lại hỏi nhau: Không biết rồi chuyện đó có xảy ra với tụi mình không?”.
Cách đây 5 năm, guồng quay của thế giới dường như dừng lại, đại dịch Covid-19 đã buộc hàng triệu nhân viên văn phòng trên toàn cầu phải làm quen với góc làm việc tại nhà. Khái niệm “đi làm” truyền thống bỗng chốc tan biến, thay vào đó là những cuộc họp qua ứng dụng Zoom nối tiếp. Giới lãnh đạo doanh nghiệp khi ấy đã không ngớt lời ca ngợi mô hình làm việc linh hoạt như một tương lai tất yếu. Nhưng “tương lai” ấy dường như đang có những ngã rẽ bất ngờ.
Khi đại dịch lắng xuống, một cuộc “đảo chiều” quy mô lớn đang diễn ra, đặt ra câu hỏi muôn thuở: Văn phòng hay tự do – đâu mới là chìa khóa cho hiệu suất và sự gắn kết trong kỷ nguyên mới?
Như một hiệu ứng domino, hàng loạt “ông lớn” công nghệ và tài chính đang quay bánh lái, mạnh mẽ kéo nhân viên trở lại không gian văn phòng quen thuộc. Amazon, AT&T, Boeing, Dell, Goldman Sachs, JPMorgan, Tesla và The Washington Post đã thẳng thừng yêu cầu nhân viên có mặt 5 ngày mỗi tuần. Ngay cả những biểu tượng của sự đổi mới như Apple, Google, IBM, Meta và Salesforce cũng siết chặt chính sách, quy định số ngày làm việc trực tiếp.
Đáng chú ý là những gì diễn ra ở Google, nơi từng tiên phong cho văn hóa làm việc cởi mở. Theo CNBC, một số nhân viên làm việc từ xa của Google đã nhận thông điệp rõ ràng: quay lại văn phòng ít nhất 3 ngày mỗi tuần, hoặc đối mặt với nguy cơ cắt giảm. Thậm chí, nhân viên bộ phận dịch vụ kỹ thuật còn đứng trước lựa chọn: chấp nhận lịch làm việc “lai” (hybrid) hoặc nghỉ việc tự nguyện với gói hỗ trợ.
Bộ phận nhân sự của Google thậm chí còn bị yêu cầu gắt gao hơn: phải quay lại văn phòng trước tháng 6, nếu không sẽ bị cho nghỉ việc. Người phát ngôn của Google, bà Courtenay Mencini, cho biết quyết định này được đưa ra dựa trên nhu cầu cụ thể của từng nhóm, nhằm thúc đẩy sự sáng tạo và giải quyết các vấn đề phức tạp thông qua làm việc trực tiếp.
Intel cũng không nằm ngoài làn sóng này. CEO Lip-Bu Tan yêu cầu nhân viên quay lại văn phòng 4 ngày mỗi tuần, chính thức chấm dứt mô hình hybrid trước đó. Ông cho rằng việc tuân thủ chính sách làm việc linh hoạt đang rất lộn xộn, và hiệu quả không cao. Với ông, văn phòng nên là “trung tâm sôi động của sự hợp tác”.
Tại Ấn Độ, ông lớn thương mại điện tử Flipkart cũng đã yêu cầu toàn bộ nhân viên quay lại văn phòng đủ 5 ngày mỗi tuần. Amazon thì tuyên bố áp dụng quy định tương tự từ tháng 1/2025, với lý do muốn “củng cố văn hóa doanh nghiệp” và “tăng khả năng cộng tác”, theo lời CEO Andy Jassy.
Loạt “ông lớn” công nghệ và tài chính như Amazon, Boeing, Dell, Goldman Sachs, JPMorgan và Tesla yêu cầu nhân viên làm việc tại văn phòng 5 ngày/ tuần (Minh họa: Getty).
Những động thái này đang gây ra không ít tranh cãi. Nhiều nhân viên, đặc biệt là những người đã quen làm việc từ xa, thậm chí chuyển về vùng ngoại ô hoặc nông thôn, cảm thấy bị ép buộc. Không ít người cho rằng đây là một cách “sa thải mềm”: các công ty không cần thông báo cắt giảm nhân sự, cũng chẳng phải bồi thường gì, nhưng vẫn khiến nhân viên tự động rời đi.
Một người dùng Reddit bình luận thẳng thắn: “Rõ ràng là họ đang muốn mình nghỉ việc thay vì bắt buộc phải sa thải. Đây là chiêu tinh gọn nhân sự mà họ sẵn sàng áp dụng”.
Ngay cả Sam Altman, CEO của OpenAI, cũng từng tuyên bố làm việc hoàn toàn từ xa là một “sai lầm” lớn của ngành công nghệ, đặc biệt với các startup – nơi mà sự va chạm, ý tưởng và sáng tạo cần được “truyền miệng” trực tiếp.
Giữa làn sóng RTO (Return To Office), vẫn có những “pháo đài” kiên định với mô hình làm việc linh hoạt, và họ đang gặt hái những thành quả đáng nể. Pinterest là một ví dụ điển hình. Công ty này đạt điểm số cao nhất trong bảng xếp hạng “Nơi làm việc tuyệt vời nhất nước Mỹ ngành công nghệ” của Newsweek, với xếp hạng 5 sao. Chính sách PinFlex – mô hình làm việc linh hoạt của họ – trở thành “thỏi nam châm” thu hút nhân tài.
“Điều mà chúng tôi nghe nhiều nhất từ nhân viên là: Làm ơn, đừng lấy đi điều này!”, Doniel Sutton, Giám đốc nhân sự của Pinterest, chia sẻ. Bà cho biết mô hình làm việc linh hoạt của công ty mang tên PinFlex luôn nhận được điểm số cao nhất trong các khảo sát nội bộ, vì giúp nhân viên dễ dàng cân bằng giữa công việc và cuộc sống, đặc biệt với những ai đang nuôi con nhỏ hoặc chăm sóc người thân.
Airbnb, với chính sách “sống và làm việc ở bất cứ đâu”, và Dropbox – công ty theo mô hình “ưu tiên làm việc từ xa” – cũng nằm trong danh sách những nơi làm việc tốt nhất, mỗi đơn vị đạt 4,5 sao. Dave Stephenson, Giám đốc Kinh doanh của Airbnb, nói thẳng: “Không phải ai giỏi nhất cũng sống cách San Francisco chưa tới 80km”. Chính sách linh hoạt giúp họ thu hút nhân tài từ mọi nơi trên thế giới.
Một nghiên cứu trên tạp chí Personnel Psychology chỉ ra rằng nhân viên làm việc từ xa có mức độ hài lòng cao hơn, gắn bó hơn và ít có xu hướng nghỉ việc hơn. Ngược lại, chính sách RTO được cho là gây tổn hại tinh thần nhân viên, như bản ghi nhớ nội bộ rò rỉ từ JPMorgan đã minh chứng.
Khi nhiều tập đoàn Mỹ ép nhân viên quay lại văn phòng, Pinterest, Airbnb và Dropbox lại kiên trì với mô hình làm việc từ xa (Minh họa: Vecteezy).
Allison Vendt, Phó chủ tịch nhân sự của Dropbox, gọi mô hình “Virtual First” là “mô hình làm việc của tương lai”, tập trung vào “cách chúng ta làm việc, chứ không phải ở đâu”.
Dữ liệu từ Plant-A cho thấy 82% nhân viên Dropbox cảm thấy công ty hỗ trợ tốt cơ hội cân bằng công việc – cuộc sống, cao hơn mức trung bình ngành (73%). Dropbox cũng khéo léo kết hợp lợi ích của gặp mặt trực tiếp: 99% các cuộc gặp nội bộ tạo ra ít nhất một kết quả tích cực cho doanh nghiệp, và 86% nhân viên đánh giá hiệu quả làm việc nhóm cải thiện sau mỗi lần gặp mặt.
Mối lo về sự cô lập khi làm việc từ xa cũng được các công ty này chủ động giải quyết. Pinterest duy trì 24 văn phòng toàn cầu, Airbnb có 26 văn phòng, không phải để bắt buộc hiện diện, mà là không gian cho hợp tác, xây dựng cộng đồng và gắn kết khi cần thiết.
Cuộc tranh luận giữa làm việc từ xa và tại văn phòng không chỉ là câu chuyện của hiện tại mà còn là bức tranh phác thảo tương lai, đặc biệt khi Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang dần len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống và công việc.
Sergey Brin – đồng sáng lập Google và đang quay lại điều hành mảng AI – đã yêu cầu các nhóm phát triển trí tuệ nhân tạo phải có mặt tại văn phòng “gần như mỗi ngày trong tuần”. Ông thậm chí nhấn mạnh rằng “60 giờ làm việc mỗi tuần là ngưỡng vàng để đạt hiệu suất tối đa”, nếu muốn giữ lợi thế trong cuộc đua AI toàn cầu.
Quan điểm này cho thấy vẫn còn nhiều lãnh đạo tin tưởng mạnh mẽ vào sức mạnh của sự hiện diện trực tiếp, đặc biệt với những công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ và khả năng sáng tạo đột phá.
Theo chuyên gia, để thu hút và giữ chân thế hệ lao động mới, các công ty phải đáp ứng kỳ vọng về tự chủ và linh hoạt của người lao động (Minh họa: Adobe Stock).
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lại có cái nhìn khác. Bill Gates, đồng sáng lập Microsoft, tin rằng AI có thể thay thế phần lớn công việc của con người trong thập kỷ tới, tiềm năng giảm thời gian làm việc xuống chỉ còn hai ngày mỗi tuần.
Nhà đầu tư mạo hiểm Vinod Khosla cũng dự đoán mô hình làm việc 3 ngày/tuần có thể trở thành hiện thực nhờ AI, mang lại lợi ích cho cả nhân loại và nền kinh tế. Reid Hoffman, đồng sáng lập LinkedIn, còn lạc quan hơn khi cho rằng công việc 9-to-5 truyền thống sẽ biến mất vào năm 2034, nhường chỗ cho nền kinh tế gig (nền kinh tế tự do) phát triển mạnh mẽ.
Trong khi đó, một số công ty như Meta vẫn giữ mô hình kết hợp 3 ngày/tuần, Adobe yêu cầu nhân viên có mặt 50% thời gian, và Spotify vẫn kiên định với chính sách “làm việc từ bất cứ đâu”. Điều này cho thấy không có một công thức chung cho tất cả.
Cuộc “đảo chiều” từ làm việc tại nhà trở lại văn phòng, hay sự kiên định với mô hình linh hoạt, không đơn thuần là một quyết sách quản trị, mà phản ánh một cuộc tìm kiếm không ngừng nghỉ lời giải cho bài toán tối ưu giữa năng suất, văn hóa doanh nghiệp và phúc lợi nhân viên. Đại dịch đã vô tình trở thành một cuộc thử nghiệm khổng lồ về cách thức làm việc, và giờ đây, các doanh nghiệp đang phải đối mặt với những kết quả đa chiều của nó.
Không có mô hình làm việc nào là “chuẩn” cho tất cả. Làm ở nhà hay đến văn phòng, mỗi cách đều có điểm mạnh và điểm yếu riêng. Điều quan trọng là doanh nghiệp hiểu rõ mình đang cần gì, đội ngũ của mình mong muốn điều gì, rồi từ đó tìm ra cách làm phù hợp nhất.
