Trong một tuyên bố đầy quyết đoán ngày 27/6 tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump khẳng định ông sẽ không bổ nhiệm bất kỳ ai làm chủ tịch Fed nếu người đó không cam kết cắt giảm lãi suất. “Giữ nguyên lãi suất? Do dự? Tôi sẽ gạt sang một bên. Tôi chỉ chọn người dám cắt sâu và tôi biết có nhiều người sẵn sàng làm thế”, Tổng thống Trump tuyên bố không vòng vo.
Không dừng lại ở đó, ông Trump thậm chí nói rằng “sẽ rất vui nếu Powell từ chức”.
Không phải lần đầu ông Trump gây sức ép lên Fed, nhưng lần này, ông thiết lập một “lằn ranh đỏ” rõ ràng: ai không cắt lãi suất thì không có ghế.
Với ông Trump, lãi suất thấp là chìa khóa để thúc đẩy tăng trưởng, đẩy nhanh tiêu dùng, kéo thị trường chứng khoán lên và ghi điểm với cử tri trong kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ. Ông kêu gọi hạ lãi suất từ mức 4,25-4,5% hiện tại xuống còn 1%, bất chấp Fed và giới chuyên gia lo ngại điều này có thể thổi bùng trở lại làn sóng lạm phát từng gây sốc hậu Covid-19.
Trong khi đó, Powell và các nhà hoạch định chính sách của Fed vẫn giữ quan điểm thận trọng. Họ cho rằng các chính sách thương mại và thuế quan cứng rắn của Trump có thể làm gia tăng chi phí nhập khẩu và kéo theo giá tiêu dùng tăng. Điều này khiến họ do dự trong việc hạ lãi suất mạnh tay.
Theo kế hoạch, Fed chỉ dự kiến giảm lãi suất khoảng 0,5 điểm phần trăm trong năm nay – con số quá nhỏ so với kỳ vọng của ông Trump. Điểm mấu chốt này tạo ra mâu thuẫn ngày càng gay gắt giữa Nhà Trắng và ngân hàng trung ương.
Tổng thống Donald Trump công khai tuyên chiến với Fed, yêu cầu cắt giảm mạnh lãi suất và cảnh báo chỉ bổ nhiệm Chủ tịch Fed mới nếu người đó “ngoan ngoãn” với chính sách tiền tệ ông đề ra (Ảnh: Shutterstock).
“Ghế nóng” Powell bắt đầu lung lay?
Dù từng nhiều lần đe dọa sa thải Powell, ông Trump dường như đã thay đổi chiến thuật. Sau khi Tòa án Tối cao Mỹ ra phán quyết củng cố nguyên tắc Tổng thống không thể cách chức chủ tịch Fed chỉ vì bất đồng chính sách, Nhà Trắng đã chuyển hướng sang một mặt trận mới, đó là định hình người kế nhiệm.
Nhiệm kỳ chủ tịch của ông Powell sẽ kết thúc vào tháng 5/2026. Tuy nhiên, ông Trump không có ý định chờ đợi. Bằng cách công khai tìm kiếm và cân nhắc 3 – 4 ứng viên thay thế ngay từ bây giờ, ông đang tạo ra một hiệu ứng “chủ tịch bóng tối”.
Một ứng viên được đề cử sớm, có thể là vào cuối năm nay, sẽ trở thành tiếng nói đại diện cho chính sách tiền tệ mà Trump mong muốn, qua đó làm suy yếu quyền lực và uy tín của Powell trong hơn một năm cuối nhiệm kỳ.
Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, một trong những ứng viên tiềm năng cho chiếc ghế Chủ tịch Fed, đã lên tiếng xoa dịu tin đồn. “Tôi không nghĩ ai thực sự coi chuyện đó là nghiêm túc”, ông nói với CNBC. Tuy vậy, chính ông cũng hé lộ một kịch bản rõ ràng: “Rất có thể người kế nhiệm sẽ được bổ nhiệm vào tháng 1/2026, đồng nghĩa quá trình đề cử có thể diễn ra ngay từ tháng 10 hoặc 11 năm nay”.
Điều này cho thấy, dù công khai phủ nhận, một kế hoạch chuyển giao quyền lực sớm đang được tính đến. Danh sách ứng viên tiềm năng còn bao gồm cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett, cựu Thống đốc Fed Kevin Warsh, và Thống đốc đương nhiệm Christopher Waller.
Đáng chú ý, ông Waller – người được ông Trump bổ nhiệm trong nhiệm kỳ đầu – gần đây đã phát tín hiệu sẵn sàng ủng hộ cắt giảm lãi suất ngay trong cuộc họp tháng 7 tới, cho thấy ông Trump có thể đã có sẵn những đồng minh trong nội bộ Fed.
Nghịch lý kinh tế: Thuế quan cản trở ước mơ lãi suất thấp
Trớ trêu thay, một trong những rào cản lớn nhất khiến Fed do dự cắt giảm lãi suất lại chính là các chính sách kinh tế của ông Trump. Các nhà hoạch định chính sách của Fed, bao gồm cả Chủ tịch Powell, lo ngại rằng các chính sách thuế quan mà chính quyền Trump áp đặt có thể đẩy lạm phát tăng trở lại.
Ông Powell đã nói với các nhà lập pháp rằng nếu không có những bất ổn liên quan đến thuế nhập khẩu, Fed có thể đã bắt đầu hạ lãi suất.
Dữ liệu tháng 5 cho thấy lạm phát vẫn ở mức thấp, nhưng giới kinh tế dự báo giá cả sẽ tăng trong những tháng tới khi doanh nghiệp chuyển chi phí thuế quan sang người tiêu dùng. Fed đang ở trong thế tiến thoái lưỡng nan: họ cần thêm vài tháng dữ liệu để chắc chắn lạm phát được kiểm soát, nhưng Nhà Trắng lại đang yêu cầu hành động ngay lập tức.
Từ lâu, tính độc lập của Fed là nền tảng đảm bảo cho sự ổn định và uy tín của nền kinh tế Mỹ, đặc biệt trong mắt các nhà đầu tư toàn cầu. Tuy nhiên, với những tuyên bố công khai và sức ép trực diện từ ông Trump, viễn cảnh một Fed “mềm yếu về nguyên tắc” dưới thời ông đang khiến giới tài chính lo ngại.
“Ông Trump không chỉ muốn có người cùng chí hướng, ông muốn có người nghe lời”, một cựu quan chức Fed nhận định. “Điều này đi ngược lại bản chất độc lập của ngân hàng trung ương”.
