Thuốc giả, dỏm bị ném như rác tại TP.HCM – Ảnh: NGỌC KHẢI
Càng uống thuốc, bệnh càng nặng
ThS.BSCKII Lê Hoàng Quân – phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Gia Định (TP.HCM) – nhận định thuốc là mặt hàng thiết yếu, nhưng tình trạng bị làm giả đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng. Không chỉ phá hoại niềm tin của người dân, mà còn gây hậu quả nặng nề cho hệ thống y tế và toàn xã hội.
Tại tọa đàm “Triệt tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng: Bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp” do báo Thanh Niên tổ chức ngày 11-6, bác sĩ Quân cho biết thuốc giả là những sản phẩm gian lận về danh tính, thành phần, nguồn gốc… nhằm đánh lừa người tiêu dùng để trục lợi. Sản phẩm không chứa hoạt chất, hoặc không đúng với hồ sơ đăng ký.
Các loại thuốc thường bị làm giả gồm: kháng sinh, thuốc điều trị ung thư, HIV, sốt rét, giảm cân, chống rụng tóc… Dẫn dữ liệu từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ở các nước đang phát triển, cứ 10 loại thuốc lưu hành thì có 1 loại là giả. Trong đó khu vực châu Phi và Đông Nam Á (bao gồm Việt Nam) là điểm nóng.
Đáng lo ngại, khả năng nhận diện thuốc giả ngày càng khó khăn do công nghệ làm giả tinh vi. Chỉ dựa vào bao bì, mẫu mã là không đủ. Trong khi đó nhân viên y tế cũng gặp hạn chế vì chưa được đào tạo bài bản, thiếu dụng cụ chuyên dụng để phân biệt thật – giả.
Bác sĩ Quân nhấn mạnh thuốc giả đe dọa đến hiệu quả điều trị và niềm tin vào hệ thống y tế. Nói không với thuốc giả là trách nhiệm của cả cộng đồng: từ người dân, nhân viên y tế đến dược sĩ…
Thanh tra rượt đuổi gian thương
Bà Phạm Khánh Phong Lan – đại biểu Quốc hội, giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM – nhắc lại câu hỏi mà nhiều người dân thắc mắc: “Lỗi tại ai?”, “Vì sao thanh tra, kiểm tra nhiều nhưng hàng giả, hàng nhái vẫn tràn lan?”.
Theo bà Phong Lan, việc phát hiện và xử lý hàng giả vô cùng khó khăn, các thủ đoạn ngày càng tinh vi. Trước đây, chuyện thuốc giả khá xa lạ, nhưng hiện nay phổ biến vì các máy móc để làm thuốc giả rất dễ mua. Những người có lòng tham và công cụ có thể hành động thuận lợi hơn.
Thực tế chống hàng giả đôi khi được xem như trận chiến kéo dài và không cân sức, bởi phía vi phạm rất chủ động, “ăn thua gan tới đâu”. Các hành vi sai trái thường được thực hiện lén lút, “đóng cửa làm bậy”.
Khi cơ quan chức năng tới đầu đường, phía cuối đường các đối tượng đã báo động và tìm cách phi tang. “Công an mới có quyền khám xét nhà”, bà Lan nói. Còn những đơn vị như bà thì bị “trói tay buộc chân”.
Mang mác lực lượng thanh tra, quản lý thị trường có vẻ “oai phong”, nhưng trên thực tế lại bị trói buộc bởi quá nhiều thủ tục pháp lý. “Nói thẳng ra là phải luồn lách, thanh tra không được thì phải kiểm tra”, bà nói.
Bi hài hơn, đơn vị của bà Lan từng phát hiện 20 tấn thịt heo bốc mùi ở Hóc Môn (TP.HCM). Theo quy định, trong 3 ngày sau khi bị lập biên bản, chủ của hàng hóa có quyền bổ sung giấy tờ. Đến khi xác định hàng hóa không rõ nguồn gốc, kiểm nghiệm phát hiện thịt không cho người ăn được, chủ hàng bỏ trốn. Cơ quan chức năng phải bỏ tiền để tiêu hủy số thịt heo hôi thúi.
Bà khẳng định các cơ quan chức năng đang nỗ lực hết sức, nếu không thì sự việc còn nghiêm trọng hơn.
Gian thương báo động nội bộ, đóng cửa trốn né
Ông Nguyễn Tiến Đạt – phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM – nhìn nhận trên địa bàn thành phố có những trung tâm, tụ điểm vi phạm về hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ…
Tréo ngoe, cơ quan chức năng khi kiểm tra phải tuân thủ các quy định pháp luật, “đi ngay hàng, thẳng lối, bước đều chân”, không được phép mặc thường phục để đột kích. Thanh tra vừa tới chợ, lập tức bị báo động, tiểu thương tìm cách trốn né.
Ông Nguyễn Thành Nam – phó cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) – đặt vấn đề: Vì sao nhiều tiểu thương ở Saigon Square, chợ thuốc quận 10 đột ngột đóng cửa? Nếu kinh doanh đúng pháp luật, không lý do gì phải e ngại.
Cùng với quyết tâm cao, ông Nam khẳng định sẽ xử nghiêm khi phát hiện tình trạng bảo kê, tiếp tay cho hàng giả, hàng lậu. Cơ quan chức năng ráo riết siết chặt trên toàn quốc, đặc biệt những thị trường lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng…
Về góc nhìn dài hạn, tiến tới hoàn thiện thể chế, sửa đổi luật để tăng tính răn đe hơn, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra và xử phạt nghiêm minh.
