Đến năm 2040, AI có thể đóng góp 130 tỷ USD cho kinh tế Việt Nam
Theo Báo cáo Nền kinh tế AI Việt Nam 2025 do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) công bố, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành động lực chuyển đổi mạnh mẽ, tái định hình kinh tế và xã hội toàn cầu. Công nghệ này không chỉ thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất, mà còn mang lại lời giải cho nhiều thách thức phức tạp ở đa dạng lĩnh vực.
Với những quốc gia như Việt Nam, AI mở ra cơ hội chiến lược để bứt phá tăng trưởng, gia tăng năng lực cạnh tranh và kiến tạo một nền kinh tế vững mạnh, thích ứng với tương lai. Dự báo đến năm 2030, AI có thể đóng góp khoảng 5.000 tỷ USD cho kinh tế toàn cầu. Việt Nam được đánh giá là nền kinh tế số phát triển nhanh nhất Đông Nam Á với tốc độ tăng trưởng hằng năm tới 20%.
AI có thể đóng góp khoảng 5.000 tỷ USD cho kinh tế toàn cầu (Ảnh: Freepik).
Chính phủ đã triển khai nhiều chính sách trọng điểm như Nghị quyết 57/NQ-TW và Chiến lược quốc gia về AI (Quyết định 127/QĐ-TTg) nhằm thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.
Theo ước tính của Tập đoàn Tư vấn Boston Consulting Group (BCG), đến năm 2040, quy mô kinh tế AI tại Việt Nam có thể đạt 120-130 tỷ USD, trong đó khoảng 45-55 tỷ USD đến từ tăng trưởng doanh thu tiêu dùng và 60-75 tỷ USD từ lợi nhuận nhờ cải thiện năng suất. Đây được xem là thời điểm “vàng” để doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách tận dụng tiềm năng AI, định vị Việt Nam trong bản đồ kinh tế số toàn cầu.
Tại Việt Nam, AI nhận được sự đón nhận tích cực từ cả người dân lẫn doanh nghiệp. Khảo sát cho thấy 75% người Việt bày tỏ sự hào hứng với công nghệ – tỷ lệ cao hơn nhiều quốc gia phát triển. Nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu tích hợp AI vào hoạt động, từ lãnh đạo đến bộ phận vận hành đều sử dụng các công cụ thông minh để cải thiện hiệu suất và nâng cao chất lượng ra quyết định.
Trong lĩnh vực logistics, xu hướng ứng dụng công nghệ 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ. Theo khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) năm 2023, 65% khách hàng ưu tiên nhà cung cấp có chứng nhận môi trường, và 47% doanh nghiệp đã đạt tiêu chuẩn ISO 14001 về quản lý môi trường.
Bên cạnh đó, 68% doanh nghiệp logistics vừa và lớn đã ứng dụng IoT trong quản lý kho bãi và vận tải; 52% triển khai Big Data và AI để dự báo nhu cầu và tối ưu tuyến đường; 35% thử nghiệm blockchain cho truy xuất nguồn gốc và quản lý chuỗi cung ứng. Kết quả cho thấy, việc áp dụng công nghệ 4.0 giúp giảm trung bình 23% chi phí logistics và rút ngắn 35% thời gian xử lý đơn hàng so với phương pháp truyền thống.
AI vì thế ngày càng được nhắc tới như công cụ hỗ trợ đắc lực cho quản trị doanh nghiệp, nhất là khi yêu cầu về minh bạch, hiệu quả và phát triển bền vững gia tăng.
AI dù mạnh đến đâu cũng cần con người dẫn dắt
Ông Phạm Việt Anh – Tiến sĩ quản lý bền vững và môi trường (DBA) cho biết – trong quá trình đồng hành cùng một số doanh nghiệp thực hiện chiến lược ESG, ông nhận thấy phần lớn doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi – bao gồm cả chuyển đổi số lẫn chuyển đổi xanh.
Trong bức tranh đó, AI chỉ là một công cụ nằm trong hệ sinh thái chuyển đổi số, chứ không phải giải pháp “vạn năng”. Rào cản lớn nhất hiện nay là chất lượng và độ sẵn sàng của dữ liệu.
“AI không thể phát huy hiệu quả nếu dữ liệu đầu vào chưa đủ tốt. Nói một cách dễ hiểu, AI chỉ có thể làm tốt khi được ‘nuôi’ bằng dữ liệu sạch, đầy đủ và có cấu trúc rõ ràng. Nếu doanh nghiệp chưa hoàn thiện chuyển đổi số, thì dữ liệu vẫn còn rời rạc, thậm chí là lỗi thời. Khi đó, AI sẽ không thể giúp giải quyết vấn đề mà đôi khi còn tạo ra những quyết định sai lệch”, ông chia sẻ.
Thực tế cho thấy chỉ một số ít doanh nghiệp lớn có thể chủ động ứng dụng AI hiệu quả, chủ yếu là các đơn vị có nền tảng công nghệ mạnh, như các tập đoàn trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Với họ, AI gần như là năng lực lõi, có thể tích hợp vào các hoạt động vận hành, tài chính, sản xuất hoặc chăm sóc khách hàng.
Ông Phạm Việt Anh (Ảnh: Nam Anh).
Tuy nhiên, với phần lớn doanh nghiệp còn lại, kể cả các tên tuổi lớn trong lĩnh vực sản xuất hoặc tiêu dùng, AI vẫn chỉ đang được thí điểm ở một vài bộ phận nhất định, chưa có sự tích hợp sâu vào toàn bộ hệ thống vận hành. Ngay cả khi các doanh nghiệp này đã nhận thức rõ vai trò của AI, thì việc đưa vào ứng dụng thực tế vẫn bị giới hạn bởi nguồn lực kỹ thuật, tài chính và đặc biệt là đội ngũ con người.
Theo ông Việt Anh, việc chỉ phụ thuộc vào các công cụ AI cung cấp từ bên ngoài là không đủ. Doanh nghiệp cần có đội ngũ nội bộ đủ hiểu biết để kiểm soát, đánh giá và sử dụng kết quả phân tích từ AI một cách hiệu quả. Ông dẫn chứng rằng hiện nay, AI hoàn toàn có thể thực hiện các tác vụ như phân tích dữ liệu tài chính, đánh giá các chỉ số môi trường – xã hội – quản trị (ESG), lập báo cáo theo thời gian thực… với tốc độ nhanh gấp hàng chục lần so với chuyên gia tài chính truyền thống.
Tuy nhiên, tất cả kết quả đó đều cần được rà soát lại bởi con người, để đảm bảo tính chính xác và phù hợp với ngữ cảnh cụ thể của từng doanh nghiệp. “AI có thể đưa ra một báo cáo tài chính trong vài phút, điều mà trước đây cần cả đội ngũ chuyên gia xử lý trong vài ngày. Nhưng nếu không có người đủ trình độ để kiểm tra lại kết quả, thì doanh nghiệp hoàn toàn có thể ra quyết định sai chỉ vì tin tưởng quá mức vào công cụ này”, ông nhấn mạnh.
Chuyên gia ESG này cũng lưu ý rằng việc tích hợp AI vào hệ thống quản trị cần được thực hiện một cách bài bản. Nếu chỉ sử dụng AI theo cách “hỏi – đáp” đơn thuần, doanh nghiệp sẽ không khai thác được chiều sâu của công cụ này. Để AI thực sự tạo ra giá trị, cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa dữ liệu chuẩn hóa, hệ thống công nghệ ổn định và nguồn nhân lực đủ năng lực để phân tích, phản biện và đưa ra quyết định.
“AI là một công cụ rất mạnh, có thể đo lường được hàng loạt chỉ số kinh doanh, từ chi phí năng lượng, tỷ lệ phát thải, mức độ tuân thủ pháp lý, cho đến hiệu suất bán hàng, tốc độ quay vòng vốn… Nhưng cuối cùng, người đưa ra quyết định vẫn phải là con người – những người hiểu doanh nghiệp mình, hiểu thị trường và có trách nhiệm với rủi ro”, ông nói.
Với vai trò là người tư vấn cho các doanh nghiệp đang triển khai ESG, ông Phạm Việt Anh cho rằng việc sử dụng AI hiệu quả không chỉ là bài toán công nghệ, mà còn là chiến lược dài hạn gắn với phát triển bền vững.
Nếu doanh nghiệp đầu tư đúng cách – cả về con người, hệ thống và dữ liệu – thì AI sẽ trở thành công cụ quan trọng giúp nâng cao hiệu suất, giảm thiểu rủi ro và hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng, chính xác hơn. Ngược lại, nếu doanh nghiệp sử dụng AI một cách hời hợt, thiếu hiểu biết và không kiểm soát được đầu vào – đầu ra, thì không những không tận dụng được cơ hội, mà còn có thể đối mặt với những rủi ro vận hành đáng kể.
AI giúp công việc nhẹ nhàng hơn
Ông Đặng Bùi Khuê – Giám đốc Phát triển bền vững TUV NORD Việt Nam – chia sẻ, rất nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đang thiếu hệ thống thu thập dữ liệu tập trung. Trong khi đó, dữ liệu đóng vai trò vô cùng quan trọng trong thực thi ESG. Để giải quyết về vấn đề dữ liệu, doanh nghiệp cần thực hiện chuyển đổi số để dữ liệu được tập trung.
“Việc chuyển đổi số sẽ giúp doanh nghiệp thu thập dữ liệu nhanh, độ chính xác cao hơn. Từ đó, doanh nghiệp có thể đưa ra những chiến lược quản trị, kinh doanh”, ông nhấn mạnh.
Ông Đặng Bùi Khuê – Giám đốc Phát triển bền vững TUV NORD Việt Nam (Ảnh: NVCC).
Theo ông, trong quá trình ông đi tư vấn cho các doanh nghiệp, nhiều nhân viên kế toán chia sẻ, nhờ có AI mà công việc của họ trở nên nhẹ nhàng hơn. AI hỗ trợ họ trong tìm kiếm các văn bản về thuế, thậm chí tính thuế rất nhanh. Ông cho rằng, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam, khối văn phòng của họ đã được ứng dụng AI vào quản trị. Tuy nhiên, kết quả đạt được sẽ còn phụ thuộc vào mục đích sử dụng và người sử dụng.
Ví dụ, đối với ông, AI giúp giải quyết công việc nhanh gấp 3-4 lần bình thường. Cụ thể, nếu trong quá trình đi thẩm định ESG, từng nhóm ngành sẽ có những chuẩn riêng, ông sẽ phải đọc rất nhiều báo cáo, luật. Tuy nhiên, AI giúp ông tìm ra những quy định cụ thể và chuẩn của các nhóm ngành đó chỉ sau khi nhập lệnh.
Bên cạnh đó, AI giúp ông tổng hợp thêm kiến thức của nhiều nhóm ngành phức tạp, thậm chí có thể đưa ra những phương án giải quyết vấn đề để tham khảo.
Ví dụ, trong quá trình đi đánh giá nhóm ngành dầu khí, thông thường ông phải đưa thêm nhân sự kỹ thuật đi cùng. Tuy nhiên, nếu nhân viên kỹ thuật không đi cùng, ông có thể sử dụng AI tìm kiếm những công nghệ, kiến thức cơ bản của ngành, sau đó đưa ra những đánh giá sơ bộ ban đầu.
Ngoài ra, ông có thể sử dụng AI để nhắc nhở công việc rất hiệu quả. Ông cho rằng, việc ứng dụng AI vào quản trị không tốn kém quá nhiều chi phí, nhưng rất đáng để các doanh nghiệp đầu tư. Trong tương lai, các doanh nghiệp của Việt Nam sẽ đều cần đến AI trong quản trị, nhằm tăng hiệu quả công việc.
