Bộ Công Thương vừa có dự thảo lần 3 Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân gửi Bộ Tư pháp để thẩm định. Thời gian dự kiến trình ban hành trong tháng 9.
Cụ thể, Bộ Công Thương đề xuất bổ sung quy định cho phép Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được tính các khoản chi phí khác chưa được hạch toán đầy đủ trước đây vào giá bán lẻ điện bình quân.
Đề xuất cơ chế cho EVN bù lỗ với 2 phương án
Điều này tạo cơ sở pháp lý để EVN thu hồi khoản lỗ của các năm trước thông qua việc điều chỉnh giá bán lẻ điện trong các năm tiếp theo. Bộ đề xuất 2 phương án bổ sung chi phí.
Phương án 1, cho phép EVN phân bổ các chi phí trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp trong giá bán lẻ điện bình quân, dựa trên báo cáo tài chính đã kiểm toán từ năm 2022 trở đi, sau khi trừ lợi nhuận từ hoạt động khác (nếu có). Phương án này có thể áp dụng cả trong các năm tiếp theo nếu tiếp tục phát sinh.
Bộ Công Thương đánh giá với phương án 1 tạo sự chủ động cho công tác điều hành, song cũng vấp phải ý kiến cho rằng có thể làm giảm động lực tiết kiệm, kiểm soát chi phí của các đơn vị điện lực do được bù đắp thông qua giá bán lẻ điện bình quân.
Phương án 2, chỉ xử lý các khoản chi phí trực tiếp chưa được bù đắp từ năm 2022 đến trước khi nghị định này có hiệu lực, không áp dụng cho những năm tiếp theo.
Với phương án này, Bộ cho rằng đặt ra yêu cầu các đơn vị điện lực phải rà soát, quản trị chặt chẽ hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm thiểu phát sinh và tiến tới không để tình trạng tương tự tái diễn trong tương lai.
Tính đến hết năm 2024, sau khi có lãi, số lỗ lũy kế của công ty mẹ EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng (Ảnh: EVN).
Ngoài ra, Bộ Công Thương đề xuất tính cả chênh lệch tỷ giá đánh giá lại chưa phân bổ và chênh lệch tỷ giá chưa thanh toán cho các nhà máy điện.
Bộ cho rằng quy định mới giúp xác định rõ khoản chênh lệch chưa bù đắp để phân bổ vào giá điện, với số liệu minh bạch từ báo cáo tài chính hàng năm của EVN đã được kiểm toán và công bố công khai.
Cơ quan quản lý cho biết các phương án tính toán bao quát toàn bộ kết quả kinh doanh của EVN, kể cả hoạt động liên quan đến điện. Đây là nguồn thu quan trọng giúp bù đắp chi phí khi giá bán lẻ chưa kịp điều chỉnh, giảm áp lực điều hành giá điện.
Chẳng hạn, năm 2022 và 2023, doanh thu hoạt động tài chính của EVN đạt lần lượt 12.070 tỷ đồng và 14.982 tỷ đồng, góp phần bù đắp đáng kể chi phí sản xuất – nếu không có khoản thu này, mức chênh lệch cần bù đắp sẽ còn cao hơn.
Bộ cho rằng việc sửa đổi, bổ sung nêu trên phù hợp với quy định giá bán lẻ điện phải được phản ánh và điều chỉnh kịp thời theo biến động của các thông số đầu vào, bảo đảm bù đắp chi phí hợp lý, hợp lệ cùng với lợi nhuận phù hợp.
Giá điện dự kiến chưa ảnh hưởng hoặc tăng nhẹ trong năm nay
Theo EVN, do ảnh hưởng của tình hình địa chính trị trên thế giới, chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn 2022-2023 dẫn đến EVN gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, số lỗ lũy kế 2 năm này khoảng 50.029 tỷ đồng. Đến hết năm 2024 số lỗ luỹ kế của Công ty mẹ – EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng.
Bộ Công Thương cho rằng điều này dẫn đến việc vốn đầu tư nhà nước vào EVN giảm, không bảo toàn được vốn đầu tư của nhà nước tại doanh nghiệp. Do đó nếu không được tính toán để thu hồi trong giá điện thì sẽ không bù đắp kịp thời phần vốn đầu tư nhà nước giảm trong giai đoạn các năm trước đây.
Trước đó, EVN kiến nghị Bộ trưởng Công Thương báo cáo Thủ tướng cho phép tính toán khoản lỗ lũy kế này là một khoản chi phí được phép tính vào giá bán lẻ điện bình quân (Ảnh: Nam Anh).
Ngoài ra, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Công Thương trong quản lý giá, vốn nhà nước, đồng thời chịu trách nhiệm về tính chính xác, hợp lý, hợp lệ của các chi phí EVN đề xuất đưa vào giá điện. Nếu phát hiện sai sót trong tính toán, Bộ Công Thương có quyền yêu cầu EVN dừng hoặc điều chỉnh lại trong 5 ngày.
Bộ cho biết trong Nghị định lần này cơ chế điều hành giá bán lẻ điện cơ bản giữ nguyên, chỉ làm rõ thêm việc phân bổ chi phí. Với điều kiện thủy văn thuận lợi 7 tháng đầu năm, kết quả kinh doanh EVN tốt hơn kế hoạch, nên nếu bổ sung quy định này, giá điện cuối năm cơ bản chưa bị ảnh hưởng hoặc chỉ tăng nhẹ (2-5%). Nếu tăng 3% từ tháng 10, CPI cả năm dự kiến chỉ tăng thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.
Bộ Công Thương khẳng định việc điều chỉnh giá điện sẽ có lộ trình, tránh “giật cục”, bảo đảm ổn định kinh tế – xã hội, hài hòa lợi ích của doanh nghiệp và người dân.
