Diễn đàn đầu tư Việt Nam “Mid-Year Update”, do VietnamBiz và Việt Nam Mới phối hợp tổ chức, diễn ra vào ngày 3/6/2025 tại Hà Nội; nhằm tổng kết, đánh giá câu chuyện đầu tư từ nửa đầu năm và nhận định xu hướng đầu tư cho doanh nghiệp Việt Nam trong chặng đường sắp tới.
Tại Diễn đàn đã diễn ra phiên thảo luận với nội dung “Những thay đổi chính sách đang vẽ lại bản đồ đầu tư”.
Chính sách thuế mới của Mỹ và tác động đa chiều đến kinh tế Việt Nam
Đầu tháng 4/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố biểu thuế đối kháng có đối với hơn 180 đối tác thương mại toàn cầu, theo đó thuế suất đối với hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ lên đến 46%.
Bàn về tác động của chính sách thuế này đối với kinh tế toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, Trường đại học kinh tế quốc dân nhận định, chính sách thuế quan của Mỹ có xu hướng làm chậm tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Việt Nam có độ mở kinh tế lớn, vì vậy cũng không nằm ngoài xu thế này.
Trước hết, đối với thương mại, đầu tư, mô hình kinh tế Việt Nam tăng trưởng dựa vào một trong các trụ cột, trong đó có xuất khẩu. Khi chính sách thuế của Mỹ tăng cao, sẽ ảnh hưởng tới các ngành nghề xuất khẩu; đồng thời dòng vốn đầu tư cũng bị ngừng trệ.
Đối với thị trường tài chính, Phó Giáo sư Phạm Thế Anh cho rằng, chính sách thuế mới cũng sẽ tạo ra áp lực lạm phát và lãi suất cao đối với tài chính Mỹ. Điều này sẽ tác động tới thị trường tài chính của Việt Nam.
Đồng tình với quan điểm nêu trên, ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông (OCB) cho biết, với bất ổn về kinh tế hiện nay, nhiều quốc gia tham gia vào thương mại toàn cầu đang tìm cách chuyển dịch đồng tiền thanh toán khỏi phụ thuộc vào đồng tiền Mỹ. Trong bối cảnh hiện nay, Ngân hàng Nhà nước gặp khó khăn khi phải giữ ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời phải hỗ trợ tăng trưởng kinh tế ở mức 8%. Vì vậy tỷ giá đồng tiền Việt Nam chịu áp lực nhưng vẫn phải duy trì ổn định tỷ giá.
Đầu tư công – Nền tảng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
Bức tranh kinh tế toàn cầu nửa đầu năm 2025 với nhiều bất định đã tác động không nhỏ tới kinh tế Việt Nam. Tuy vậy, Chính phủ vẫn đặt quyết tâm đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ 8%.
Theo Phó Giáo sư Phạm Thế Anh, điều này là thách thức lớn và cần phải có giải pháp. Đầu tư công được coi đó là động lực quan trọng nhất, cần phải tập trung vào dự án trọng điểm, cơ sở hạ tầng có tính lan tỏa. Ông lưu ý đến việc nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và tạo điều kiện để doanh nghiệp trong nước triển khai dự án. Cần phải có chính sách ưu đãi về thuế tương ứng với tỷ lệ nội địa hóa đối với các doanh nghiệp.
Bàn về đầu tư công, năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân đến 100% kế hoạch đề ra, thay vì 95% như các năm trước. Tiến sĩ Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội khóa XV, Đại biểu Quốc hội khóa XV cho biết, cải cách về thể chế của đầu tư công năm nay rất mạnh mẽ, trao quyền cho địa phương và chủ đầu tư quyết định các dự án đầu tư công là chính. Các cơ chế về sửa Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP cũng nhằm mục tiêu đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Điều này sẽ thúc đẩy triển khai các công trình trọng điểm, góp phần thúc đẩy tăng trưởng.
Kiến tạo và phát huy nội lực doanh nghiệp
Ông Phan Đức Hiếu chia sẻ thêm, về phát huy nội lực, Nghị quyết 68-NQ/TW và Nghị quyết 198/2025/QH15, cũng đưa ra một số cơ chế, chính sách đặc biệt để phát triển kinh tế tư nhân. Chính phủ sẽ có nghị định hướng dẫn để triển khai ngay một số cơ chế như đặt hàng, đấu thầu hạn chế hay chỉ định với các dự án quan trọng.
Bên cạnh đó, một số ưu đãi thuế cho doanh nghiệp cũng đang góp phần hỗ trợ, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh như bỏ thuế môn bài, miễn thuế 1-3 năm, khấu trừ 200% chi phí nghiên cứu phát triển (R&D) khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.
Theo ông Phan Đức Hiếu, khi thiết kế chính sách về phát triển kinh tế tư nhân, đã luôn đặt nguyên tắc về cơ chế pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp, trong đó có tính tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp. Lấy thí dụ, Nghị quyết 198/2025/QH15 đã nhấn mạnh tinh thần thanh tra, kiểm tra dựa trên lịch sử tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp. Doanh nghiệp tuân thủ pháp luật tốt thì giảm bớt thủ tục thanh, kiểm tra đối với doanh nghiệp đó.
Góp ý về việc hoàn thiện khung pháp lý cho các mô hình kinh tế mới, để quá trình luật hoá diễn ra vừa nhanh vừa hiệu quả, nhanh chóng đi vào thực tiễn, thực sự mang lại giá trị cho doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật Anvi đánh giá, trước đây, một nghị quyết của Đảng nhanh nhất cũng phải 6 tháng, thậm chí 3 năm mới xây dựng, hoàn thiện và đưa vào thực thi, nhưng hiện nay chỉ cần từ 1 đến 2 tháng đã hoàn tất. Cho thấy Chính phủ, các Ban, bộ, ngành rất tích cực để triển khai công việc. Tuy nhiên, theo ông Trương Thanh Đức, luật pháp là tâm của điểm nghẽn, vì vậy, cần thiết tránh chồng chéo, mâu thuẫn các văn bản pháp luật. Như vậy, sẽ tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng để doanh nghiệp soi chiếu và dễ dàng thực hiện.
Với vai trò “đồng hành kiến tạo” với các doanh nghiệp, ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông chỉ ra rằng, đối với các ngân hàng trong nước, để cho các doanh nghiệp vay vốn thì các doanh nghiệp phải có tài sản bảo đảm. Điều này tạo ra áp lực cho doanh nghiệp. Theo ông Phạm Hồng Hải, cần phải thay đổi quan điểm, và cần có phương án cho vay dựa trên đánh giá kế hoạch kinh doanh, dòng tiền của doanh nghiệp.
