Dầu mỏ và cuộc chơi Trung Đông: Khi giới giao dịch đọc vị chiến sự
Các nguồn tin mở cùng các bài đăng trên mạng xã hội đã tiếp thêm sự tự tin cho giới giao dịch, giúp họ mạnh dạn bán ra bất chấp những biến động trên thị trường.
Ảnh: FT montage/Getty
Khi Iran bắt đầu phóng tên lửa vào một căn cứ không quân Mỹ tại Qatar vào ngày 23/06, các nhà giao dịch dầu mỏ đã phản ứng với tốc độ đáng kinh ngạc, không phải bằng cách mua vào mà là ồ ạt bán ra.
Chỉ sau 7 phút kể từ phát đạn đầu tiên, vào khoảng 17h30 theo giờ London, giá dầu Brent, chỉ số tham chiếu quốc tế, đã bắt đầu lao dốc. Chỉ mất thêm 20 phút để mức giảm đã lên đến 3%. Đến 19h30, giá dầu đã giảm 7.2%, xuống còn 71.48 USD/thùng, mức giảm trong ngày mạnh nhất trong gần 3 năm qua.
Tốc độ bán tháo trên một thị trường – vốn thường tăng vọt mỗi khi xuất hiện bất ổn địa chính trị – đã khiến không ít người bất ngờ. Ngay cả khi dân thường vội vã tìm nơi trú ẩn và các kênh truyền hình phát sóng hình ảnh tên lửa xé toạc bầu trời, các nhà giao dịch đã nhanh chóng nhận ra rằng những cuộc tấn công này sẽ làm dịu đi, thay vì làm căng thẳng thêm, quan hệ giữa Mỹ, Israel và Iran.
“Đây là một kịch bản đã được dàn dựng, chúng tôi biết căn cứ đó trống. Tôi đã biết từ ngày 18/6 rằng căn cứ đã được sơ tán”, Jorge Montepeque, Chuyên gia phân tích dầu mỏ tại Onyx Capital Group, nhắn tin ngay sau khi vụ tấn công bắt đầu ngày 23/6. “Chúng tôi đã từng xem bộ phim này trước đây rồi”.
Kể từ khi xung đột giữa Israel và Iran bùng phát, các nhà giao dịch dầu mỏ cho biết họ liên tục theo dõi sát sao mạng xã hội và các nguồn tin tình báo mở để phân tích tình hình. “Ai cũng ở trong hoàn cảnh tương tự, chúng tôi đều dõi theo các tài khoản Twitter, các nguồn tình báo nguồn mở và bất kỳ thông tin nào có thể giúp nắm bắt diễn biến”, một lãnh đạo tại công ty giao dịch dầu lớn chia sẻ.
Chẳng hạn, các nhà giao dịch đã tập trung phân tích ảnh vệ tinh về căn cứ không quân Al Udeid tại Qatar, nơi đóng quân của 10,000 binh sĩ Mỹ. Ảnh vệ tinh cho thấy Mỹ đã rút máy bay khỏi Al Udeid chỉ vài ngày trước khi tiến hành không kích các cơ sở hạt nhân của Iran vào cuối tuần trước, cũng như trước khi Tehran đáp trả vào ngày 23/6.
Ảnh vệ tinh cho thấy Mỹ dường như đã rút máy bay khỏi căn cứ Al Udeid tại Qatar trong khoảng từ ngày 5 đến 19/6. Ảnh: Planet Labs/AFP/Getty Images
Những thông tin này giúp các nhà giao dịch rút ra hai kết luận: Các vụ phóng tên lửa chủ yếu mang tính biểu tượng, và sau khi đã thể hiện phản ứng trước các đòn không kích của Mỹ vào cơ sở hạt nhân, Iran khó có khả năng leo thang thêm bằng cách tấn công vào hạ tầng dầu mỏ vốn là tài sản dễ tổn thương nhất khu vực.
Dòng chảy dầu khí từ khu vực vẫn diễn ra thông suốt trong suốt thời gian giao tranh, thậm chí Iran còn tăng xuất khẩu, do nước này không thể lọc dầu thô trong nước nhiều như trước, theo hãng tư vấn năng lượng Rystad.
Điều này cho thấy một đặc điểm khác biệt của thị trường dầu mỏ: Các nhà giao dịch thường rất thành thạo trong việc duy trì dòng chảy dầu ngay cả khi những biến động lớn khiến các ngành khác phải tháo chạy.
Phản ứng của thị trường hôm ngày 23/06 cũng lặp lại kịch bản một tuần trước đó, khi giá dầu thô ban đầu tăng tới 5.5% sau các đợt không kích của Israel vào nhà máy khí và kho nhiên liệu của Iran, nhưng các mức tăng này nhanh chóng bị xóa sạch khi xuất hiện dấu hiệu Tehran muốn đàm phán hòa bình.
Cả hai sự kiện đều cho thấy, kể từ khi giao tranh nổ ra, các nhà giao dịch đã tập trung vào một câu hỏi then chốt: Liệu Iran có tăng hay giảm nguy cơ đe dọa các tàu chở dầu đi qua eo biển Hormuz, tuyến đường hàng hải quan trọng rộng 33 km nối các nước sản xuất dầu vùng Vịnh với thị trường toàn cầu?
“Mọi người đều tập trung vào khả năng eo biển bị tấn công. Ngay khi rõ ràng điều đó sẽ không xảy ra, phần rủi ro giá lập tức biến mất”, Amrita Sen, nhà sáng lập hãng phân tích thị trường Energy Aspects, nhận định.
Một lãnh đạo công ty giao dịch dầu cũng cho rằng, những năm gần đây đã hình thành quy luật: các cú sốc giá do biến động địa chính trị thường nhanh chóng lắng xuống. “Đây không phải là tình huống như Ukraine và Nga, nơi chúng ta phải thay đổi dòng chảy thương mại trong thời gian dài. Đây là trường hợp thị trường chỉ chờ để bán ra mỗi khi giá tăng vọt”.
Montepeque cũng đồng tình, cho rằng việc bán ra mỗi khi có biến động lớn đã trở thành thông lệ. “Nếu bạn đọc đúng thị trường, bạn đã có vị thế thuận lợi, đang lãi lớn và muốn chốt lời ngay”.
Dù thị trường đã dự đoán trước chiến tranh sẽ nổ ra, với giá dầu tăng lên trước đợt tấn công đầu tiên của Israel, bối cảnh chung lại khiến các nhà giao dịch ngần ngại đặt cược mạnh vào khả năng giá tăng. Thị trường dầu toàn cầu hiện đang dồi dào nguồn cung, khi liên minh OPEC+ đã tăng sản lượng mạnh trong những tháng gần đây. Các nhà khai thác dầu đá phiến Mỹ cũng duy trì sản lượng ở mức kỷ lục.
Helima Croft, Chiến lược gia của RBC, nhận định Nhà Trắng có lẽ quyết định không sử dụng Dự trữ Dầu mỏ Chiến lược ngay cả khi thị trường năng lượng biến động mạnh trong những tuần gần đây, bởi các quan chức “tự tin rằng họ còn nhiều nguồn cung dự phòng khác nếu xảy ra gián đoạn nghiêm trọng”.
Đợt tăng giá chóng vánh do xung đột Iran-Israel
Nhiều chuyên gia dự báo rằng đến cuối năm, nguồn cung dầu trên thế giới sẽ dư thừa, tạo thêm áp lực khiến giá tiếp tục giảm. “Ai cũng nghĩ giá dầu sẽ về mức 50 hoặc 60 USD”, Sen nhận định. “Khi rủi ro qua đi, mọi người lại quay về phân tích các yếu tố cơ bản”.
Một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời giữa Iran và Israel, do Tổng thống Donald Trump làm trung gian, đã kích hoạt làn sóng bán tháo tiếp theo vào ngày 24/06, khiến giá dầu Brent giảm 6.1%, chỉ còn hơn 67 USD/thùng, thấp hơn cả mức trước khi chiến sự nổ ra.
“Mọi người đều cảm nhận rằng Iran không còn nhiều lựa chọn, còn việc đóng cửa eo biển chỉ gây thiệt hại cho Trung Quốc, đồng minh lớn duy nhất của họ”, một nhà giao dịch dầu nhận định. “Phía Israel cũng không còn nhiều phương án, mối đe dọa hạt nhân đã lắng xuống, và bất kỳ động thái leo thang nào nữa từ họ cũng khó được ủng hộ”.
Các chuyên gia phân tích cho rằng biến động giá trên thị trường còn bị khuếch đại bởi các vị thế quyền chọn, công cụ phái sinh trở nên giá trị hơn khi giá dầu biến động mạnh quanh một mức nhất định.
Trước khi xung đột Iran – Israel bùng phát, thị trường dầu vốn đã chịu áp lực bởi nguồn cung dư thừa và nhu cầu yếu, khiến một số nhà sản xuất mua quyền chọn bán, loại quyền chọn sinh lời nếu giá dầu giảm.
Các nhà giao dịch quản lý những vị thế này bằng cách mua hợp đồng tương lai, công cụ chủ chốt trong giao dịch dầu và là cơ sở xác lập giá dầu toàn cầu.
“Khi giá dầu Brent giảm, khả năng các nhà môi giới phải trả tiền cho quyền chọn càng lớn. Vì vậy, họ buộc phải bán thêm hợp đồng tương lai”, Ilia Bouchouev, cựu Chủ tịch công ty giao dịch hàng hóa Koch Global Partners của Mỹ, cho biết. Ông nói thêm, chính hoạt động bán ra này đã góp phần khiến giá dầu lao dốc mạnh vào hôm ngày 23/06.
Al Munro, môi giới tại Marex, nhận xét: “Có một cuộc đua điên cuồng lên đỉnh và một cuộc đua điên cuồng xuống đáy”.
– 19:00 30/06/2025
