Kiến tạo niềm tin trên thị trường vốn
Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng phát triển và kỳ vọng minh bạch hóa ngày càng cao, chất lượng công bố thông tin của doanh nghiệp trở thành yếu tố then chốt ảnh hưởng đến quyết định đầu tư, niềm tin thị trường, và khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, dù đã có những cải thiện đáng kể, chất lượng công bố thông tin của nhiều doanh nghiệp niêm yết vẫn còn không ít hạn chế.
Công bố thông tin như thế nào là “đạt chất lượng”?
Một công bố thông tin đạt chất lượng cần đồng thời đáp ứng các tiêu chí: đầy đủ – kịp thời – chính xác – minh bạch, và quan trọng là dễ tiếp cận. Điều này bao gồm việc công bố thông tin trên các kênh chính thức, trình bày rõ ràng, mạch lạc và hỗ trợ người đọc hiểu nhanh bản chất vấn đề.
Thực tế, chất lượng công bố thông tin tại các doanh nghiệp niêm yết đã có bước tiến tích cực trong những năm gần đây. Tuy vậy, vẫn tồn tại tình trạng công bố chậm trễ, nội dung không đầy đủ, hoặc sử dụng các bút toán kế toán để “làm đẹp” báo cáo tài chính, đặt ra dấu hỏi về tính trung thực của thông tin.
Hơn nữa, trên thị trường chứng khoán, có sự khác biệt giữa các nhóm ngành và quy mô doanh nghiệp. Theo đó, ngược lại với các doanh nghiệp nhỏ, các doanh nghiệp lớn thường có hệ thống quản trị bài bản, đội ngũ IR chuyên nghiệp, do đó việc công bố thông tin thường đúng hạn và minh bạch hơn. Về nhóm ngành, những ngành chịu giám sát chặt như ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm thường công bố thông tin tốt hơn, đội ngũ IR chuyên nghiệp và cởi mở hơn so với các ngành như bất động sản, xây dựng – nơi vẫn tồn tại tình trạng thiếu minh bạch về dòng tiền.
Công bố “văn mẫu” không còn phù hợp với kỳ vọng thị trường
Một thực tế đáng lưu tâm là hiện nay, nhiều doanh nghiệp vẫn duy trì giải trình biến động giá cổ phiếu hoặc kết quả kinh doanh theo hướng “văn mẫu”. Cụ thể, khi cổ phiếu tăng trần hoặc giảm sàn nhiều phiên, phần lớn doanh nghiệp chỉ giải trình ngắn gọn: “do cung cầu thị trường”, mà không làm rõ các yếu tố nền tảng đằng sau.
Trong khi đó, nhà đầu tư và giới phân tích lại mong muốn hiểu rõ những thông tin cốt lõi chưa được công bố ra thị trường, như kết quả kinh doanh sơ bộ, hợp đồng mới ký kết, kế hoạch mở rộng… Hoặc, có các rủi ro tiềm ẩn như kết quả kém tích cực, khó khăn kinh doanh, thay đổi nhân sự cấp cao… Tựu trung, nhà đầu tư cần một thông tin đủ động lực để giải thích cho đà tăng giảm của cổ phiếu. Việc doanh nghiệp chọn cách im lặng hoặc trả lời chung chung không chỉ gây hoang mang mà còn làm giảm đáng kể độ tin cậy của doanh nghiệp trên thị trường.
Một công bố thông tin đạt chất lượng không chỉ đơn thuần trả lời “không có gì bất thường”, mà cần thể hiện sự chủ động, minh bạch và trách nhiệm trong việc truyền tải thông tin đến thị trường. Doanh nghiệp có thể tận dụng cơ hội giải trình để chia sẻ thông tin giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về bối cảnh hiện tại,
Tương tự, trong các báo cáo giải trình kết quả kinh doanh quý hoặc năm, nhiều doanh nghiệp chỉ nhắc lại con số đã có sẵn trong báo cáo tài chính mà không nêu nguyên nhân biến động. Điều này không chỉ làm giảm tính minh bạch mà còn gây khó khăn cho đội ngũ phân tích trong việc định giá chất lượng tăng trưởng, xác định xu hướng và đưa ra khuyến nghị đầu tư. Một báo cáo giải trình chất lượng nên làm rõ các yếu tố gây biến động như giá bán, công suất, sản lượng, cơ cấu sản phẩm, tỷ giá, các khoản thu nhập/chi phí bất thường… và chỉ ra liệu những yếu tố này có tiếp diễn trong tương lai.
Cách doanh nghiệp ứng phó với thông tin bất lợi là thước đo năng lực IR
Việc công bố thông tin không chỉ là “tô vẽ” các thành tích tích cực. Thực tế, cách doanh nghiệp xử lý những thông tin bất lợi như sụt giảm kết quả kinh doanh, rủi ro pháp lý… có thể xem là phép thử quan trọng về chất lượng IR.
Các doanh nghiệp có hoạt động IR chuyên nghiệp thường chủ động công bố thông tin bất lợi với nội dung rõ ràng, đi kèm phân tích nguyên nhân, đánh giá tác động và kế hoạch ứng phó. Họ cũng chủ động tương tác trực tiếp với nhà đầu tư để điều chỉnh kỳ vọng thị trường.
Ngược lại, không ít doanh nghiệp chỉ công bố khi bị yêu cầu hoặc khi đã có tin đồn trên thị trường, với nội dung mơ hồ như “bị ảnh hưởng bởi yếu tố khách quan” hay “sẽ cập nhật sau”. Những hành động như vậy không chỉ làm xói mòn niềm tin thị trường mà còn khiến doanh nghiệp mất điểm trong mắt các nhà đầu tư tổ chức – đối tượng vốn rất quan tâm đến tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Đáp ứng đúng kỳ vọng thông tin của nhà đầu tư
Một điểm quan trọng khác là nhu cầu thông tin của bên phân tích (sell-side) và bên đầu tư (buy-side) rất khác nhau. Nếu không hiểu rõ điều này, hoạt động IR dễ mất hiệu quả và làm giảm tính minh bạch trên thị trường vốn.
Đứng ở vai trò Sell-side, trong quá trình phân tích để đưa ra khuyến nghị đầu tư, NHSV tập trung thu thập các dữ liệu chi tiết, được cập nhật thường xuyên. Các yếu tố doanh thu theo mảng, biên lợi nhuận, dòng tiền, chi phí, tiến độ dự án… thường được đề cập, và đánh giá cao các doanh nghiệp có báo cáo rõ ràng, bảng dữ liệu đầy đủ, tổ chức họp nhà đầu tư định kỳ, phản hồi nhanh chóng.
Trong khi đó, Buy-side, gồm các quỹ đầu tư và nhà đầu tư tổ chức, lại ưu tiên chiến lược dài hạn và năng lực thực thi của ban lãnh đạo. Họ muốn nghe doanh nghiệp chia sẻ chiến lược 3 – 5 năm tới, kế hoạch vốn, rủi ro, ESG và thường kỳ vọng được gặp gỡ trực tiếp lãnh đạo cấp cao của doanh nghiệp trong các buổi gặp gỡ 1-1, Roadshow hoặc Investor Day.
Trong thị trường vốn hiện đại, minh bạch không chỉ là tuân thủ quy định, mà là một chiến lược truyền thông quan trọng để tạo dựng niềm tin, thu hút vốn và nâng cao định giá doanh nghiệp. Với vai trò là cầu nối giữa doanh nghiệp và nhà đầu tư, NHSV luôn đề cao yêu cầu về tính minh bạch, chính xác và chủ động trong công bố thông tin; coi đây là nền tảng để đánh giá sức khỏe doanh nghiệp, xác định xu hướng đầu tư và góp phần hình thành thị trường vốn phát triển bền vững.
Phạm Hải Hoàng – Trưởng phòng Phân tích Chứng khoán NH Việt Nam (NHSV)
– 10:00 22/08/2025
