Gần 90% hộ kinh doanh ‘mù mờ’ về chính sách thuế mới?

“Mù mờ” quy định mới

Ngày 1/8, tại Hội thảo góp ý cho dự thảo Luật Quản lý thuế do Cục Thuế, Bộ Tài chính tổ chức tại TPHCM, ông Mai Xuân Thành – Cục trưởng Cục Thuế – nhấn mạnh, việc sửa luật là cần thiết để phù hợp với xu thế số hóa, mô hình kinh doanh mới và kỳ vọng thủ tục hành chính đơn giản, minh bạch hơn từ người dân, doanh nghiệp.

Theo ông Thành, định hướng sửa đổi lần này hướng đến hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ, lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ, đồng thời cải cách mạnh mẽ quy trình quản lý và nâng cao hiệu quả chống thất thu thuế.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, cả nước có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh, trong đó 3,6 triệu hộ thuộc diện quản lý thuế, nhưng chỉ khoảng 37.000 hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, tương đương chưa đến 1%. Dù là thiểu số, nhưng khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho thấy, tỷ lệ hiểu rõ quy định chỉ khoảng 11%. Hơn 89% hộ kinh doanh vẫn mơ hồ về cách tuân thủ.

Cũng theo khảo sát, 66% hộ lo chi phí tăng, 56% sợ doanh thu giảm, 64% lo lợi nhuận giảm và có tới 63% dự định thu hẹp quy mô. Đáng chú ý, gần 23% có thể tạm ngừng kinh doanh nếu quy định mới không có điều chỉnh phù hợp.

Ông Nguyễn Văn Đức – Phó trưởng Phòng Pháp chế VCCI TPHCM – nói rằng việc áp dụng cứng nhắc các quy định kỹ thuật sẽ khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ bị đẩy vào thế khó. Với mô hình như quán ăn, tiệm tạp hóa, doanh thu trên 1 tỷ đồng không hiếm, nhưng chi phí hoạt động cao, lợi nhuận không đáng kể. Nếu phải đầu tư thiết bị, phần mềm hóa đơn điện tử và lập sổ sách kế toán đầy đủ, họ có thể rơi vào cảnh doanh thu cao nhưng vẫn lỗ.

Từ thực tế nêu trên, đại diện VCCI đề nghị nâng ngưỡng doanh thu bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử từ 1 tỷ lên ít nhất 2-3 tỷ đồng/năm; cần có giai đoạn chuyển tiếp tối thiểu một năm, miễn xử phạt trong thời gian đầu và hỗ trợ phần mềm, máy tính tiền giá rẻ cho hộ nhỏ.

“Không nên áp đặt một khuôn mẫu cho mọi loại hình. Nên cho phép hộ kinh doanh nhỏ sử dụng hóa đơn đơn giản, không bắt buộc kết nối ngay với cơ quan thuế. Cần có cơ chế hỗ trợ thuế trong 6-12 tháng đầu để họ thích nghi” – ông Đức kiến nghị.

Kiến nghị tăng ngưỡng, gia hạn

Ở góc độ tư vấn chính sách, bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam – nêu bất cập: “Có hộ cho thuê nhà ở 4 tỉnh thành khác nhau, nhưng không rõ phải đăng ký mã số thuế thế nào. Họ loay hoay giữa việc tuân thủ và không biết phải bắt đầu từ đâu”.

Bà Cúc cũng kiến nghị nâng mức doanh thu không chịu thuế từ 100 triệu đồng/năm hiện nay lên 200 hoặc 400 triệu đồng/năm, vì mức cũ đã quá lạc hậu so với mặt bằng giá cả hiện tại. “Doanh thu 200 triệu/năm tức là chỉ bán được hơn 500.000 đồng/ngày, một mức rất thấp khiến nhiều hộ nhỏ lẻ bị vướng vào diện chịu thuế dù chưa thật sự đủ khả năng nộp” – bà Cúc nói.

Bên cạnh đó, việc yêu cầu hộ kinh doanh phải sử dụng hóa đơn điện tử đồng thời lập sổ sách kế toán đầy đủ. Theo nhiều chuyên gia, đây là yêu cầu vượt quá khả năng của đa số hộ kinh doanh nhỏ, vốn không có nghiệp vụ kế toán và không đủ chi phí thuê dịch vụ ngoài.

Các chuyên gia kiến nghị phổ biến nhất là cho phép sử dụng hóa đơn điện tử thay thế sổ sách kế toán đối với hộ siêu nhỏ, đồng thời xây dựng chế độ kế toán tối giản theo đúng tinh thần cải cách thủ tục hành chính.

Ngoài nhóm hộ truyền thống, các chuyên gia cũng kiến nghị Dự thảo cần đề cập rõ ràng hơn đến thu thuế thương mại điện tử (TMĐT) xuyên biên giới. VCCI đề xuất bỏ quy định “cơ sở thường trú”, thay vào đó là cơ chế khấu trừ thuế tại nguồn thông qua ngân hàng, sàn thương mại điện tử và đơn vị thanh toán. Nên cấp mã số thuế tự động khi người dùng mở gian hàng online (trên Facebook, TikTok, Zalo…) và bắt buộc các sàn TMĐT, ngân hàng, đơn vị vận chuyển chia sẻ dữ liệu doanh thu với cơ quan thuế như cách làm của Hàn Quốc, Trung Quốc.

Theo Uyên Phương