Nhiều người mua mỹ phẩm, thuốc trên sàn thương mại điện tử – Ảnh minh họa: NAM TRẦN
Nhưng liệu hết đợt này hàng giả, hàng kém chất lượng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe còn “đất sống”?
Nạn nhân của “thần dược” và kem trộn
Ông Tuấn (80 tuổi) ở Hà Nội suýt mất mạng sau khi dùng loại “thuốc gia truyền” được người cháu mua qua mạng để chữa đau khớp, mất ngủ.
Sau vài ngày uống, ông bị tụt huyết áp, nôn mửa, run tay chân, nguy cơ ngừng tim. Khi nhập viện tại Bệnh viện Trung ương quân đội 108, ông được xác định suy gan, suy thận nặng do nhiễm độc paracetamol liều cao có trong thuốc.
Tương tự, bà Phương (65 tuổi, Hà Nội) vốn có nhiều bệnh nền, nhập viện liên tục nhưng bệnh không thuyên giảm. Cuối cùng bác sĩ phát hiện bà đang lén sử dụng một loại “thuốc bách bệnh” chữa xương khớp suốt hai năm.
Loại thuốc này chứa hàm lượng corticoid cao, gây ra hội chứng cai thuốc mỗi lần ngừng sử dụng. Sau khi điều trị đúng nguyên nhân, bà dần hồi phục.
Không chỉ người lớn, nhiều bệnh nhi cũng phải nhập viện vì những bài thuốc “ba đời”.
Bệnh nhi N. (12 tuổi, Thái Bình) nhập viện do sử dụng thuốc cam đông y. Người nhà chia sẻ do thấy cháu gầy yếu nên đã mua “thuốc cam” cho uống. Sau một thời gian sử dụng, cháu tăng cân, ăn uống tốt.
Nhưng sau hai tháng bệnh nhi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như mặt tròn, da đỏ, mọc lông ở nhiều vùng cơ thể. Khi đi khám, bệnh nhi được chẩn đoán mắc hội chứng Cushing, tăng men gan, creatinine cao và cortisol máu tăng.
Bên cạnh đó các loại mỹ phẩm “handmade”, kem trộn không rõ nguồn gốc cũng gây hậu quả đến sức khỏe.
Mới đây một nữ sinh đại học thường xuyên theo dõi các nội dung làm đẹp trên TikTok và mua loại “kem trị mụn từ thiên nhiên” có thành phần chiết xuất nghệ, tràm trà, nha đam được quảng cáo là “dùng cho cả da nhạy cảm, không kích ứng, không chứa corticoid” để sử dụng.
Đến ngày thứ ba da nữ sinh đỏ ửng và xuất hiện nhiều nốt mụn nước. Vùng cổ và quai hàm ngứa rát khó chịu, đặc biệt là khi đổ mồ hôi.
Tại cơ sở y tế, cô được chẩn đoán bị viêm da tiếp xúc cấp tính, phản ứng nặng với thành phần trong mỹ phẩm. Vùng mặt, cổ và tay sưng tấy, rỉ dịch, da đã bị tổn thương sâu và có thể phải đối diện với nguy cơ để lại sẹo khó liền.
Ông Đậu Xuân Cảnh, chủ tịch Hội Đông y Việt Nam, nhấn mạnh: “Mỗi người bệnh có cơ địa, thể trạng và bệnh lý khác nhau, không thể dùng chung một bài thuốc như các quảng cáo “nhà tôi ba đời chữa khỏi bách bệnh”. Đây là hành vi đánh lừa niềm tin và có thể gây hậu quả khôn lường”.
Cần sự tỉnh táo của người tiêu dùng
Sau loạt chiến dịch truy quét thuốc và mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, thị trường “thần dược ba đời”, “mỹ phẩm nhà làm” đang tạm lắng. Những bài thuốc gia truyền từng được quảng bá rầm rộ với lời hứa “chữa bách bệnh”, kem bôi “tự chế” từng được ca ngợi là “an toàn, tự nhiên” thời gian qua có vẻ đã vắng bóng trên các nền tảng mạng xã hội.
Trên Facebook, YouTube, TikTok, nơi từng tràn ngập những video quảng cáo “ba đời chữa khỏi đau xương khớp”, “kem thần kỳ trắng sau một đêm” tần suất xuất hiện đã giảm rõ rệt. Tuy nhiên theo các chuyên gia, để chấm dứt hoàn toàn vấn nạn này, điều quan trọng hơn cả là sự cảnh giác và tỉnh táo của chính người tiêu dùng.
Ông Nguyễn Thế Thịnh, cục trưởng Cục Quản lý y dược cổ truyền (Bộ Y tế), cho biết thời gian qua cục liên tục nhận được phản ảnh về tình trạng mạo danh lương y, quảng bá bài thuốc “gia truyền” chữa khỏi bệnh mạn tính, thậm chí cả ung thư. Tuy nhiên việc xử lý rất gian nan khi các đối tượng thường sử dụng số điện thoại ảo, địa chỉ không xác minh được.
“Chúng tôi đã phối hợp với sở y tế địa phương, cơ quan công an để vào cuộc. Cục cũng ban hành nhiều văn bản yêu cầu tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở hành nghề gia truyền, phòng khám hoạt động chui, có dấu hiệu sử dụng thuốc tẩm chất cấm.
Nhưng điều then chốt là phải cảnh báo người dân tuyệt đối không mua thuốc đông y trôi nổi, không rõ nguồn gốc và không tin vào các lời quảng cáo thổi phồng trên mạng”, ông Thịnh nhấn mạnh.
Nhiều loại mỹ phẩm “nhà làm” cũng đang gây lo ngại. Theo ông Tạ Mạnh Hùng – phó cục trưởng Cục Quản lý dược (Bộ Y tế), các sản phẩm mỹ phẩm thủ công không được cấp phép, không công bố chất lượng có thể chứa corticoid, chất cấm hoặc không đảm bảo vệ sinh khi sản xuất, gây viêm da, rối loạn nội tiết để lại hậu quả nặng nề cho người dùng.
Cục đã chỉ đạo các địa phương kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở sản xuất – kinh doanh mỹ phẩm không phép. Đồng thời yêu cầu các nền tảng như Facebook, TikTok, Shopee… rà soát, gỡ bỏ nội dung quảng cáo sai sự thật, không rõ nguồn gốc.
Cần nhiều giải pháp đồng bộ
Chỉ từ tháng 5 đến nay, hàng ngàn sản phẩm kém chất lượng, không nguồn gốc bị truy quét.
Thế nhưng để chấm dứt tình trạng thuốc “gia truyền ba đời”, mỹ phẩm “nhà làm” len lỏi trên thị trường không thể chỉ trông chờ vào các đợt truy quét mang tính thời điểm, mà cần một hệ thống giải pháp đồng bộ, phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, nền tảng mạng xã hội – thương mại điện tử và đặc biệt là ý thức người tiêu dùng.
Theo các chuyên gia, cần siết chặt từ khâu quản lý và hậu kiểm. Ông Tạ Mạnh Hùng cho hay Bộ Y tế đang xây dựng cơ chế để quản lý các cơ sở sản xuất, kinh doanh thuốc – mỹ phẩm theo hướng được cấp phép đầy đủ, công bố thành phần rõ ràng, kiểm nghiệm chất lượng định kỳ.
Đồng thời rà soát làm sạch môi trường mạng, Facebook, TikTok, Shopee… bằng ngăn chặn quảng cáo sai sự thật, không để “thần y online” lợi dụng nền tảng để thu hút bệnh nhân, bán hàng trôi nổi.
Đặc biệt cần đẩy mạnh truyền thông, giúp người dân phân biệt sản phẩm an toàn – sản phẩm trôi nổi, nâng cao kỹ năng chọn lọc thông tin và tự bảo vệ sức khỏe.
