Từ ‘con mồi’, nhiều doanh nghiệp Việt thành ‘thợ săn’ thâu tóm công ty nước ngoài

doanh nghiệp - Ảnh 1. — Từ cơ hội niêm yết và huy động vốn trên sàn chứng khoán, nhiều doanh nghiệp Việt dần vươn mình ra sân chơi toàn cầu – Ảnh: QUANG ĐỊNH

Vietnam Report vừa chính thức công bố bảng xếp hạng ALPHA30 (top 30 tập đoàn đầu tư chiến lược Việt Nam năm 2025) vào hôm nay 21-8. Trong đó có những “ông lớn” trên thị trường như FPT, The Pan Group, Sovico Group, Viettel, Masan Group, Gemadept, SNP, Thế Giới Di Động, Vingroup, SSI…

Nhân sự kiện này, đội ngũ chuyên gia của Vietnam Report cũng đưa ra nhiều dữ liệu quan trọng cho thấy chuyển biến rõ nét của nền kinh tế Việt Nam, thông qua các doanh nghiệp chủ chốt.

Bước vào cuộc đua chất lượng thay vì chăm chăm dựa vào nhân công giá rẻ

“Nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử. Những động lực tăng trưởng từng làm nên kỳ tích trong các thập kỷ qua đang dần chạm đến giới hạn, trong khi khát vọng về một quốc gia phát triển, có thu nhập cao đòi hỏi chúng ta phải tìm ra những nguồn năng lượng mới, những cỗ máy tăng trưởng mới”, phía Vietnam Report cho hay.

Thách thức về năng suất, sự cạnh tranh gay gắt trong khu vực và yêu cầu dịch chuyển lên chuỗi giá trị cao hơn đòi hỏi Việt Nam phải tìm kiếm những động lực tăng trưởng mới, chất lượng hơn, bền vững hơn và tự chủ hơn.

Điều này đòi hỏi sự trỗi dậy của những “sếu đầu đàn” là các tập đoàn kinh tế tư nhân lớn mạnh, có khả năng hấp thụ dòng vốn FDI chất lượng cao, có năng lực kiến tạo nên những hệ sinh thái đủ linh hoạt. Từ đó chống chọi với các cú sốc và đủ tầm vóc để đàm phán sòng phẳng trên trường quốc tế, trở thành bên có khả năng dẫn dắt cả một chuỗi giá trị thay vì chỉ là một chuỗi mắt xích.

Việc Chính phủ tiếp tục đóng vai trò xúc tác qua các chủ trương chiến lược như Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân và định hướng hình thành trung tâm tài chính quốc tế, trở thành nền tảng quan trọng để khích lệ sự lớn mạnh của các tập đoàn nội địa, tạo điều kiện cho sự ra đời của các mô hình đầu tư chiến lược.

Thâu tóm doanh nghiệp ngoại

Trước đây Việt Nam chủ yếu là thị trường mục tiêu. Hiện nay, nhiều “sếu đầu đàn” của nước ta đã bắt đầu hành trình ra biển lớn, mua lại các công ty nước ngoài để tiếp cận thị trường và công nghệ quốc tế.

Nổi bật, Sovico mua lại 51% cổ phần của Hãng hàng không Qazaq Air (Kazakhstan), mục tiêu xuất khẩu mô hình kinh doanh hàng không giá rẻ thành công của Vietjet, biến khu vực này thành trung tâm hoạt động mới.

Trong bối cảnh đầu tư chiến lược mới của Việt Nam, hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A) đã có bước đột phá về bản chất. Không còn là những thương vụ mang tính cơ hội nhằm mục đích thâu tóm nhanh một tài sản, mà là công cụ chiến lược để xây dựng và hoàn thiện hệ sinh thái phức hợp.

Xu hướng này ngày càng rõ nét trong các lĩnh vực thâm dụng tri thức. Mục tiêu sở hữu những tài sản vô hình quý giá: đội ngũ kỹ sư chuyên môn cao, bằng sáng chế độc quyền, hoặc nền tảng công nghệ hiệu quả.

Điển hình, FPT mua lại Công ty công nghệ Cardinal Peak (Hoa Kỳ) để sở hữu ngay lập tức một đội ngũ kỹ sư có chuyên môn sâu về kỹ thuật sản phẩm và một tệp khách hàng chiến lược tại Bắc Mỹ. Thương vụ với NAC (Nhật Bản) để có được đội ngũ chuyên gia về quản lý, chăm sóc khách hàng.

Các tập đoàn lớn của Việt Nam cũng đang sử dụng M&A như một công cụ để xây dựng những mô hình kinh doanh tích hợp, thay vì phụ thuộc vào đối tác bên ngoài. Chẳng hạn, T&T Group thâu tóm Hãng hàng không Vietravel Airlines, từ đó kết nối hoàn hảo với các tài sản khác như sân bay Quảng Trị, cảng cạn SuperPort Vĩnh Phúc và cảng biển Quảng Ninh.

Dù có nhiều bước tiến nổi bật, Vietnam Report cho rằng thế hệ “sếu đầu đàn” cần sự đồng bộ trong hành động từ cả Chính phủ và chính doanh nghiệp. Trong đó có việc hoàn thiện khung pháp lý cho mô hình tập đoàn (Holding Law), đơn giản hóa và tăng tốc quy trình thẩm định M&A, thúc đẩy các tiêu chuẩn ESG (môi trường – xã hội – quản trị doanh nghiệp) và báo cáo minh bạch.

Để duy trì vị thế dẫn đầu và kiến tạo giá trị bền vững, lãnh đạo doanh nghiệp cần xây dựng sức bật của tổ chức như một năng lực cốt lõi, đầu tư vào năng lực lãnh đạo và đội ngũ kế cận và coi chuyển đổi số cùng ESG là khoản đầu tư chứ không phải chi phí.