KPMG giải mã 8 hiểu lầm về thương mại và hải quan – Ảnh: KPMG
Trong hoạt động xuất nhập khẩu, nhiều doanh nghiệp còn vướng những hiểu lầm có thể gây rủi ro pháp lý, tốn kém chi phí và bỏ lỡ ưu đãi thương mại.
Theo KPMG Singapore, một trong những công ty kiểm toán lớn nhất thế giới, có ít nhất 8 quan niệm sai lầm phổ biến mà doanh nghiệp cần lưu ý để tránh vi phạm và tối ưu chuỗi cung ứng.
Quan niệm sai lầm số 1: Các chế độ và hiệp định xuất khẩu quốc tế không áp dụng cho doanh nghiệp Singapore.
Sự thật: Các doanh nghiệp đặt tại Singapore bắt buộc phải tuân thủ chế độ xuất khẩu quốc tế, đặc biệt khi liên quan đến hàng hóa kiểm soát, sản phẩm lưỡng dụng hoặc công nghệ nhạy cảm. Việc phớt lờ những nghĩa vụ này có thể dẫn đến các biện pháp chế tài và gây tổn hại uy tín.
Quan niệm sai lầm số 2: Quy định hải quan giống nhau trên toàn thế giới.
Sự thật: Quy định hải quan khác nhau ở từng quốc gia.
Mặc dù có các tiêu chuẩn quốc tế, mỗi nước lại áp dụng hệ thống luật hải quan, yêu cầu hồ sơ, biểu thuế và thủ tục riêng.
Sự khác biệt này chịu ảnh hưởng từ chính sách quốc gia, các hiệp định thương mại và cách thức thực thi.
Chẳng hạn Mỹ sử dụng mã HS đến 10 chữ số, trong khi Singapore chỉ yêu cầu 8 chữ số. Việc thực thi cũng khác nhau tùy theo từng nhóm hàng hóa.
Với doanh nghiệp, việc nắm rõ quy định hải quan cụ thể tại từng thị trường mà mình hoạt động là yếu tố then chốt.
Quan niệm sai lầm số 3: Tất cả các hiệp định thương mại tự do (FTA) đều giống nhau.
Sự thật: Quy định của các FTA có sự khác biệt đáng kể.
Mỗi FTA đều có tiêu chí xuất xứ, yêu cầu hồ sơ và mức ưu đãi riêng. Nếu không hiểu rõ sự khác biệt này, doanh nghiệp có thể bị từ chối hưởng ưu đãi hoặc bị phạt. Vì vậy, cần đánh giá cẩn trọng điều kiện áp dụng cho từng hiệp định.
Quan niệm sai lầm số 4: Mã HS (Harmonised System) không bao giờ thay đổi.
Sự thật: Mã HS liên tục được cập nhật theo thời gian.
Hệ thống phân loại hàng hóa HS do Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) quản lý và được điều chỉnh khoảng 5 năm một lần để phản ánh những thay đổi về công nghệ, sản phẩm và xu hướng thương mại.
Trái với suy nghĩ rằng mã HS của một sản phẩm là cố định, việc phân loại lại diễn ra khi xuất hiện các nhóm hàng mới (ví dụ: xe điện, thiết bị bay không người lái, hay các sản phẩm lai như đồng hồ thông minh và thịt thực vật), cũng như khi có sự thay đổi về chính sách và môi trường (chẳng hạn quy định về phát triển bền vững hay an toàn sinh học).
Nói ngắn gọn, mã HS đòi hỏi sự theo dõi và chuyên môn liên tục. Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật và linh hoạt để tránh phân loại sai, bị phạt, hoặc bỏ lỡ cơ hội hưởng ưu đãi trong các hiệp định thương mại.
Quan niệm sai lầm số 5: Nước xuất xứ (country of origin) giống với nơi ghi “Made in” hoặc nơi hàng được vận chuyển đi.
Sự thật: Nước xuất xứ được xác định dựa trên sự “chuyển đổi cơ bản” (substantial transformation).
Dù có liên quan, nhưng nước xuất xứ không phải lúc nào cũng trùng với nơi sản phẩm được sản xuất. Khái niệm này có mục đích pháp lý và thương mại riêng, và tiêu chí xác định sẽ khác nhau tùy theo quốc gia và bối cảnh.
Quan niệm sai lầm số 6: Thay đổi tuyến thương mại sẽ làm thay đổi xuất xứ hàng hóa.
Sự thật: Xuất xứ được xác định bởi nơi diễn ra quá trình “chuyển đổi cơ bản”, chứ không phải bởi cách sắp xếp logistics.
Việc vận chuyển hàng qua các quốc gia khác không làm thay đổi xuất xứ. Xuất xứ phụ thuộc vào nơi sản phẩm được sản xuất hoặc được chuyển đổi cơ bản. Những nỗ lực thao túng xuất xứ thông qua hình thức logistics, như trung chuyển, có thể dẫn đến vi phạm quy định về tuân thủ.
Quan niệm sai lầm số 7: Hàng mẫu có thể khai báo với giá trị bằng 0.
Sự thật: Hàng mẫu vẫn phải được khai báo giá trị.
Ngay cả khi được cung cấp miễn phí, hàng mẫu vẫn cần khai báo giá trị cho mục đích hải quan. Cơ quan chức năng dựa vào đó để tính thuế, duy trì số liệu thống kê thương mại và ngăn chặn gian lận hoặc khai thấp giá trị. Việc khai báo bằng 0 có thể dẫn đến vi phạm quy định và gây chậm trễ thông quan.
Quan niệm sai lầm số 8: Các nhà cung cấp dịch vụ logistics bên thứ ba (3PL) phải chịu trách nhiệm cho mọi sai sót trong khai báo xuất nhập khẩu.
Sự thật: Doanh nghiệp vẫn là bên chịu trách nhiệm pháp lý, ngay cả khi đã ủy quyền (POA).
Dù 3PL là đối tác chiến lược trong việc vận hành chuỗi cung ứng, họ không phải là “lá chắn pháp lý”. Việc ký giấy ủy quyền chỉ cho phép 3PL thay mặt doanh nghiệp thực hiện một số công việc, như nộp tờ khai hải quan hay chứng từ.
Tuy nhiên, với tư cách là nhà nhập khẩu/xuất khẩu được ghi nhận, chính doanh nghiệp mới là bên phải chịu trách nhiệm pháp lý về tuân thủ.
Các vi phạm hoặc khai báo sai, như áp mã HS không chính xác, có thể khiến doanh nghiệp nộp thiếu thuế và bị phạt – trừ khi hợp đồng nêu rõ trách nhiệm của 3PL và có điều khoản bồi thường.
