Ghế nóng Fed: Powell căng mình giữ lập trường giữa bão tố

Trong một phiên điều trần đầy căng thẳng trước Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hạ viện, Jerome Powell, người đàn ông quyền lực nhất ngành tài chính thế giới, đã đưa ra một thông điệp rõ ràng và không thể nhầm lẫn: Fed sẽ không vội vàng.

“Chúng tôi đang ở trong vị thế tốt để tiếp tục chờ đợi và quan sát diễn biến kinh tế trước khi cân nhắc bất kỳ điều chỉnh nào đối với chính sách tiền tệ”, ông Powell nói một cách dứt khoát.

Phát biểu này như một gáo nước lạnh dội vào những kỳ vọng về một đợt cắt giảm lãi suất sớm, đặc biệt là từ phía Tổng thống Donald Trump và các đồng minh của ông tại Quốc hội. Nó cho thấy ít nhất trong ngắn hạn, Fed ưu tiên tuyệt đối cho việc kiềm chế nguy cơ lạm phát tiềm ẩn từ các chính sách thuế quan mới và cú sốc giá dầu, thay vì vội vã nới lỏng chính sách để hỗ trợ một nền kinh tế có dấu hiệu chậm lại.

Cơn bão chính trị từ Nhà Trắng và Đồi Capitol

Sự kiên nhẫn của Fed đang thử thách cực độ sự kiên nhẫn của Tổng thống Donald Trump. Kể từ khi trở lại nắm quyền, ông Trump đã không ngớt lời công kích Chủ tịch Powell – người do chính ông bổ nhiệm trong nhiệm kỳ đầu.

Lập luận của Tổng thống là việc duy trì lãi suất ở mức cao đang khiến nước Mỹ thiệt hại hàng trăm tỷ USD mỗi năm tiền trả lãi cho khối nợ công khổng lồ. Ông yêu cầu Fed phải cắt giảm lãi suất mạnh tay, thậm chí tới 2-3 điểm phần trăm. Áp lực này không chỉ dừng lại ở những lời chỉ trích, ông Trump còn nhiều lần bóng gió về khả năng sa thải ông Powell, một hành động hiếm có tiền lệ và có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến tính độc lập của Fed.

Áp lực chính trị không chỉ đến từ Nhà Trắng mà còn lan tỏa đến cả Quốc hội, tạo ra một cuộc đối đầu lưỡng đảng. Các nghị sĩ Đảng Cộng hòa thường ủng hộ lời kêu gọi cắt giảm lãi suất của ông Trump, trong khi các nghị sĩ Đảng Dân chủ lại có xu hướng ủng hộ lập trường thận trọng của Fed, nhấn mạnh sự cần thiết phải độc lập khỏi ảnh hưởng chính trị.

Trước những cơn bão này, ông Powell vẫn tỏ ra kiên định. Ông khẳng định rằng tính độc lập của Fed được pháp luật bảo vệ và có sự ủng hộ rộng rãi tại Quốc hội. Ông nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu của Fed là “duy trì kỳ vọng lạm phát dài hạn ổn định”, ngay cả khi phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn giữa hai mục tiêu là ổn định giá cả và toàn dụng lao động.

Những tiếng nói bất đồng từ bên trong

Thách thức của ông Powell không chỉ đến từ bên ngoài. Ngay trong nội bộ Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), cơ quan hoạch định chính sách của Fed, những rạn nứt về quan điểm cũng bắt đầu xuất hiện.

Một số quan chức do ông Trump bổ nhiệm đang lên tiếng ủng hộ việc cắt giảm lãi suất sớm hơn. Thống đốc Christopher Waller gần đây đã kêu gọi cắt giảm lãi suất ngay trong cuộc họp tới, cho rằng nguy cơ lạm phát từ thuế quan không lớn như lo ngại ban đầu. Tương tự, Phó chủ tịch phụ trách giám sát Michelle Bowman cũng bày tỏ sự ủng hộ việc hạ lãi suất ngay trong cuộc họp tháng 7, với điều kiện lạm phát tiếp tục được kiểm soát.

Những bất đồng này cho thấy cuộc tranh luận bên trong Fed đang ngày càng gay gắt, phản ánh sự bất định của nền kinh tế. Biểu đồ “dot plot” (biểu đồ chấm) gần đây cho thấy các thành viên FOMC đang chia rẽ, với một nhóm muốn giữ nguyên hoặc chỉ cắt giảm lãi suất một lần trong năm, trong khi một nhóm khác vẫn kỳ vọng vào hai hoặc nhiều đợt cắt giảm.

Điều đó đặt ông Powell vào vị thế của một người chèo lái con thuyền Fed qua vùng biển động, vừa phải dung hòa các quan điểm nội bộ, vừa phải đối mặt với sóng gió từ bên ngoài.

“Lá bài” địa chính trị và cú sốc giá dầu

Phủ bóng lên tất cả những tính toán kinh tế và chính trị là một yếu tố bất định khổng lồ, đó là cuộc xung đột âm ỉ giữa Israel và Iran. Căng thẳng leo thang trong những tuần gần đây đã làm dấy lên lo ngại về khả năng Iran đóng cửa eo biển Hormuz – tuyến hàng hải vận chuyển khoảng 25% lượng dầu mỏ tiêu thụ toàn cầu.

Một kịch bản như vậy sẽ là một thảm họa, có thể đẩy giá dầu và giá xăng tăng vọt, gây ra một cú sốc lạm phát nghiêm trọng cho nền kinh tế Mỹ và thế giới. Mặc dù giá dầu đã hạ nhiệt sau khi một lệnh ngừng bắn được tuyên bố, tình hình vẫn như “thùng thuốc súng”. Bất kỳ sự leo thang nào cũng có thể khiến giá năng lượng tăng trở lại.

Oxford Economics cảnh báo rằng dù lệnh ngừng bắn có thể mong manh, giá dầu sẽ tiếp tục giảm nếu không có các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng. Tuy nhiên, kịch bản này có thể thay đổi trong nháy mắt.

Sự bất định này, cùng với khả năng giá dầu tăng trở lại, càng củng cố thêm lý do để Fed hành động thận trọng. “Nếu giá dầu thô tăng mạnh, người dân sẽ cảm nhận được ngay”, ông Powell kết luận một cách ngắn gọn nhưng đầy sức nặng.

Con đường phía trước: Lối đi nào cho nền kinh tế số 1?

Lãi suất chuẩn của Fed vẫn đang ở 4,25-4,5%. Nền kinh tế Mỹ, theo lời ông Powell, vẫn “ở trạng thái vững vàng” với tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp lịch sử 4,2% và chỉ số lạm phát ưa thích của Fed ở mức 2,3% – chỉ cao hơn một chút so với mục tiêu 2%.

Tuy nhiên, báo cáo niềm tin người tiêu dùng tháng 6 cho thấy tâm lý người dân đang suy giảm, chủ yếu do lo ngại về lạm phát và giá cả cao.

Chủ tịch Powell và các đồng nghiệp đang phải đi trên một con đường vô cùng hẹp.

Nếu họ cắt giảm lãi suất quá sớm để xoa dịu áp lực chính trị hoặc hỗ trợ tăng trưởng, họ có nguy cơ thổi bùng lạm phát trở lại, đặc biệt nếu giá năng lượng tăng vọt hoặc tác động từ thuế quan lớn hơn dự kiến. Nhưng nếu họ giữ lãi suất cao quá lâu, họ có thể vô tình làm suy yếu hoạt động kinh tế, khiến thị trường lao động vốn đang vững chắc bị tổn thương và đẩy nền kinh tế vào suy thoái.

Các chuyên gia kinh tế đang chia rẽ về lộ trình tiếp theo. Một số cho rằng Fed sẽ khó có khả năng cắt giảm lãi suất trước cuối mùa hè này. Trong khi những người khác tin rằng nếu có thêm bằng chứng về sự suy yếu của thị trường lao động, Fed có thể hành động sớm hơn.

Trong bối cảnh phức tạp này, mọi ánh mắt sẽ đổ dồn về Washington. Trên chiếc ghế nóng của mình, Jerome Powell đang phải đối mặt với bài toán hóc búa nhất sự nghiệp: làm sao để vừa bảo vệ nền kinh tế, vừa bảo toàn sự độc lập thiêng liêng của Fed trước những cơn bão chưa từng có.