Lãnh đạo Hội Doanh nhân trẻ Tuyên Quang: Startup địa phương đang bị lấn át bởi chính những “người khổng lồ” lẽ ra phải đóng vai trò dẫn dắt

Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Đỗ Văn Định, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Tuyên Quang cho rằng muốn phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (startup) tại các tỉnh vùng núi, trước hết phải đảm bảo sự công bằng trong chính sách và thực thi – đặc biệt khi những không gian khởi nghiệp đang bị chiếm dụng bởi chính những “người khổng lồ” lẽ ra phải đóng vai trò dẫn dắt.

Ông cho biết, Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đặt mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam nằm trong top 30 quốc gia đổi mới sáng tạo. Thế nhưng, nếu chỉ nhìn vào số lượng sẽ thấy một thực tế chênh lệch đáng lo ngại: hiện chỉ khoảng 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trên toàn quốc, và phần lớn tập trung tại các đô thị lớn. Tại các tỉnh trung du và miền núi, tỷ lệ này thậm chí dưới 5% – con số gần như không đáng kể.

“Điều này không phản ánh thiếu nhu cầu hay thiếu ý tưởng, mà là hệ quả của một hệ sinh thái khởi nghiệp khó khăn ngay từ lúc hình thành”, ông Định nói.

Lấy ví dụ cụ thể hơn, ông Định chỉ rõ, nhiều startup địa phương không thể tiếp cận thị trường công vì các tập đoàn lớn đã ký thỏa thuận toàn diện với chính quyền. Từ mạng lưới internet, hạ tầng số, tới các dịch vụ phần mềm – mọi “góc sân” đều đã bị các ông lớn “đặt gạch”.

Không những thế, thay vì tập trung vào nghiên cứu công nghệ lõi và phát triển nền tảng quốc gia như được Nhà nước giao nhiệm vụ, nhiều tập đoàn lại chuyển hướng sang xây dựng dân dụng, dịch vụ nhỏ lẻ – những lĩnh vực vốn là “mảnh đất sống” duy nhất cho doanh nghiệp nhỏ.

Ông khẳng định startup địa phương không thiếu ý tưởng, nhưng lại thiếu không gian thử nghiệm, thiếu cơ hội tiếp cận nguồn vốn, thiếu hạ tầng và cả nhân lực kỹ thuật số. Việc “lấn sân” của các doanh nghiệp lớn đã khiến thị trường nội tỉnh vốn nhỏ hẹp lại càng khó thở hơn. Trong khi đó, việc phát triển khách hàng tư nhân tại địa phương miền núi cũng không hề đơn giản vì thu nhập bình quân thấp, hành vi tiêu dùng chậm thích nghi.

“Hậu quả là startup không thể lớn, hệ sinh thái đổi mới địa phương không thể “nở”, và vai trò dẫn dắt của các tập đoàn công nghệ quốc gia thì ngày một mờ nhạt”, ông nói.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Nông Ngọc Trung, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Lạng Sơn cũng cho rằng nếu các startup địa phương chỉ được nghe nói về Nghị quyết 57 như một khẩu hiệu mà không được trao không gian hiện thực hóa, họ sẽ tiếp tục rút lui, bỏ cuộc, hoặc rơi vào những mô hình kinh doanh chộp giật, phi chính thức.

“Chúng tôi không xin đặc quyền, chỉ cần quyền được tồn tại bình đẳng trong hệ sinh thái mà lẽ ra ai cũng có phần”, lãnh đạo Hội này lên tiếng.

Ông Trung cho rằng nếu không có chính sách đặc thù cho startup địa phương – đặc biệt ở các tỉnh miền núi, trung du – thì các chỉ tiêu đổi mới sáng tạo này sẽ chỉ tập trung ở các đô thị lớn, và khoảng cách phát triển giữa các vùng ngày càng bị nới rộng.

“Các tập đoàn lớn phải đóng vai trò dẫn dắt hệ sinh thái đổi mới sáng tạo – hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, chuyển giao công nghệ, tạo không gian thử nghiệm – thì hiện nay, chính họ lại đang “lấn sân” startup và tạo ra thế độc quyền trong các dịch vụ mà doanh nghiệp địa phương hoàn toàn có thể đảm nhiệm.

Nếu xu hướng này tiếp diễn, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo địa phương sẽ bị triệt tiêu “từ trong trứng nước”, gây lãng phí nguồn lực, làm chậm tiến trình chuyển đổi số quốc gia và gia tăng sự phụ thuộc vào một vài trung tâm kinh tế lớn”, ông Trung phân tích.

Lãnh đạo của các Hội Doanh nhân trẻ địa phương kiến nghị nên rà soát lại chức năng, nhiệm vụ của các tập đoàn nhà nước để đảm bảo các đơn vị này tập trung vào nhiệm vụ chiến lược – R&D, hạ tầng số quốc gia – thay vì lấn sân vào thị phần dịch vụ dân dụng, cơ bản của doanh nghiệp nhỏ.

Đề xuất xây dựng quỹ tài chính hỗ trợ riêng cho các doanh nghiệp khoa học công nghệ nhỏ ở vùng núi, ưu tiên startup tham gia thị trường, cung ứng dịch vụ trong các dự án công – tư; hỗ trợ mặt bằng, tư vấn pháp lý, đào tạo kỹ năng số cho đội ngũ khởi nghiệp trẻ.

“Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại vùng núi không đòi hỏi quá nhiều ưu đãi, chỉ cần một môi trường cạnh tranh lành mạnh và cơ hội được tiếp cận bình đẳng với thị trường công – tư”, ông Trung nêu quan điểm.

Phan Trang