Sau một thời gian lặng sóng, loạt doanh nghiệp lớn bắt đầu rục rịch IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) “con cưng” trở lại. Điều này không chỉ phản ánh thời điểm vàng của thị trường chứng khoán, mà còn giúp giải quyết bài toán “thiếu hàng” hiện nay.
Gelex, Hoàng Huy, Haxaco… cùng đưa “con cưng” lên sàn; nhiều bên có ý định
Điểm qua về làn sóng IPO rầm rộ từ đầu năm đến nay, gây chú ý có kế hoạch IPO và niêm yết Hạ tầng Gelex, được xem là một trong những động lực tăng trưởng quan trọng cho cổ phiếu GEX của CTCP Tập đoàn Gelex. Hạ tầng Gelex là một trong 2 công ty con trực tiếp của Tập đoàn Gelex, bên cạnh Công ty cổ phần Điện lực Gelex (Gelex Electric) đã giao dịch trên sàn với mã chứng khoán GEE. Tính đến cuối quý II/2025, Gelex trực tiếp sở hữu 91,62% vốn điều lệ tại Hạ tầng Gelex.
Tương tự đối với Công ty cổ phần Đầu tư Dịch vụ tài chính Hoàng Huy (mã chứng khoán: TCH), công ty con là Bất động sản CRV đã hoàn tất hồ sơ niêm yết trên HoSE vào tháng 6 vừa qua. Được thành lập từ năm 2006, Bất động sản CRV hiện sở hữu hàng loạt dự án lớn tại Hải Phòng với tổng mức đầu tư dao động gần 1.500 tỷ đồng đến 15.000 tỷ đồng.
Trước đó ngày 22/8, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng vừa đón nhận sự trở lại của Công ty cổ phần Sản xuất, Thương mại và Dịch vụ Ô tô PTM (mã chứng khoán: PTM). Đây là công ty con của Công ty cổ phần Dịch vụ Ô tô Hàng Xanh (Haxaco, mã chứng khoán: HAX), doanh nghiệp hiện dẫn đầu thị phần phân phối xe Mercedes-Benz tại Việt Nam.
Trong lĩnh vực bán lẻ, tiêu dùng, hàng loạt doanh nghiệp lớn cũng đã và đang khởi động kế hoạch niêm yết. Công ty cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động (mã chứng khoán: MWG) có kế hoạch tách 2 chuỗi bán lẻ điện thoại, phụ kiện Thegioididong.com và Điện Máy Xanh thành công ty niêm yết độc lập với tên gọi chung là MW, dự kiến IPO vào năm 2030. Công ty cũng không giấu tham vọng IPO cổ phiếu của chuỗi EraBlue tại Indonesia.
Ông Nguyễn Đức Tài, Chủ tịch HĐQT Thế Giới Di Động, khẳng định sẽ tạo thêm sự máu lửa, quyết tâm cho đội ngũ lãnh đạo kế cận, giúp từng chuỗi bước vào giai đoạn phát triển mới và đưa các mảng kinh doanh của tập đoàn tiến xa hơn trong tương lai. Theo ông, IPO còn là cách “tái sinh” các chuỗi, mở ra giai đoạn tăng trưởng “vũ bão” và thú vị hơn, với trọng tâm là chất lượng thay vì chỉ số lượng.
Chuỗi Highlands Coffee cũng đang phối hợp với các ngân hàng đầu tư quốc tế như UBS và Jefferies để chuẩn bị IPO tại Việt Nam. Công ty cổ phần Dược phẩm FPT Long Châu thì đã hoàn tất bán 10% vốn cho đối tác Creador SDN Bhd, coi đây là bước đi tạo tiền đề để niêm yết lên sàn. Hay Công ty cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam cũng đang đẩy nhanh tiến trình IPO để huy động vốn mở rộng hoạt động kinh doanh.
Hiệu ứng IPO giúp cổ phiếu các công ty tăng mạnh từ đầu năm (Ảnh: VNDStock).
Công ty chứng khoán và “cơn khát” margin
Tương tự, ở lĩnh vực tài chính, Công ty cổ phần Chứng khoán VPS (VPS) đã công bố kế hoạch tổ chức họp đại hội cổ đông bất thường vào tháng 10 với nội dung chính là thông qua kế hoạch IPO ngay trong năm. Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) thì dự kiến IPO trong quý IV năm nay.
Công ty cổ phần Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) – công ty con của Techcombank – đã được cấp giấy chứng nhận chào bán cổ phiếu IPO, dự kiến phát hành hơn 231 triệu cổ phiếu, tương đương 11,1% vốn điều lệ, với giá 46.800 đồng/cổ phiếu, định giá công ty khoảng 3,7 tỷ USD. Thông tin này đã tạo cú hích cho cổ phiếu TCB tăng trưởng từ cuối tháng 4. Tính từ ngày 26/4 đến nay, cổ phiếu TCBS đã tăng hơn 52%.
Hay Công ty cổ phần Chứng khoán KAFI lên kế hoạch tăng vốn điều lệ từ 5.000 tỷ đồng lên 7.500 tỷ đồng, dự kiến phát hành 250 triệu cổ phần cho cổ đông hiện hữu, có thể thu về 2.500 tỷ đồng nếu IPO thành công….
Riêng nhóm công ty chứng khoán, việc IPO để huy động nguồn vốn được cho là cần thiết trong bối cảnh quy mô thị trường đang ngày càng mở rộng, thanh khoản mỗi phiên lên đến hàng tỷ USD. Chưa kể nhiều bên đã hết “room margin”, và cần huy động để mở rộng quy mô cho vay khách hàng.
Cùng với đó, nhóm công ty chứng khoán cũng tham gia lĩnh vực mới là tài sản số. Hiện, Việt Nam là một trong những quốc gia đứng top đầu thế giới về sở hữu và giao dịch tài sản số (khoảng 17 triệu người, với 1.000 tỷ đôla Mỹ giao dịch năm 2024), trong đó, xếp top 5 thế giới về quan tâm tài sản số và top 3 về sử dụng sàn quốc tế.
Chia sẻ với phóng viên báo Dân trí, ông Nguyễn Thế Minh – Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, đây là “miếng bánh” vô cùng hấp dẫn mà không công ty chứng khoán nào muốn bỏ qua. Tuy nhiên, điều kiện để tham gia lĩnh vực này là doanh nghiệp phải có vốn tối thiểu 10.000 tỷ đồng. Do đó, huy động vốn trên sàn thông qua phát hành, IPO đang là một trong những công cụ được các công ty chú trọng trong giai đoạn hiện nay.
Thanh khoản chứng khoán Việt Nam đã vượt Singapore, xếp thứ hai toàn ASEAN
Về bức tranh IPO nói chung, theo các chuyên gia, giai đoạn 2025-2030 sẽ là thời kỳ bùng nổ huy động vốn qua kênh chứng khoán tại Việt Nam. Theo một dự đoán, riêng giai đoạn 2025-2027, ước tính tổng giá trị niêm yết mới có thể đạt 47,5 tỷ USD. Trong đó, nhóm tiêu dùng chiếm khoảng 12,8 tỷ USD, lĩnh vực dịch vụ tài chính hơn 5 tỷ USD, công nghệ khoảng 4,7 tỷ USD, còn nhóm doanh nghiệp từ sàn UPCoM chuyển sang HoSE đóng góp khoảng 20 tỷ USD.
Dưới góc nhìn chuyên gia, ông Tô Hải, Tổng giám đốc Chứng khoán Vietcap, đã sớm dự báo các thương vụ IPO sẽ hồi phục trở lại vào cuối năm 2025.
Còn theo quan điểm ông Nguyễn Thế Minh, thị trường đang có rất nhiều điều kiện tốt để thực hiện niêm yết mới. Nhìn lại quá khứ, từ năm 2021 đến nay, chúng ta chứng kiến rất ít các thương vụ IPO, đặc biệt là năm 2022. Nguyên nhân chính, theo ông Minh, là thị trường, thanh khoản thấp. Tuy nhiên, thanh khoản đã thay đổi, quy mô vốn hoá thị trường chứng khoán đã chiếm trên 50% GDP Việt Nam. Thanh khoản từ vài nghìn tỷ đồng đã tăng lên trung bình vài chục nghìn tỷ đồng, có phiên đột biến xấp xỉ 3 tỷ USD.
Ông nêu, thanh khoản thị trường Việt Nam đã vươn lên số 2 khu vực ASEAN, chỉ sau Thái Lan, với 1,09 tỷ USD. Ngoài ra, cơ cấu vốn hiện nay đã thay đổi. Nếu trước đây, dòng tiền trên thị trường chứng khoán chủ yếu là khối ngoại và nhà đầu tư cá nhân thì hiện nay, một “thế lực” mới liên quan đến các tổ chức trong nước đang chiếm vị thế lớn.
Thanh khoản thị trường Việt Nam đã vươn lên Top 2 khu vực ASEAN (Ảnh: Yuanta Việt Nam).
Các tổ chức trong nước này theo chuyên gia là các doanh nghiệp sản xuất, trong bối cảnh kinh doanh khó khăn (đặc biệt sau vụ Mỹ áp thuế) các bên đã và đang mở rộng hoạt động đầu tư. Trong khi bất động sản đóng băng, lãi suất gửi ngân hàng thấp, dòng vốn nhàn rỗi của nhóm doanh nghiệp sản xuất có xu hướng chuyển sang kênh chứng khoán.
Một trong những động lực khác liên quan đến các cơ chế mới, đặc biệt là Nghị quyết 68, Nghị quyết 198 về việc đa dạng nguồn vốn cho khối kinh tế tư nhân. Trước đây, dòng vốn chính của doanh nghiệp phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. Tuy nhiên, dòng vốn này đang dần hạn hẹp, do đó nhu cầu huy động các kênh vốn khác để mở rộng kinh doanh của các doanh nghiệp rất lớn.
Và việc IPO các công ty thành viên lên sàn sẽ giúp doanh nghiệp huy động được nguồn vốn với chi phí thấp. Đặc biệt, thời gian qua Bộ Tài chính và Uỷ ban Chứng khoán cũng tích cực giải quyết câu chuyện niêm yết, bao gồm việc rút ngắn thời gian thủ tục niêm yết của doanh nghiệp.
Giải quyết được bài toán “thiếu hàng”
Đồng quan điểm, ông Trương Hiền Phương, Giám đốc cấp cao Công ty chứng khoán KIS Việt Nam, cho biết có 3 yếu tố chính thúc đẩy làn sóng IPO hiện nay của các công ty. Trước hết là chính sách, ông Phương đặc biệt nhấn mạnh vào 4 Nghị quyết bản lề mới từ Chính phủ. Trong đó, Nghị quyết 68 tập trung đề cao vai trò của kinh tế tư nhân, và nhiều tập đoàn lớn đã và đang hưởng ứng lời kêu gọi này.
Về thị trường, chuyên gia KIS Việt Nam chỉ ra đã có sự mở rộng mạnh mẽ, và đang hướng đến được nâng hạng lên thị trường mới nổi. Tính đến tháng 3, Việt Nam đang nằm trong danh sách theo dõi của FTSE và được FTSE đánh giá có thể tái phân loại từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp. Kết quả xem xét sẽ được công bố trong kỳ đánh giá tới, Việt Nam được đánh giá là một trong những “ứng viên” tiềm năng.
Nếu được nâng hạng, nhiều quỹ lớn sẽ đến Việt Nam. Ông Phương dự đoán, không chỉ còn dừng lại ở các quỹ đầu tư trị giá vài chục, vài trăm triệu đôla Mỹ như hiện tại, nhiều quỹ với quy mô lên đến hàng tỷ đôla Mỹ sẽ rót vốn vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Đây là cơ hội mà bất kỳ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp lớn, đều muốn nắm bắt khi niêm yết cổ phiếu lên sàn.
Câu hỏi đặt ra là khi quỹ lớn đến, chúng ta có gì để bán? Khi đó, làn sóng IPO cũng đồng thời giải quyết bài toán “thiếu hàng” trên thị trường hiện nay. Thống kê cho thấy, các công ty tiềm năng (nhóm bluechip) hầu hết đã hết “room ngoại”, do đó rất cần những tên tuổi mới để thu hút vốn ngoại. Trong bối cảnh này, IPO là hoạt động thiết thực để tạo thêm sản phẩm mới cho thị trường.
Hiệu ứng tăng giá cổ phiếu tiền IPO là bước đệm để có thể thực hiện thương vụ hiệu quả hơn (Ảnh: IT).
Cẩn thận “trái đắng”
Nói đi cũng nói lại, sau mỗi đợt IPO thường giá cổ phiếu của doanh nghiệp liên quan biến động bất thường. Và thực tế, rất nhiều nhà đầu tư FOMO đã ăn “trái đắng”.
Nhận định về hiệu ứng cổ phiếu tăng giá và tiềm ẩn rủi ro đầu cơ giá cổ phiếu, ông Minh thẳng thắn nhận định sẽ có. Và không riêng Việt Nam, ở bất kỳ thị trường chứng khoán nào cũng sẽ có hiệu ứng cổ phiếu tăng trước thềm IPO. Đơn cử như câu chuyện Uber tại Mỹ hay Grab ở thị trường Indonesia.
Theo ông, hiệu ứng tăng giá cổ phiếu tiền IPO là bước đệm để có thể thực hiện thương vụ hiệu quả hơn. Câu chuyện nhà đầu tư cần quan tâm là sau đó, doanh nghiệp sử dụng tiền huy động thế nào, hiệu quả ra sao.
Ông Minh nói, cần nhìn nhận hiệu ứng IPO theo 3 giai đoạn. Ở giai đoạn tiền IPO, cổ phiếu thường tăng mạnh. Giai đoạn tiếp theo là IPO, sau khi thực hiện xong thì sẽ có sự điều chỉnh, mọi người hay ví von là “game đã xong”. Giai đoạn cuối cùng là sau IPO, doanh nghiệp nếu dùng tiền huy động, đầu tư kinh doanh hiệu quả, làm tăng lợi nhuận thì giá trị công ty tăng trưởng. Kết quả, giá cổ phiếu sẽ tăng trở lại.
Còn theo góc nhìn của ông Phương, bất kỳ nhịp điều chỉnh nào cũng là cần thiết để đưa giá về mặt bằng hợp lý. Điều chỉnh còn giúp giải toả tâm lý của nhà đầu tư cá nhân, bởi với những cổ phiếu quá mua thì họ sẽ rất thận trọng để giải ngân. Nhận định về thị trường chung, ông Phương tự tin dự báo nâng dự báo VN-Index đến cuối năm 2020 có thể lên vùng 1.800-2.000 điểm.
