Nhiều người nổi tiếng “nhảy nhót” câu view bán mỹ phẩm, thực phẩm chức năng… rồi rao bán online – Ảnh chụp màn hình
Theo dữ liệu từ Influencer Marketing Hub, ngành tiếp thị qua người có sức ảnh hưởng (influencer marketing) dự báo đạt quy mô xấp xỉ 33 tỉ USD trên toàn cầu vào năm 2025.
Có đến 64% thương hiệu sẵn sàng hợp tác với các cá nhân có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội trong năm nay. Thị trường gia công mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc… hướng đến nhóm khách hàng là bệnh nhân, phụ nữ, trẻ em… đã được tiêu thụ mạnh thời gian qua nhờ giá tương đối thấp.
Kiếm tiền tỉ từ mỹ phẩm… gia công
Thông qua hai kênh TikTok với tổng cộng hơn 8,5 triệu tài khoản theo dõi, Hà (22 tuổi) thường xuyên đăng tải video nhảy nhót chạy theo xu hướng trên mạng, thu hút nhiều ánh nhìn.
Nhân lúc được nhiều người biết đến, Hà nhanh nhẹn chen chân vào thị trường buôn bán mỹ phẩm bằng cách đặt gia công, tự đặt tên thương hiệu cho riêng mình.
Dựa vào dữ liệu gian hàng online, có thể thấy Hà đã bán hơn 180.000 sản phẩm kem chống nắng, nước hoa, kem dưỡng trắng da toàn thân… tự đặt gia công, Hà có thể kiếm về hàng tỉ đồng.
Đáng chú ý, kem dưỡng trắng da toàn thân là sản phẩm bán chạy nhất với hơn 114.000 hũ được tiêu thụ, tương đương khoảng 21,5 tỉ đồng theo giá niêm yết 189.000 đồng/ hũ.
Trong thực tế, doanh thu thực tế có thể thấp hơn đôi chút, do cô thường xuyên tung ra các chương trình khuyến mãi, giảm giá.
Để nhiều người biết đến, Hà thường xuyên đăng các video quay lại cảnh nhiều nhân viên đang đóng gói hàng.
Đặc biệt là video cô vừa nhún nhảy vừa bôi kem lên tay mình. Rất nhiều nội dung đăng tải cũng cho thấy TikToker này bôi kem lên tay những bạn bè xung quanh, rồi so sánh độ trắng rõ rệt khi da có bôi kem và da bình thường.
Thông qua video, cô giới thiệu kem không chỉ có chức năng dưỡng trắng, trang điểm, nâng màu da, chống nắng.
Theo thông tin in trên hộp, sản phẩm ghi chỉ số SPF 50 PA++++, thể hiện khả năng bảo vệ da khỏi tác hại của cả tia UVB và UVA, tác nhân chính gây bỏng nắng, sạm da và lão hóa sớm.
“Chăm chỉ bôi, da thật sự trắng các chị ơi. Chất kem mướt, mịn, dễ tán, không bị bết dính”, Hà nói và khẳng định ưu điểm của kem này là khi ra ngoài gặp trời mưa, không sợ bị loang hay trôi. Thông tin in trên hộp cho thấy sản phẩm được gia công tại Đông Anh (Hà Nội).
Không riêng gì Hà, nhiều TikToker khác cũng nhập cuộc, đặt gia công mỹ phẩm để bán lại. Nổi bật là Ngân, thường xuyên quảng bá sản phẩm kem chống nắng mang thương hiệu riêng, với mức giá khoảng hơn 100.000 đồng/tuýp.
Nắm bắt tâm lý khách hàng nữ, Ngân còn đặt làm cả kem dưỡng trắng da, bán với giá khoảng 200.000 đồng/hũ, chưa kể bán thêm nhiều loại sản phẩm khác dành cho phụ nữ.
Để tạo niềm tin với người mua, cô này còn quay video trực tiếp tại xưởng sản xuất, thậm chí có lúc mời bạn bè tới nhún nhảy trong khu vực sản xuất để kết hợp quảng bá sản phẩm. Với hơn 150.000 đơn mỹ phẩm các loại được bán ra, ước tính số tiền cô thu về lên tới hàng chục tỉ đồng.
Trong khi đó, một TikToker tên Nhung cũng đặt gia công kem chống nắng về bán, với hình dáng tương tự. Cả hai sản phẩm kem chống nắng khác thương hiệu, nhưng trên tuýp kem đều ghi giống dòng chữ: “Chống tia UVA/UVB/UVC”.
Dựa trên hộp giấy đựng tuýp kem chống nắng, hai sản phẩm của Ngân và Nhung đặt đều chung một công ty sản xuất có địa chỉ tại Quốc Oai (Hà Nội).
Nguồn: Sở Y tế – Dữ liệu: Thu Hiến – Đồ họa: TẤN ĐẠT
Thổi phồng công dụng để bán giá cao
Theo thông tin in trên bao bì loại kem dưỡng da do TikToker Hà quảng bá, sản phẩm được sản xuất và hỗ trợ đưa ra thị trường với sự phối hợp của nhiều công ty.
Trên website, một đơn vị liên quan tự giới thiệu là chuyên gia công mỹ phẩm, hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Số lượng tối thiểu để báo giá là 1.000 sản phẩm đã thành phẩm cho mỗi loại.
“Chúng tôi cam kết đồng hành cùng khách hàng để tối ưu chi phí một cách tốt nhất”, đơn vị này khẳng định, đồng thời cho biết sẽ “giúp bạn xử lý các giấy tờ cần thiết, đăng ký mã vạch cho sản phẩm và đảm bảo bảo hộ thương hiệu của bạn”.
Về giá thành gia công, phía công ty công khai: sữa rửa mặt (từ 6.900 – 23.000 đồng/sản phẩm), son môi (từ 8.300 – 25.000 đồng/sản phẩm), sữa dưỡng thể (từ 11.500 – 25.600/sản phẩm), nước hoa (từ 18.400 – 46.000 đồng/sản phẩm)…
Rất nhiều công ty – nhà máy khác nhận gia công thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc gia truyền… Tùy theo ngân sách, các cá nhân, tổ chức có thể được “bao” toàn bộ khâu, chỉ việc chi tiền.
Chẳng hạn, một nhà máy ở Long An chia sẻ có thể đảm nhận trọn gói gồm: xây dựng công thức, nghiên cứu, bào chế, kiểm nghiệm, đặt tên, thiết kế bao bì, lo các vấn đề pháp lý, quảng cáo sản phẩm.
Dễ dàng có sản phẩm gia công với thương hiệu riêng, giá gốc rẻ, lợi nhuận cao, khiến ngành này trở nên thu hút nhiều người nhảy vào. Tuy nhiên, từ đây cũng xảy ra hàng loạt hệ lụy.
Vào đầu tháng 8, Công an tỉnh Quảng Ninh vừa khởi tố vụ án sản xuất và buôn bán thực phẩm chức năng giả với quy mô lớn, thu giữ hơn 40.000 sản phẩm mang các nhãn hiệu Hebe Luna, Hebe Libifem, Icobe và trà sen Lim.
Kết quả giám định cho thấy toàn bộ số hàng là giả. Đáng lo ngại, trà sen Lim còn chứa chất cấm Sibutramine, gây hại thần kinh và tim mạch.
Theo điều tra, bà Đinh Thị Thiên Lý, giám đốc Dược phẩm Tacopha và đồng sở hữu Công ty Lacosme Pharma, đặt Công ty Gold Care gia công các sản phẩm kể trên dù không đủ nguyên liệu đạt chuẩn.
Bà Đặng Thu Trang, giám đốc Dược phẩm công nghệ cao Gold Care, biết rõ sai phạm nhưng vẫn tổ chức sản xuất, đưa hàng ra thị trường.
Trước đó, Lê Văn Hải (gia đình Hải Sen) bị khởi tố vì bán thực phẩm chức năng giả. Theo đó, các công ty liên quan đã bán hơn 800.000 sản phẩm ra thị trường, qua các kênh TikTok, Facebook, Shopee. Riêng “Siro ăn ngon Hải Bé” đã bán hơn 100.000 hộp. Công an đang mở rộng điều tra.
Trước đó, kẹo rau củ Kera do hoa hậu Thùy Tiên, Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục quảng bá bị xác định là hàng giả, chứa nhiều sorbitol – chất nhuận tràng. Sản phẩm từng được giới thiệu có khả năng trị táo bón, bổ dưỡng…
Theo cơ quan chức năng, chỉ trong vòng ba tháng, nhóm này bán được hơn 135.000 hộp kẹo Kera, thu gần 18 tỉ đồng, trong khi giá thành sản xuất chỉ 24.400 đồng/hộp.
Thị trường tỉ đô
Báo cáo từ Kirin Capital cho biết quy mô thị trường mỹ phẩm Việt Nam ước đạt hơn 2,4 tỉ USD trong năm vừa qua, dự kiến cán mốc 2,7 tỉ USD vào năm 2027.
Trong khi đó, Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam cho biết thị trường thực phẩm chức năng toàn cầu dự kiến đạt quy mô 371 tỉ USD năm nay, tăng lên mức 700 tỉ USD vào năm 2034.
Tại Việt Nam, ngành này có sự phát triển mạnh mẽ, với hơn 3.000 cơ sở sản xuất và kinh doanh hơn 12.000 sản phẩm đang lưu hành.
Rước thêm bệnh với thuốc giả
Ghi nhận của chúng tôi cho thấy nhiều người tiêu dùng mạnh tay chi tiền mua các sản phẩm được từ các influencer (bao gồm người có đóng góp tích cực) và cả các TikToker, Facebooker… nổi lên nhờ nội dung nhảm, thậm chí độc hại.
Thị trường gia công mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc… “tự gia công” chủ yếu hướng đến nhóm khách hàng là bệnh nhân, phụ nữ, trẻ em…
PGS Nguyễn Hữu Đức, nguyên giảng viên chính giảng dạy bộ môn dược lâm sàng (Đại học Y Dược TP.HCM), khuyến cáo người dân nên đến cơ sở y tế uy tín để khám và dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ.
“Việc uống thuốc, thực phẩm chức năng giả rất nguy hiểm, có thể gây tổn thương đa cơ quan nếu chứa chất cấm. Thuốc giả có thể khiến bệnh nặng thêm, gây khó khăn trong điều trị”, vị này khuyến cáo.
Khó chặn mỹ phẩm, thuốc giả?
Theo Sở Y tế TP.HCM, với dân số 10 triệu người, TP.HCM có 134 bệnh viện và 8.044 phòng khám tư nhân, là tuyến điều trị cuối của khu vực phía Nam.
Đây là môi trường thuận lợi cho kinh doanh sản phẩm về y tế – sức khỏe, nhưng cũng trở thành điểm nóng của hàng giả, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc.
Cơ quan chức năng kiểm tra lô hàng phát hiện nhiều sản phẩm là thực phẩm chức năng là hàng giả và không có chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ tại Công ty TNHH Hải Bé – Ảnh: Công an tỉnh Ninh Bình
Cơ quan này cho biết công tác kiểm tra gặp nhiều khó khăn do thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi.
Dù bị xử phạt hành chính, nhiều đối tượng vẫn tái phạm vì lợi nhuận cao. Một số biết trước lịch kiểm tra, tẩu tán hàng trước. Sai phạm qua mạng xã hội, sàn thương mại điện tử cũng ngày một phức tạp.
Do đó sở này kiến nghị áp dụng mức hình phạt cao nhất với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng trong lĩnh vực y tế.
Người dân cũng được khuyến cáo chỉ mua sản phẩm chăm sóc sức khỏe tại cơ sở được cấp phép, không dùng hàng trôi nổi, nhất là những loại được quảng cáo rầm rộ trên mạng.
Khi phát hiện hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả (thuốc, thực phẩm chức năng, sữa, thiết bị y tế…), người dân cần chủ động báo cơ quan chức năng để kịp thời xử lý.
