Đầu tư công giải ngân thấp
Vấn đề đầu tiên được Phó Thủ tướng đề cập tới là tỷ lệ vốn giải ngân thấp, hiện mới đạt 22,2%. Điều này đã tác động đến tăng trưởng chậm và các vấn đề như giải quyết lao động và các vấn đề liên quan khác.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho biết điều đáng mừng là các nguyên nhân khiến giải ngân vốn đầu tư công chậm đã được Quốc hội sửa đổi trong Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư công. Sắp tới, những vấn đề này sẽ được giải quyết một cách rất đầy đủ.
Về nguyên nhân, Phó Thủ tướng cho biết nguyên nhân cơ bản nhất là chuẩn bị đầu tư triển khai chậm. Nguyên nhân thứ 2 là công tác đền bù giải phóng mặt bằng không đi trước một bước. Vấn đề này đã được Quốc hội thống nhất tách ra để thành dự án riêng.
Thứ 3 là dự án chậm phê duyệt, đấu thầu mất nhiều thời gian, khó khăn thực hiện như khâu đầu tư thiếu đá, thiếu nguyên liệu… Đây là vấn đề đã được giải quyết tại Luật Khoáng sản và các luật liên quan vừa qua. Các tỉnh, các Bộ ngành sẽ quan tâm vấn đề này và thúc đẩy đầu tư công trở thành động lực, dẫn dắt nguồn đầu tư trong toàn xã hội.
Chính sách thuế khoán cần đảm bảo cho hộ nghèo, buôn bán nhỏ
Vấn đề thứ 2 được các đại biểu quan tâm thu thuế hộ kinh doanh, cụ thể là bỏ thuế khoán. Phó Thủ tướng đánh giá, việc bỏ thuế khoán là hết sức đúng đắn và được thể hiện chung trong Nghị quyết 68. Tuy nhiên, về vấn đề này, Bộ Tài chính cần phải nghiên cứu để tham mưu cho cấp thẩm quyền quy định đối với vấn đề thuế khoán này ở mức doanh thu tính thuế tạo thuận lợi cho hộ nghèo, những hộ buôn bán nhỏ, đảm bảo cho vấn đề dân sinh.
Lãnh đạo Chính phủ lấy ví dụ, những khoản mà doanh thu của các hộ buôn bán nhỏ, dưới 1 tỷ đồng thì nên áp dụng thuế khoán, vì nếu xuất hoá đơn thì hộ kinh doanh sẽ rất thiệt thòi vì không có hoá đơn đầu vào và không được hoàn thuế. Điều này ảnh hưởng đến những người nghèo, những người yếu thế.
Áp dụng chính sách thuế đối với những hộ có doanh thu nhỏ sẽ đảm bảo thuận lợi cho cơ quan thuế, hộ kinh doanh mà không thất thu ngân sách Nhà nước. Còn những số mà có doanh thu lớn trên 1 tỷ đồng thì có địa điểm kinh doanh ổn định thu theo hoá đơn, vừa minh bạch vừa chống thất thu vừa tạo điều kiện để cho các hộ kinh doanh này lớn lên trở thành doanh nghiệp.
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc (Ảnh: Giang Huy).
Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
Vấn đề thứ 3 được Phó Thủ tướng trình bày 3 yếu tố chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đầu tiên là xuất khẩu. Thứ 2 là đầu tư. Thứ 3 là tiêu dùng.
Hiện nay, Việt Nam xuất khẩu tập trung ở Mỹ, EU và một số thị trường khác. Tuy nhiên vấn đề xuất khẩu đang gặp thách thức về thuế tối thiểu toàn cầu và Bộ Chính trị đang chỉ đạo Chính phủ tích cực để đàm phán với phía Mỹ, tập trung tìm kiếm chuyển dịch thị trường mới để đảm bảo sản xuất ổn định.
Thứ 2 là về đầu tư, hiện nay có các loại như đầu tư công, FDI, đầu tư tư nhân. Tuy nhiên, Việt Nam đang chuyển đổi nền kinh tế sang nền kinh tế dựa trên năng suất lao động cao, đổi mới sáng tạo, công nghệ cao và kinh tế số. Phó Thủ tướng nhấn mạnh phải đổi mới một cách toàn diện đối với lĩnh vực đầu tư này.
Thứ 3 là tiêu dùng. Vừa qua Quốc hội và Chính phủ đã thực hiện nâng lương, tinh giản sắp xếp bộ máy theo Nghị quyết 178, đẩy mạnh thúc đẩy thương mại điện tử, phát triển du lịch, thương mại. Chúng ta đang đảm bảo ổn định về giá tiêu dùng, giảm thuế ví dụ giảm VAT, lệ phí ô tô, lệ phí khác, tiền thuê đất. Đây là những yếu tố để tăng tiêu dùng, thúc đẩy cho phát triển.
Một đại biểu hỏi về thuế TTĐB tác động tới doanh nghiệp nhưng Chính phủ đã rất nỗ lực. Ví dụ trong thuế TTĐB đối với xăng dầu, xăng dầu hàng không đã giảm 70% thuế môi trường, xăng dầu bình thường giảm 50% thuế môi trường, giảm lệ phí ô tô, miễn phí trước bạ,…
Vấn đề về nợ công
Phó Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình, kiến tạo những công trình thế kỷ ví dụ đường sắt cao tốc Bắc – Nam, đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, sân bay Long Thành, các tuyến đường sắt đô thị, các tuyến đường bộ cao tốc… Do vậy, nhu cầu vốn rất lớn và nhiều đại biểu quan tâm đến vấn đề này.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân chất vấn, quan điểm Bộ Kế hoạch và Đầu tư muốn tăng dự án, tăng đầu tư nhưng Bộ Tài chính lại muốn giữ nợ công. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng khẳng định dưới sự điều hành lãnh đạo của Chính phủ đảm bảo tài khóa vững bền nên ngay khi lập kế hoạch đầu tư công Chính phủ luôn đảm bảo nhu cầu và khả năng.
“Khi lập kế hoạch phải cân đối với nhu cầu và khả năng thì kế hoạch đấy mới trở thành hiện thực nên các chính sách tài khóa, tiền tệ đã phát huy hiệu quả rất tốt”, Phó Thủ tướng cho biết.
Theo tính toán, nhu cầu vốn để tăng trưởng từ nay đến 2030 đặt ra chỉ tiêu tăng trưởng 10% sẽ khoảng 800 tỷ USD. Như vậy tính bình quân 5 năm khoảng 650 tỷ USD. Mỗi năm cần chi khoảng 8 triệu tỷ đồng.
Hiện nay, chúng ta có 902.000 tỷ đồng, cộng ngân sách địa phương thì xấp xỉ 1 triệu tỷ đồng. Như vậy đòi hỏi còn 7 triệu tỷ đồng, huy động từ FDI, PPP, ODA và các nguồn đầu tư khác. Ông cho biết Chính phủ cố gắng kiểm soát để nợ trần không vượt mức cho phép. Tỷ lệ nợ công hiện chỉ 34,7%.
Vì vậy điều hành chính sách tài khóa và tiền tệ một cách hợp lý với tinh thần tiết kiệm để phục vụ cho đầu tư phát triển, quay trở lại để tăng thu ngân sách, từ đó quay trở lại phát triển kinh tế đất nước từ đó phục vụ cho an sinh xã hội.
Suất thuế Việt Nam thấp so với thế giới
Về chính sách, Phó Thủ tướng cho biết đang tập trung cho vấn đề khoan sức dân và thực hiện công khai minh bạch, thúc đẩy cho sự phát triển. Chính phủ, Quốc hội đang tạo điều kiện để miễn, giảm, gia hạn thuế và minh bạch các khoản thu, áp dụng công nghệ trong thu thuế.
Một số ý kiến cho rằng suất thuế Việt Nam cao nhưng ông cho rằng suất thuế của chúng ta thấp so với mức bình quân chung của thế giới. Ví dụ, VAT của Việt Nam là 10% thì hiện nay 5 năm nay giảm chỉ còn 8% nhưng thế giới là 17-27%. Thuế TNDN ở thế giới thu 20-30%, châu Á 20-35% nhưng Việt Nam chỉ thu cao nhất 20% và có những khoản chỉ thu 5%, 10%. Như vậy, suất thuế của Việt Nam rất ưu đãi.
Vấn đề sắp tới đặt ra là tiết kiệm chi đầu tư, chi thường xuyên để có nguồn lực thực hiện các công trình trọng điểm, chuyển đổi số, thực hiện an sinh xã hội. Đối với các dự án BT, các dự án BOT, Phó Thủ tướng cho rằng đây là một hình thức đầu tư tốt nhưng tránh lạm dụng.
Vấn đề đầu tư PPP cần được kiểm soát đúng tổng mức để đảm bảo đúng chất lượng để chính sách của Nhà nước hiệu quả, đảm bảo minh bạch, hiệu quả, hạn chế tối đa vấn đề lạm dụng quyền lực công như đại biểu phát biểu.
