Trong hơn một thế kỷ qua, thế giới đã chứng kiến nhiều cuộc bùng nổ công nghệ làm thay đổi vận mệnh nhân loại và tạo ra những khối tài sản khổng lồ. Nhưng chưa có làn sóng nào lại mạnh mẽ, tốc độ và tập trung như cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay.
“Xét trong hơn 100 năm dữ liệu, chưa từng có của cải nào được tạo ra nhanh và lớn như vậy”, Andrew McAfee, nhà nghiên cứu chính tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), nhận xét: “chưa có tiền lệ”.
Nhận định của McAfee không hề quá lời. Cơn sốt AI đang nhanh chóng trở thành đợt bùng nổ tạo ra của cải lớn nhất trong lịch sử gần đây. Theo thống kê của CB Insights, hiện có tới 498 “kỳ lân” AI (các công ty tư nhân được định giá từ 1 tỷ USD trở lên) với tổng giá trị vốn hóa lên đến 2,7 nghìn tỷ USD. Đáng kinh ngạc hơn, 100 trong số đó chỉ mới thành lập từ năm 2023.
Những vòng gọi vốn khổng lồ cho các start up như Anthropic, Safe Superintelligence, OpenAI, hay Anysphere đã tạo ra hàng chục tỷ phú “trên giấy” chỉ trong một năm. Đây không chỉ là câu chuyện về những con số, mà là sự trỗi dậy của một thế hệ tinh hoa công nghệ mới, những người đang nắm trong tay chìa khóa định hình tương lai.
Cơn sốt trí tuệ nhân tạo đang nhanh chóng trở thành đợt bùng nổ tạo ra của cải lớn nhất trong lịch sử gần đây (Ảnh: Bloomberg).
Chân dung những “vị thần” mới trong đền thờ AI
Không giống những làn sóng công nghệ trước, đế chế tỷ phú AI được xây dựng trên nhiều trụ cột khác nhau, từ những người tạo ra nền tảng phần cứng, những người phát triển các mô hình ngôn ngữ đột phá, cho đến những người ứng dụng AI vào các lĩnh vực cụ thể.
Vị vua phần cứng: Jensen Huang (113 tỷ USD)
Đứng đầu và bỏ xa phần còn lại là Jensen Huang, CEO của Nvidia. Nếu cuộc cách mạng AI là một cơn sốt vàng, thì Huang chính là người bán cuốc và xẻng. Những con chip xử lý đồ họa (GPU) của Nvidia đã trở thành trái tim, là sức mạnh tính toán không thể thiếu cho mọi mô hình AI.
Nhu cầu bùng nổ đã đẩy định giá của Nvidia chạm mốc 4.000 tỷ USD vào tháng 7/2025, đưa Huang vào top 20 người giàu nhất hành tinh. Ông là minh chứng rõ ràng nhất cho triết lý: trong một cuộc chạy đua vũ trang, người giàu nhất chính là nhà sản xuất vũ khí.
Những nhà tiên phong AI tạo sinh: Sam Altman (1,9 tỷ USD) và Dario Amodei (1,2 tỷ USD)
Sam Altman, CEO của OpenAI, có lẽ là gương mặt quen thuộc nhất. Dù không sở hữu cổ phần trực tiếp tại OpenAI (công ty được định giá 300 tỷ USD), khối tài sản 1,9 tỷ USD của Altman đến từ tầm nhìn đầu tư sắc bén vào các startup như Stripe, Reddit và thương vụ bán công ty Loopt trước đây. Ông là biểu tượng cho vai trò lãnh đạo và tầm nhìn trong kỷ nguyên AI.
Trong khi đó, Dario Amodei, người rời OpenAI để sáng lập Anthropic, lại đại diện cho một hướng đi khác: phát triển AI an toàn và có đạo đức. Với định giá công ty lên đến 61,5 tỷ USD, khối tài sản 1,2 tỷ USD của Amodei được tạo ra trực tiếp từ nỗ lực xây dựng một AI có trách nhiệm hơn.
Thế hệ “đào vàng” trẻ tuổi: Alexandr Wang (2,7 tỷ USD)
Ở tuổi 26, Alexandr Wang là tỷ phú AI tự thân trẻ nhất thế giới. Anh nhận ra rằng các mô hình AI dù thông minh đến đâu cũng cần dữ liệu được “dán nhãn” cẩn thận để học hỏi. Thành lập Scale AI từ năm 19 tuổi, Wang tập trung vào công việc nền tảng nhưng tối quan trọng này, phục vụ cho hơn 300 khách hàng khổng lồ như Google, Meta và General Motors.
Sở hữu 14% cổ phần của công ty trị giá 14 tỷ USD, Wang là hình mẫu cho thế hệ doanh nhân trẻ biết tìm ra những thị trường ngách béo bở trong một cuộc cách mạng lớn.
Những kẻ phá vỡ và người ứng dụng thông minh
Cuộc chơi không chỉ dành cho những người tạo ra mô hình nền tảng.
Tại Trung Quốc, Liang Wenfeng (1 tỷ USD) của DeepSeek đã gây chấn động khi tung ra mô hình ngôn ngữ có thể cạnh tranh với ChatGPT nhưng giảm tới 80% chi phí tính toán, một động thái khiến cổ phiếu Nvidia lao dốc 17% trong một ngày.
Yao Runhao (1,3 tỷ USD), CEO của Paper Games, chứng minh AI có thể tạo ra những trải nghiệm giải trí hoàn toàn mới. Game hẹn hò tương tác “Love and Deepspace” của ông đã thu hút hơn 6 triệu người dùng mỗi tháng bằng cách tận dụng AI để kể chuyện, đặc biệt nhắm vào đối tượng game thủ nữ.
Ngay cả trong một ngành truyền thống như dịch thuật, Phil Shawe (1,8 tỷ USD), đồng CEO của TransPerfect, đã biến AI thành động lực tăng trưởng cốt lõi, giúp công ty đạt doanh thu 1,3 tỷ USD mỗi năm.
Giải phẫu một cuộc bùng nổ: Giàu “trên giấy” và sự hồi sinh của Silicon Valley
Một trong những điểm khác biệt lớn nhất của cơn sốt AI so với bong bóng dot-com cuối những năm 1990 là cách thức tạo ra và nắm giữ tài sản.
Phần lớn tài sản của các tỷ phú AI hiện nay vẫn đang “bị khóa” trong các công ty tư nhân. Thay vì vội vã IPO, các startup AI ngày nay có thể duy trì trạng thái tư nhân lâu hơn nhờ dòng vốn dồi dào từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư quốc gia và các văn phòng gia đình. Các vòng gọi vốn khổng lồ liên tiếp được thực hiện, đẩy định giá lên những con số không tưởng. Anthropic đang đàm phán huy động 5 tỷ USD với định giá 170 tỷ USD. OpenAI được đề xuất định giá 500 tỷ USD trong một đợt bán cổ phần thứ cấp.
Điều này tạo ra một nghịch lý: các nhà sáng lập là tỷ phú trên giấy nhưng có thể không có nhiều tiền mặt. Tuy nhiên, thị trường thứ cấp phát triển mạnh mẽ đang giải quyết vấn đề này, cho phép các cổ đông và nhân viên bán cổ phần cho các nhà đầu tư khác để tạo thanh khoản.
Cơn sốt này cũng đang hồi sinh mạnh mẽ thung lũng Silicon. Làn sóng AI đã đảo ngược hoàn toàn câu chuyện về “vòng xoáy suy thoái” của San Francisco chỉ vài năm trước.
Năm ngoái, các công ty tại thung lũng Silicon đã huy động được hơn 35 tỷ USD vốn mạo hiểm. San Francisco hiện có 82 tỷ phú, chính thức vượt qua New York (66 tỷ phú). Dân số triệu phú ở khu vực Vịnh đã tăng gấp đôi trong 10 năm qua. Doanh số bán những căn nhà trị giá trên 20 triệu USD tại San Francisco năm ngoái đã đạt mức cao nhất trong lịch sử, và thị trường bất động sản nói chung đang phục hồi mạnh mẽ.
McAfee nhận xét: “Điều đáng kinh ngạc là làn sóng AI này lại tập trung mạnh mẽ đến vậy vào một khu vực địa lý. Suốt 25 năm qua, nhiều người cho rằng thung lũng Silicon đã qua thời hoàng kim, nhưng nó vẫn là thung lũng Silicon đúng nghĩa”.
Tương lai của tài sản AI: Cơ hội lịch sử và những thách thức mới
Khi các công ty AI bắt đầu tiến hành IPO, một lượng tài sản khổng lồ hiện đang nằm trong các công ty tư nhân sẽ trở nên thanh khoản hơn. Điều này mở ra một cơ hội lịch sử cho ngành quản lý tài sản. Các ngân hàng tư nhân, công ty môi giới và các nhà tư vấn đang ráo riết tìm cách tiếp cận giới tinh hoa AI để giành lấy những khách hàng tiềm năng này.
Tuy nhiên, đây sẽ không phải là những khách hàng dễ chinh phục. Simon Krinsky, Giám đốc điều hành tại Pathstone, dự đoán thế hệ tỷ phú AI này có thể sẽ đi theo con đường của giới giàu lên từ kỷ nguyên dot-com: ban đầu, họ sẽ tự đầu tư vào các công ty công nghệ tương tự thông qua mạng lưới của mình. Nhiều người thậm chí có thể tự tạo ra các công cụ quản lý tài sản bằng AI, thách thức các mô hình truyền thống.
Nhưng cuối cùng, sau khi trải qua những biến động của thị trường và nhận ra rủi ro của việc tập trung tài sản vào ngành duy nhất, họ sẽ tìm đến các dịch vụ chuyên nghiệp.
“Sau khi bị va đập đầu năm 2000, nhiều người trong thế hệ dot-com bắt đầu trân trọng việc đa dạng hóa và thuê quản lý chuyên nghiệp để bảo vệ họ khỏi chính mình”, Krinsky nói. “Tôi dự đoán nhóm AI cũng sẽ đi theo xu hướng tương tự”.
Cuộc cách mạng AI chỉ mới bắt đầu. Cỗ máy tạo tỷ phú vẫn đang tăng tốc, và những người đang được nó “sản xuất” không chỉ thay đổi cán cân quyền lực kinh tế, mà còn có thể sẽ định nghĩa lại cách thế giới quan niệm về tài sản, đầu tư và sự giàu có trong nhiều thập kỷ tới.
