Sáng 19/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng là thành viên Chính phủ đầu tiên mở màn phiên chất vấn, trả lời chất vấn kéo dài 1,5 ngày tại kỳ họp 9 của Quốc hội.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhận được nhiều câu hỏi xoay quanh chính sách bỏ thuế khoán của các hộ kinh doanh, giải pháp để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8% năm nay, thu hút vốn FDI và kinh tế tư nhân để nguồn lực này góp phần vào tăng trưởng kinh tế.
Lần đầu tiên, Bộ trưởng Tài chính đăng đàn trả lời chất vấn Quốc hội kể từ sau khi Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư hợp nhất.
Từ ngày 1/6, Nghị định 70/2025 có hiệu lực. Khoảng 37.000 hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí…) phải dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết khi triển khai hóa đơn điện tử thời gian đầu có nhiều vướng mắc. Bộ Tài chính và Cục Thuế đã phối hợp với địa phương hướng dẫn, hỗ trợ các hộ kinh doanh để triển khai.
Cục Thuế cho biết đến nay đang hỗ trợ tối đa cho các hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử chứ “chưa phạt ai”. “Không có câu chuyện phạt bất cứ hộ kinh doanh nào trong việc triển khai hóa đơn điện tử. Trừ khi sau này đã triển khai thông suốt rồi mà có hộ kinh doanh vẫn cố tình vi phạm thì mới tính đến phạt”, ông Thắng cho hay.
Trong phần chất vấn, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhấn mạnh rằng triển khai bỏ thuế khoán từ năm 2026, theo Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198 đang tác động trực tiếp đến hàng triệu hộ kinh doanh, tạo ra tâm lý “e ngại”.
Ông Cường cho rằng các hộ kinh doanh không ngại việc nộp thuế, nhưng e ngại về thủ tục hoặc cách tính toán làm sao cho đúng. Ông đặt câu hỏi tới Bộ trưởng Tài chính rằng: “Chính phủ có kế hoạch và giải pháp gì để chuẩn bị cho các hộ kinh doanh sau khi bỏ thuế khoán, để các hộ thấy thuận lợi hơn, chuyên nghiệp hơn và hứng khởi hơn trong việc nộp thuế?”
Đại biểu Trần Văn Tuấn (Bắc Giang) nêu vấn đề Bộ Tài chính đã và đang tham mưu cho Chính phủ và Quốc hội nhiều dự án hạ tầng giao thông quy mô lớn gồm đường sắt, cao tốc, cảng biển, điện hạt nhân… Đại biểu thắc mắc nguồn vốn chủ yếu lấy từ đâu, nợ công ngân sách có đảm bảo không, có để lại gánh nặng lớn cho con cháu sau này không.
Trả lời, Bộ trưởng Thắng cho biết điều quan trọng nhất là dự án vận hành có hiệu quả. Nếu vay mà dự án hiệu quả thì vẫn có “của ăn của để”, đóng góp cho xã hội. Các dự án thời gian vừa qua lớn và được đánh giá tốt về hiệu quả kinh tế.
Bộ trưởng nhấn mạnh muốn phát triển thì phải sử dụng đòn bẩy, tăng cường xã hội hóa, tăng cường vay nhân dân, vay ODA, vay từ các tổ chức tài chính quốc tế… Nếu không đi vay thì không bao giờ có tăng trưởng cao, nhất là khi Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng 2 con số. Điều quan trọng là tạo ra của cải, ngân sách để vừa tăng ngân sách vừa trả nợ.
Đại biểu Triệu Thế Hùng (Hải Dương) bày tỏ quan tâm đến một trong những “động lực” quan trọng nhất của nền kinh tế là tiêu dùng nội địa, vốn đóng góp tới 70% GDP. Đại biểu nhìn nhận thời gian gần đây, tiêu dùng nội địa tăng trưởng chậm lại do sức mua giảm sút và niềm tin người tiêu dùng bị ảnh hưởng do gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.
Đại biểu đặt vấn đề tới Bộ trưởng Tài chính về giải pháp để phát triển bền vững tiêu dùng nội địa như động lực chủ yếu để đóng góp vào tăng trưởng kinh tế 2 con số trong thời gian tới?
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân đã và đang khẳng định được vị thế và có đóng góp đáng kể cho sự phát triển của đất nước.
Nhiều doanh nhân được tín nhiệm nắm vị trí quan trọng trong các cơ quan đoàn thể. Chính phủ, các bộ ngành cũng tận dụng tối đa chất xám của doanh nhân cho các đề án, dự án lớn, các vấn đề mà Đảng, Nhà nước, nhân dân quan tâm.
Tuy nhiên, tỷ lệ doanh nhân tham gia vào hệ thống chính trị, các cơ quan dân cử còn hạn chế. Chính vì thế, Nghị quyết 68 đã khẳng định cần tôn vinh, biểu dương doanh nhân, huy động doanh nhân có tâm, có tầm tham gia quản trị đất nước.
Bấm nút tranh luận về quy định buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, hiện nay nhiều hộ kinh doanh và cá nhân lúng túng về hóa đơn điện tử, lo lắng về việc bị phạt nếu không áp dụng đúng quy trình.
Đại biểu đặt vấn đề: “Liệu Bộ Tài chính có giải pháp cụ thể nào để hướng dẫn hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử, an tâm khi thực hiện, và không sợ bị cơ quan thuế xử phạt?”.
Đồng thời, vị đại biểu cũng phản ánh tình trạng một số hộ lựa chọn lách luật bằng cách chỉ nhận tiền mặt, không xuất hóa đơn điện tử và đặt câu hỏi “cơ quan thuế sẽ có biện pháp gì để xử lý và chấn chỉnh việc này”?
Hiện Bộ Tài chính là cơ quan đại diện chủ sở hữu của 18 tập đoàn, tổng công ty. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết đã yêu cầu các doanh nghiệp này xây dựng lại kế hoạch kinh doanh, bổ sung mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% trở lên, để góp phần vào mục tiêu tăng trưởng chung của nền kinh tế.
“Nhà nước đã mở hết cỡ về chính sách rồi, chỉ quản lý phần vốn góp tại doanh nghiệp. Doanh nghiệp được quyền chủ động, như tự quyết cơ chế tiền lương, thưởng, tăng vốn… nên họ cần đổi mới tư duy, quản trị để đạt kết quả kinh doanh trên 8%, góp vào tăng trưởng chung nền kinh tế”, ông nói.
Bộ trưởng Thắng nói thêm bản thân doanh nghiệp Nhà nước cũng phải chủ động đổi mới tư duy, quản trị điều hành, đầu tư vào lĩnh vực cốt lõi, tránh dàn trải.
Trong buổi chất vấn, đại biểu Lê Thị Ngọc Linh (Bạc Liêu) bày tỏ lo ngại về tình trạng phần lớn doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, dù là động lực quan trọng chiếm 40-43% GDP và thu hút 85% lực lượng lao động, nhưng vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn, công nghệ và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu…
Trước thực trạng trên, đại biểu đoàn Bạc Liêu, đề nghị Bộ trưởng Tài chính cho biết giải pháp chính sách đột phá khuyến khích kinh tế tư nhân mạnh dạn đầu tư vào nghiên cứu phát triển, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, thay vì chỉ tập trung vào các lĩnh vực truyền thống. “Liệu có cơ chế tài chính đặc thù để hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân đầu ngành vươn tầm khu vực cũng như quốc tế?”, đại biểu đặt câu hỏi.
Trong phần chất vấn, đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung (Thái Bình) đã bày tỏ lo ngại trước những chính sách mới liên quan đến thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế hộ kinh doanh và thuế thu nhập cá nhân được Quốc hội thông qua.
Nữ đại biểu đặt vấn đề việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và minh bạch hóa chính sách thuế hộ kinh doanh. “Chính sách thuế đối với hộ kinh doanh có thể dẫn tới việc đóng cửa của các hộ kinh doanh, thực tế này đang xảy ra gần đây tại nhiều địa phương trên cả nước”, đại biểu nói.
Từ đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng nêu những giải pháp cụ thể để kiểm soát, hạn chế rủi ro xuất phát từ chính sách này, đảm bảo đạt mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 và hướng tới 2 con số trong các năm tiếp theo.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, thuế tiêu thụ đặc biệt có vai trò điều tiết tiêu dùng và hướng đến nâng cao thể lực, trí lực, tăng năng suất lao động; đảm bảo an sinh xã hội, môi trường… góp phần bổ sung nguồn lực đầu tư cho tăng trưởng.
Mặt khác, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt để giảm sử dụng sản phẩm có hại cho sức khỏe, giảm gánh nặng chi phí y tế, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, giúp hộ gia đình phân bổ tiêu dùng tốt hơn, giúp các hộ kinh doanh điều tiết tiêu dùng giảm đi các hàng hóa có hại cho sức khỏe và đây cũng là giải pháp để tăng thu ngân sách.
Vừa qua, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi được thông qua, chúng ta cũng đã tạm thời chưa tăng thuế, giãn lộ trình để chia sẻ với doanh nghiệp. Lãnh đạo Bộ Tài chính tái khẳng định, việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt rất cần thiết, đảm bảo tăng thu, sức khỏe, môi trường cho người dân.
Về vấn đề liên quan đến thuế hộ kinh doanh, ông Thắng cho biết, chúng ta không thay đổi chính sách thuế, mà chỉ minh bạch thêm. Nêu phản ánh vừa qua có một số hộ kinh doanh phải đóng cửa do quy định thuế, lãnh đạo Bộ Tài chính đã bác bỏ quan điểm này.
Thiết kế: Thủy Tiên
