Dự án làm xong đường rồi bỏ hoang ở ngoại thành Hà Nội trong nhiều năm Ảnh: Q.THẾ
Nhà nước sẽ đứng ra thu hồi đất với những dự án chủ đầu tư chỉ còn vướng dưới 25% diện tích đất hoặc dưới 25% số lượng người sử dụng đất chưa đạt được thỏa thuận nhằm thực hiện dự án phát triển kinh tế – xã hội…
Đây là một trong hai trường hợp Nhà nước đứng ra thu hồi đất được bổ sung thêm, so với 32 trường hợp được quy định tại Luật Đất đai năm 2024, theo dự thảo sửa Luật Đất đai 2024 đang được đưa ra lấy ý kiến các địa phương nhằm kịp tiến độ để Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 sắp tới.
Ông Đào Trung Chính – cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường – đã khẳng định như vậy khi trao đổi với Tuổi Trẻ về một số điểm mới tại dự thảo sửa Luật Đất đai 2024.
Ông Chính nói: “Trên thực tế nhiều dự án đã thỏa thuận được với phần lớn người sử dụng đất và diện tích đất trong phạm vi dự án nhưng chỉ còn một phần nhỏ không thể thỏa thuận dẫn đến tình trạng “dự án treo”, lãng phí nguồn lực đất đai, kéo dài tiến độ, gây khó khăn cho nhà đầu tư”.
* Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành chưa lâu, vì sao cần phải sửa đổi, bổ sung, thưa ông?
Ông Đào Trung Chính – cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ NN&MT
– Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, là nguồn lực quan trọng cho phát triển đất nước; mọi thay đổi trong chính sách đất đai đều tác động sâu rộng đến đời sống kinh tế – xã hội.
Thực tiễn triển khai Luật Đất đai năm 2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành thời gian qua đã cho thấy những hiệu quả nhất định, kịp thời tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quản lý và sử dụng đất đai.
Tuy nhiên cần tiếp tục được rà soát, hoàn thiện để bảo đảm khả năng tiếp cận đất đai thuận lợi, minh bạch, đáp ứng yêu cầu thực hiện các dự án phát triển kinh tế – xã hội. Vì vậy việc sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai ngay thời điểm này là hết sức cần thiết, nhằm tạo động lực mạnh mẽ cho việc hiện thực hóa các mục tiêu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Việc sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai cũng nhằm bảo đảm thực hiện việc rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chịu sự tác động từ quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, bảo đảm hoàn thành trước ngày 1-3-2027 theo yêu cầu tại nghị quyết số 190 của Quốc hội.
* Thời gian qua nhiều địa phương và doanh nghiệp phản ảnh việc triển khai Luật Đất đai 2024 vẫn còn không ít vướng mắc, liệu những vấn đề này có được điều chỉnh kịp thời?
– Ngoài việc rà soát, xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai và tổ chức lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương bằng văn bản, Bộ NN&MT cũng đang triển khai các hội nghị lấy ý kiến trực tiếp các địa phương để tiếp thu ý kiến góp ý một cách toàn diện, sát thực tiễn.
Cùng với đó, các đoàn công tác của bộ được cử đi làm việc tại nhiều tỉnh, TP nhằm hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Đây cũng là dịp để ghi nhận, tổng hợp những khó khăn, bất cập trong công tác quản lý, sử dụng đất khi áp dụng mô hình tổ chức mới, từ đó kịp thời nghiên cứu, hoàn thiện các quy định của dự thảo luật, bảo đảm tính khả thi và phù hợp với yêu cầu thực tiễn trước khi báo cáo Chính phủ xem xét, trình Quốc hội.
* Nhiều chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng việc thu tiền đất bổ sung đối với thời gian chưa tính tiền sử dụng đất và tiền thuê đất là chưa hợp lý, vấn đề này có được đưa vào dự thảo Luật Đất đai?
– Nội dung liên quan đến việc bỏ quy định thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất bổ sung đối với thời gian chưa tính vẫn đang trong quá trình thảo luận và lấy ý kiến rộng rãi.
Thời gian qua, tại một số địa phương đã nổi lên tình trạng khoản tiền nộp bổ sung này làm tăng đáng kể nghĩa vụ tài chính về đất đai của người sử dụng đất. Bộ NN&MT đã kịp thời ghi nhận và phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để rà soát, đánh giá toàn diện vấn đề.
Theo quy định tại điều 257 của Luật Đất đai, Chính phủ được giao quy định chi tiết về khoản tiền mà người sử dụng đất phải nộp bổ sung cho thời gian chưa tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.
Tuy nhiên trong quá trình áp dụng cần xem xét rõ nguyên nhân dẫn đến việc chưa nộp tiền xuất phát từ lỗi của người sử dụng đất hay từ trách nhiệm của cơ quan nhà nước để có phương án xử lý hợp lý, hài hòa, vừa bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân và doanh nghiệp vừa phòng ngừa thất thu ngân sách.
Liên quan vấn đề này, Bộ Tài chính cũng đang chủ trì nghiên cứu, đề xuất điều chỉnh phù hợp nội dung này trong quá trình sửa đổi, bổ sung nghị định số 103/2024/NĐ-CP ngày 30-7-2024 của Chính phủ quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, bảo đảm thống nhất với định hướng sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai.
Đất đấu giá xong rồi bỏ hoang ở một số nơi tại Hà Nội – Ảnh: DANH KHANG
* Dự thảo cũng đã bổ sung nhiều quy định mới như hệ thống thông tin quốc gia về đất đai, chuyển đổi đất lúa, khuyến khích doanh nghiệp lấn biển…, vì sao, thưa ông?
– Dự thảo luật lần này bổ sung nhiều quy định mới mang tính chiến lược, hướng tới khai thác tối đa tiềm năng đất đai, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng trưởng bền vững.
Trước hết, việc thiết lập hệ thống thông tin quốc gia về đất đai sẽ có sự đầu tư đồng bộ từ ngân sách trung ương và địa phương, đồng thời khuyến khích xã hội hóa sẽ tạo nền tảng dữ liệu thống nhất, minh bạch, dễ tiếp cận.
Đây là công cụ quan trọng giúp Nhà nước quản lý hiệu quả, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, hỗ trợ nhà đầu tư tiếp cận thông tin nhanh chóng, chính xác, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng hoàn thiện cơ chế chuyển đổi đất lúa theo hướng linh hoạt, phù hợp với quy hoạch và nhu cầu phát triển, bảo đảm cân đối giữa an ninh lương thực và yêu cầu phát triển công nghiệp, dịch vụ, hạ tầng. Quy định này sẽ giúp huy động quỹ đất cho các dự án trọng điểm, tạo không gian phát triển mới cho các địa phương.
Ngoài ra việc khuyến khích doanh nghiệp đầu tư lấn biển được cụ thể hóa, gắn với yêu cầu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững sẽ mở ra dư địa lớn để mở rộng không gian phát triển đô thị, khu công nghiệp, du lịch, dịch vụ tại các địa phương ven biển, đồng thời góp phần khẳng định chủ quyền, lợi ích quốc gia trên biển.
Tất cả những quy định mới này khi được triển khai đồng bộ sẽ góp phần khơi thông nguồn lực đất đai, thu hút mạnh mẽ đầu tư trong và ngoài nước, tạo việc làm, tăng thu ngân sách và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội nhanh, bền vững.
Đề xuất bổ sung 2 trường hợp Nhà nước đứng ra thu hồi đất
Theo ông Đào Trung Chính, ngoài 32 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia và công cộng theo Luật Đất đai 2024, dự thảo luật cũng bổ sung hai trường hợp Nhà nước thu hồi đất.
Thứ nhất, thu hồi đất để thực hiện các dự án có yêu cầu đặc thù về địa điểm đầu tư; dự án đầu tư cấp bách phục vụ nhiệm vụ chính trị, đối ngoại; dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế, dự án logistics; dự án hỗn hợp dân cư – đô thị – du lịch dịch vụ thương mại – văn hóa – thể thao; dự án công nghiệp văn hóa và các dự án phát triển kinh tế – xã hội khác do HĐND cấp tỉnh quyết định phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
Đây là các mô hình dự án mới, phù hợp với bối cảnh phát triển kinh tế hiện nay, có khả năng tạo ra hiệu quả kinh tế – xã hội lớn, thu hút đầu tư chiến lược, thúc đẩy Việt Nam trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ quy mô khu vực.
Đồng thời các dự án này thường sử dụng quỹ đất lớn, đóng vai trò động lực phát triển, đóng góp đáng kể cho ngân sách nhà nước, tạo nhiều việc làm, góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ.
Thứ hai là thu hồi đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế – xã hội thông qua cơ chế thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất theo điều 127 của luật này nhưng hết thời hạn (kể cả thời gian gia hạn) ghi trong văn bản chấp thuận của chủ tịch UBND cấp có thẩm quyền mà chủ đầu tư chỉ còn vướng dưới 25% diện tích đất hoặc dưới 25% số lượng người sử dụng đất chưa đạt được thỏa thuận.
Trên thực tế nhiều dự án đã thỏa thuận được với phần lớn người sử dụng đất và diện tích đất trong phạm vi dự án nhưng chỉ còn một phần nhỏ không thể thỏa thuận, dẫn đến tình trạng “dự án treo”, lãng phí nguồn lực đất đai, kéo dài tiến độ, gây khó khăn cho nhà đầu tư.
Việc bổ sung quy định này sẽ cho phép Nhà nước thu hồi phần diện tích còn lại để giao hoặc cho thuê đất cho nhà đầu tư, đẩy nhanh giải phóng mặt bằng và sớm đưa đất vào sử dụng hiệu quả.
