Nhiều đơn vị giới thiệu sản phẩm chuyển đổi số, công nghệ tại ‘Ngày hội khởi nghiệp – đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số’ – Ảnh: VŨ TUẤN
Tuy nhiên, có một số điều kiện then chốt để tận dụng được các cơ hội này.
Trong bối cảnh chính trị quốc tế trở nên phức tạp hơn bao giờ hết, Việt Nam lại mang khát vọng tăng trưởng vượt bậc, cùng với đó là những cải cách mang tính đột phá và thực tế.
Bên cạnh các cải cách thể chế, chúng ta cũng đang xác định lại các động lực tăng trưởng mới: công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…
Trong đó khu vực tư nhân được đặt vào vai trò là một động lực quan trọng nhất. Trao đổi với một số doanh nghiệp, tôi đặc biệt ấn tượng với các doanh nghiệp công nghệ và AI tại Việt Nam.
Phải nói thật là các doanh nghiệp AI Việt Nam rất xuất sắc. Các bạn trẻ trong độ tuổi 25 – 27, những người đang khởi nghiệp trong lĩnh vực này, rất tài năng, quyết liệt, có thể cạnh tranh một cách sòng phẳng trên thị trường toàn cầu.
Việt Nam cũng đang nắm giữ vị trí địa chính trị và địa kinh tế chiến lược. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang được tái định hình, vị trí của Việt Nam ngày càng trở nên quan trọng.
Và với định hướng phát triển công nghiệp rõ ràng, đặc biệt là các ngành công nghệ cao, Việt Nam có cơ sở để theo đuổi mục tiêu tăng năng suất. Tuy nhiên để tận dụng được các cơ hội đó, trước tiên Việt Nam cần nâng cấp được chuỗi sản xuất.
Bởi nếu chỉ tham gia vào khâu thấp trong chuỗi giá trị, chúng ta sẽ dễ bị tổn thương. Ngoài ra nếu không tăng được tỉ lệ giá trị gia tăng nội địa, Việt Nam chỉ đơn thuần là một điểm trung chuyển hàng hóa.
Đặc biệt khả năng truy xuất nguồn gốc là yếu tố quan trọng để chứng minh rằng hàng hóa của Việt Nam thực sự có xuất xứ rõ ràng, không phải hàng hóa trung chuyển trá hình.
Một vấn đề quan trọng không kém là chuyển đổi sang công nghiệp xanh và sản xuất ít carbon hơn.
Dù đóng vai trò quan trọng trong thương mại toàn cầu, Việt Nam cũng đối mặt với thách thức lớn vì sản xuất và xuất khẩu cũng tạo ra một lượng lớn CO2, gây áp lực lên cam kết Net Zero 2050. Đây không còn là vấn đề kỹ thuật nữa mà đã trở thành điều kiện để tiếp cận các thị trường khó tính.
Việc đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường không phải là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc nếu muốn gia nhập sâu vào các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Thị trường Mỹ vẫn luôn quan trọng nhưng không thể tiếp tục phụ thuộc vào thị trường này mà cần “xoay trục” sang châu Á, nơi có tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới.
Theo một số ước tính, đến năm 2028 tổng cầu của khu vực châu Á sẽ vượt qua Mỹ, trở thành trung tâm tiêu dùng lớn nhất toàn cầu.
Điều này buộc chúng ta phải suy nghĩ lại chiến lược thị trường. Trước đây, cụm từ “xoay trục về châu Á” (Pivot to Asia) từng được xem là khẩu hiệu mang tính biểu tượng nhưng bây giờ đã trở thành một định hướng chiến lược trọng yếu.
Tôi tin rằng xoay trục về châu Á sẽ là một trong những bước đi quan trọng của doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian tới.
Biến động toàn cầu không chỉ là rủi ro mà còn là chất xúc tác để thay đổi. Doanh nghiệp cần xem đây là động lực để tự tái cấu trúc, từ cách vận hành đến chiến lược dài hạn.
Phải định vị lại vai trò trong chuỗi giá trị toàn cầu, trên cơ sở tạo ra sự khác biệt thông qua chất lượng, thương hiệu và dịch vụ. Phải xây dựng các kịch bản ứng phó để có “sổ tay ứng xử” cụ thể trong từng kịch bản, không để bị rơi vào tình thế phản ứng bị động.
Cần nâng cấp hệ thống tuân thủ, đặc biệt là tuân thủ xanh, không chỉ để “làm đẹp” hồ sơ mà là điều kiện tiên quyết để thâm nhập và trụ vững tại các thị trường khó tính như Liên minh châu Âu, Mỹ, Nhật Bản…
Và đặc biệt là phải đầu tư vào con người và năng lực lãnh đạo thích ứng – đây vừa là nội lực vừa là trí tuệ để có thể lèo lái doanh nghiệp qua cơn sóng gió.
