Vượt bão thuế quan nhờ nội lực
Cú sốc thuế quan là liều thuốc đắng cho nền kinh tế nói chung và doanh nghiệp nói riêng. Giờ đây, các vấn đề nâng cao nội tại để vững vàng trước sóng gió trở thành bài toán cần sớm được giải.
Ngay sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế đối ứng 46% cho Việt Nam, tâm lý hoảng loạn khiến nhà đầu tư bán mạnh hàng loạt cổ phiếu trên thị trường với 282 cổ phiếu giảm kịch sàn trong phiên giao dịch ngày 03/04. Chỉ trong ít ngày sau đó, VN-Index đánh mất hơn 200 điểm.
| VN-Index sụt mạnh đầu tháng 4 và hồi phục trở lại | ||
Cú sụt giảm thể hiện những dự báo của thị trường về triển vọng của nền kinh tế trong cơn bão thuế quan. Mức thuế 46% được đánh giá sẽ tác động tiêu cực tới kinh tế Việt Nam.
Hiện tại, các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm tỷ trọng lớn trong xuất khẩu các mặt hàng điện tử, máy móc và điện thoại của Việt Nam. Theo đó, thuế đối ứng có thể khiến họ dịch chuyển hoạt động sản xuất sang các quốc gia khác và điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến kim ngạch xuất khẩu.
Các ngành dệt may, da giày và gỗ có tỷ lệ doanh nghiệp nội địa tham gia lớn hơn. Song, việc tăng thuế sẽ làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam, điều này khiến các doanh nghiệp sẽ khó khăn hơn trong việc tìm kiếm thị trường thay thế, dẫn đến nguy cơ sụt giảm đơn hàng và kim ngạch xuất khẩu.
Chưa kể, việc Hoa Kỳ áp thuế cao lên tất cả các thị trường có thể làm gia tăng lạm phát toàn cầu, từ đó ảnh hưởng tới sức tiêu dùng và gián tiếp tác động tiêu cực đến xuất khẩu của Việt Nam.
Tuy vậy, vẫn có nhiều ý kiến tin tưởng Việt Nam có thể vượt qua sóng gió. Ông Nguyễn Duy Hưng – Chủ tịch Chứng khoán SSI cho rằng: “Thuế quan tác động tiêu cực, nhưng không có lý do gì thị trường phản ứng như tận thế”.
Phân tích về tiềm năng nội tại, ông Hưng chia sẻ, Việt Nam có hơn 100 triệu dân, phần lớn không quen vay nợ để tiêu dùng. Văn hóa tiết kiệm này nếu biết chuyển thành động lực đầu tư thông minh và tiêu dùng hợp lý sẽ là nền tảng bền vững cho đất nước phát triển dài hạn.
Người đứng đầu SSI tin tưởng Việt Nam có một thị trường tiêu dùng lớn, dòng tiền nội dồi dào, tâm lý đầu tư ngày càng chuyên nghiệp. Do đó, đây là thời điểm tốt để doanh nghiệp nội địa tái định vị chiến lược sản xuất và cạnh tranh ngay trên sân nhà.
“Muốn thắng trên sân nhà, sản phẩm Việt phải thật sự tốt hơn, tiện hơn, đáng tin hơn, chứ không chỉ rẻ hơn. Cạnh tranh bằng chất lượng, bằng giá trị thực và bằng lòng tin của người Việt dành cho nhau” – ông Nguyễn Duy Hưng nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, Chủ tịch Masan – ông Nguyễn Đăng Quang nhận định tại ĐHĐCĐ thường niên 2025, thông tin Mỹ áp thuế đối ứng với Việt Nam không đáng quan ngại với thị trường nội địa.
Theo ông Quang, thị trường Mỹ hiện đóng góp chưa đầy 1% doanh thu của Masan Consumer. Các sản phẩm chủ lực của Masan High-Tech Materials hiện được miễn trừ khỏi các biện pháp thuế quan.
Với thị trường trong nước, các mặt hàng thiết yếu tại WinCommerce vẫn duy trì tính cạnh tranh so với các kênh khác trên thị trường. Chưa kể, nếu Việt Nam thiện chí áp thuế 0% với Mỹ, phía Masan còn hưởng lợi khi chi phí nguyên liệu đầu vào cho ngành thực phẩm tiện lợi và thịt giảm.
Tuy nhiên, người đứng đầu Masan cũng khẳng định, doanh nghiệp sẽ không chủ quan. Ban lãnh đạo liên tục theo dõi các thông tin thị trường cũng như chuẩn bị sẵn các chiến lược kinh doanh, thích ứng với mọi kịch bản thuế quan có thể xảy ra.
Áp lực thuế quan từ Mỹ đã dịu bớt khi Mỹ bước vào đàm phán thương mại với các nước. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề được đặt ra đối với nền kinh tế Việt Nam.
Để tránh ảnh hưởng từ cú sốc thuế quan, Việt Nam cần cải thiện những yếu tố đang bị Mỹ đánh giá là bảo hộ hoặc cạnh tranh không lành mạnh. Cùng với đó là đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nâng cao chất lượng sản phẩm để giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Câu chuyện nâng cao nội tại không chỉ dừng lại để né bão thuế quan, nhất là khi Việt Nam đang đứng trước một ngưỡng cửa lịch sử, thời điểm quan trọng để có thể bứt phá mạnh; nếu không, bẫy thu nhập trung bình đang treo lơ lửng.
Việt Nam hiện nay ở nhóm thu nhập trung bình thấp và duy trì mức độ tăng trưởng cao mỗi năm. Trong thời gian sắp tới, các lợi thế của Việt Nam như chi phí nhân công giá rẻ, cơ cấu dân số trẻ, lợi thế chi phí đầu tư thấp sẽ suy giảm, trở nên kém thu hút đối với dòng vốn FDI. Bối cảnh này yêu cầu chúng ta cần nâng cao năng suất, đổi mới công nghệ để có thể bứt phá.
Ở khu vực Đông Nam Á, Malaysia, Thái Lan được đánh giá ở nhóm có nguy cơ cao mắc bẫy thu nhập trung bình.
Trong khi đó, Singapore là hình mẫu vượt bẫy thành công nhờ công nghệ, giáo dục và thể chế vững mạnh. Singapore không thành công nhờ quy mô, tài nguyên hay dân số, mà nhờ chiến lược phát triển “chất lượng cao” ngay từ đầu.
Ở khu vực châu Á, Hàn Quốc là hình mẫu tăng trưởng thần kỳ khi vươn từ nước nghèo thành nước thu nhập cao trong vòng 3-4 thập niên (từ những năm 1960 đến đầu những năm 2000). Từ xuất phát điểm tương đương hoặc thấp hơn Việt Nam ngày nay, Hàn Quốc đã bứt phá ngoạn mục nhờ chính sách chiến lược, đầu tư bài bản vào công nghiệp, công nghệ và con người.
Điểm chung của 2 trường hợp kể trên là đầu tư giáo dục, cải cách thể chế, đầu tư nghiên cứu cực mạnh. Tất cả đều nhằm nâng cao nội lực. Việt Nam đang cần thực hiện một cú nhảy lớn và nội lực là tiên quyết. “Kỷ nguyên vươn mình” sẽ không thể tới nếu chúng ta không có đủ sức mạnh từ bên trong.
Nhìn vào những cải cách gần đây của Chính phủ, cải cách thể chế, sáp nhập tỉnh – thành, định hướng phát triển kinh tế tư nhân… Việt Nam đang có nhưng nước đi đúng hướng. Điều quan trọng là hiện thực hóa những nỗ lực này thành kết quả. Kinh tế tăng trưởng sẽ là cơ hội để thị trường chứng khoán đi lên.
– 08:07 18/06/2025
