Từ bí quyết của mẹ, bác sĩ Ê Đê khởi nghiệp thương hiệu cà phê sạch doanh thu 10 tỷ đồng, đưa “linh hồn” Tây Nguyên chạm vào miền đất Mỹ

Trên vùng đại ngàn Tây Nguyên, cà phê không khác nào cây lúa ở vùng đồng bằng, song thương hiệu cà phê của người dân tộc Ê Đê vẫn tạo ra một chỗ đứng riêng, khác biệt so với phần còn lại. Và, chàng trai đã thay đổi số phận của cà phê Ê Đê chính là Niê Y Pốt, Giám đốc Công ty cổ phần Ê đê Café.’

Từ bỏ ống nghe trở về với núi rừng

Sinh ra trong một gia đình thuần nông, đông anh em, kinh tế khó khăn nhưng Y Pốt (1988, người dân tộc Ê Đê, trú buôn Kla, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, Đắk Lắk) đã vươn lên thành một chàng trai ưu tú của buôn làng.

Năm 2012, Y Pốt đậu vào một trường Y khoa ở Đà Nẵng. Năm 2015, Y Pốt ra trường rồi công tác tại một số bệnh viện ở Đà Nẵng, TPHCM sau đó về làm Bệnh viện Đa khoa TP Buôn Ma Thuột. Lúc này, Y Pốt trở thành niềm tự hào của gia đình và tất cả bà con buôn Kla.

Sau nhiều lần tự rang xay cà phê theo bí quyết riêng của mẹ để tặng bạn bè, Y Pốt nhận về những lời khen. Từ đó anh ấp ủ ý định khởi nghiệp cà phê Ê Đê. Đến năm 2019, Y Pốt đã đưa ra quyết định động trời – bỏ nghề bác sĩ để về rang xay cà phê khiến gia đình anh bất ngờ và giận dỗi.

Bà H’lan Niê, bà ngoại của Y Pốt cho biết: Y Pốt làm bác sĩ cả buôn làng rất vui, ai có bệnh gì Y Pốt đều đến khám và cho thuốc. Bỗng nhiên nói nghỉ việc, gia đình giận nó lắm vì bao công ăn học giờ không làm nữa, thấy uổng công sức. Song, đến khi Y Pốt thành công rồi, cả nhà mới có cái nhìn khác và ủng hộ cháu trai.

Y Pốt bảo rằng, lúc đó bị cả nhà cô lập, bố mẹ, anh chị em không ai nói chuyện suốt 2 tháng trời, có trong nhà cũng như không. Nhưng chí Y Pốt đã quyết nên sẽ theo đến cùng. Ban đầu, Y Pốt đăng ký hộ kinh doanh và tự tay sản xuất, đóng gói, giao hàng… dần dần thuê thêm nhân công phụ giúp.

Khởi nghiệp với 5 triệu đồng sau khoảng 20 lần rang cà phê bằng chảo bị cháy xém, số vốn của Y Pốt tiêu tan theo ngọn lửa. Rồi, Y Pốt bỏ đi làm quán cà phê được 3 tháng, mỗi tháng được 2,2 triệu đồng, nhiều người nghĩ Y Pốt đã thất bại. Song, Y Pốt lại trở lại, vay bạn bè được 15 triệu đồng và khởi nghiệp lại từ đầu.

“Tôi mong muốn làm tăng giá trị cà phê làm theo cách truyền thống của người Ê Đê. Trước là để giúp cho kinh tế gia đình và sau là cho bà con trong buôn. Đồng thời tôi muốn quảng bá văn hóa và phong cách thưởng thức cà phê của người Ê Đê chúng tôi tới bạn bè trong nước và thế giới”, anh Y Pốt chia sẻ trên báo Nhân Dân.

Bí quyết rang xay cà phê của người Ê Đê trông có vẻ khá đơn giản nhưng để làm thành thục được thì phải mất một quá trình và tự rút kinh nghiệm. Y Pốt đã mất hàng tháng trời ngồi bên đống lửa, chảo rang và dùng chính thân cây cà-phê làm que đảo.

“Khâu điều chỉnh lửa rất quan trọng quyết định mẻ rang đó có thành công hay không. Cà phê vừa sang mầu nâu đen phải cho lửa nhỏ ngay mà bếp củi đâu phải cho lửa nhỏ dễ dàng như bếp gas, bếp điện. Rang ngoài trời còn phụ thuộc vào gió, gió to lửa tạt sẽ làm hạt cháy hạt sống không bảo đảm chất lượng nên tôi phải quây bạt kín. Ê Đê Café có quyện mùi khói bếp chính là đặc trưng không lẫn vào đâu được”, Y Pốt cho biết.

Khi rang xong, Y Pốt lại xay cà phê bằng tay và đóng vào bao bì nylon. Không nhãn mác, thương hiệu, Y Pốt mang đi giao cho khách hàng và được góp ý rằng, cà phê rất thơm ngon nhưng không có thương hiệu coi như mất đi một nửa vị ngon. Từ đó, Y Pốt chuyên tâm nghiên cứu làm thương hiệu cho cà phê, khoác lên cà phê tấm áo vừa vặn và đẹp đẽ.

Đưa Ê Đê Café vươn tầm thế giới

Sau khi có nhiều đơn hàng trong nước, tháng 8/2019, Y Pốt thành lập công ty và thuê đơn vị độc lập đánh giá kiểm tra, xét nghiệm đất, nước, hạt cà phê và được chứng nhận HACCP – An toàn thực phẩm và tiêu chuẩn ISO 22000.

Y Pốt tiếp tục đầu tư thêm máy móc thiết bị rang xay cà phê hiện đại. Đặc biệt, anh dần tạo ra vùng trồng cà phê, thuyết phục bà con trồng theo hướng hữu cơ, tiêu chuẩn VietGAP thay đổi thói quen canh tác bao đời nay. Chinh phục vị đắng của cà-phê, Y Pốt thu về trái ngọt khi đã có hơn 100 hộ dân liên kết sản xuất để có nguồn cung ổn định, diện tích vùng nguyên liệu hơn 100 ha.

Tuy nhiên, chỉ 3 tháng sau, đại dịch Covid-19 ập đến khiến Y Pốt Niê phải tạm ngừng nhiều hoạt động.

Đến năm 2022, công ty bắt đầu kinh doanh trở lại thông qua kênh đại lý, phân phối đến các quán cà phê và kênh online. Ê đê Café ghi nhận doanh thu 7,5 tỷ đồng, lợi nhuận 1,2 tỷ đồng vào năm 2022.

Đặc biệt, cũng trong năm này, Y Pốt Niê còn đạt danh hiệu Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2022 do Trung Ương Hội Nông Dân Việt Nam trao tặng.

Đến năm 2023, công ty đạt doanh thu 10 tỷ đồng, lợi nhuận 1,6 tỷ đồng.

Không dừng lại ở thị trường trong nước, Ê Đê Café đã được xuất khẩu sang thị trường Đài Loan (Trung Quốc), Hồng Công (Trung Quốc), Singapore và đã có những đơn hàng lên cả chục tấn cà phê xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Y Pốt cũng tiết lộ, bản thân đặt mục tiêu trong năm 2025 sẽ đạt doanh thu khoảng 50 tỷ đồng. Được biết, hiện Công ty TNHH Ê Đê Café sản xuất ra 10 mặt hàng về cà phê và toàn bộ công thức chế biến đều do Y Pốt nghiên cứu. Công ty TNHH Ê Đê café được UBND tỉnh Đắk Lắk chứng nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Sản phẩm cà phê bột Robusta được cấp giấy chứng nhận sản phẩm OCOP cấp tỉnh..

Quan trọng hơn, từ thành công của Ê-đê Café, nhiều người trẻ trong cộng đồng người Ê Đê đã học hỏi, chuyển dịch mô hình canh tác cà phê của gia đình theo hướng bền vững, xuất khẩu.

“Tôi hy vọng, với việc cùng nhau học tập hình thức canh tác mới, người Ê Đê không chỉ gia tăng thu nhập, mà còn phát huy truyền thống cà-phê từ xa xưa của đồng bào, góp phần nâng cao tầm vóc thương hiệu cà-phê Việt Nam”, Y Pốt Niê chia sẻ.

Nguyễn Phượng