Giao dịch tự doanh thường đến từ các công ty chứng khoán trong nước, đối ngược với các quy tắc của nhiều công ty chứng khoán có vốn hoàn toàn từ nước ngoài – Ảnh: BÔNG MAI
Xoay trục kiếm lời: Môi giới tụt dốc, dồn sức cho vay và tự doanh
Vietnam Report vừa công bố top 10 công ty chứng khoán uy tín năm 2025 gồm: SSI, TCBS, VPS, HSC, VNDirect, Vietcap, MBS, SHS, ACBS và VPBankS.
Đáng chú ý, theo dữ liệu từ Vietnam Report, dư nợ cho vay ký quỹ (margin) tại các công ty chứng khoán đạt 273.000 tỉ đồng trong quý 1-2025, tăng 14% chỉ trong ba tháng đầu năm. Con số này cho thấy nhà đầu tư đang mạnh dạn sử dụng đòn bẩy tài chính nhằm gia tăng lợi nhuận kỳ vọng khi thị trường hồi phục.
Thống kê nhóm 20 công ty chứng khoán lớn nhất, chiếm khoảng 80% tổng tài sản toàn ngành, cho thấy tổng thu nhập hoạt động trong năm qua tăng 17%, đánh dấu sự phục hồi rõ nét sau thời gian tăng trưởng chậm dưới áp lực thị trường. Động lực tăng trưởng đến từ hai mảng chính: tự doanh và cho vay ký quỹ.
Trong đó tự doanh trở thành trụ cột lớn nhất, với doanh thu tăng từ 21.200 tỉ đồng năm 2022 lên gần 27.000 tỉ đồng năm 2024, chiếm khoảng 44% tổng thu nhập. Ở nhiều công ty, tỉ trọng này vượt quá 50%, áp đảo hai trụ cột còn lại. Đây là kết quả của chiến lược đẩy mạnh giao dịch danh mục, tận dụng các “con sóng lớn” trên thị trường cơ sở và phái sinh.
Tiếp theo là mảng cho vay ký quỹ, nguồn thu có biên lợi nhuận cao. Doanh thu từ hoạt động này đạt hơn 19.200 tỉ đồng năm 2024, chiếm 31% tổng thu nhập, tiếp tục tăng lên 35% trong quý đầu năm 2025.
Trong bối cảnh thanh khoản thị trường tăng lên 21.100 tỉ đồng/phiên (+20%), nhà đầu tư cá nhân quay trở lại với tâm lý tích cực và nhu cầu đòn bẩy lớn hơn trong các nhịp tăng giá.
Nhờ đó các công ty chứng khoán có cơ hội đẩy mạnh hoạt động cho vay ký quỹ, khai thác sức nóng của dòng tiền để gia tăng doanh thu.
Tuy nhiên áp lực cạnh tranh giành thị phần cũng tăng cao, khiến nhiều bên phải giảm lãi suất cho vay để thu hút khách hàng, dẫn đến biên lợi nhuận bị thu hẹp, trong khi chi phí vốn lại có xu hướng tăng trở lại.
Công ty chứng khoán tăng ưu thế nhờ ngân hàng hậu thuẫn
Cạnh tranh ngày càng khốc liệt và yêu cầu thị trường ngày càng cao khiến các công ty chứng khoán phải tăng tốc huy động vốn để mở rộng quy mô hoạt động. Trong đó nhóm có liên kết ngân hàng đang nổi lên như một lực lượng dẫn đầu, nhờ lợi thế hậu thuẫn tài chính mạnh mẽ.
Từ năm 2022 đến quý 1-2025, tổng tài sản của nhóm công ty chứng khoán có ngân hàng hậu thuẫn tăng mạnh từ 111.200 tỉ đồng lên 254.600 tỉ đồng (+130%), trong khi vốn chủ sở hữu tăng từ 64.300 tỉ lên 107.300 tỉ đồng (+67%).
Ngược lại, nhóm không có ngân hàng liên kết cũng ghi nhận tăng trưởng nhưng ở mức khiêm tốn hơn, với vốn chủ sở hữu tăng 38% và tài sản tăng 60% trong cùng kỳ.
Nguồn vốn lớn giúp các công ty này đẩy mạnh ba trụ cột quan trọng: cho vay ký quỹ, tự doanh và đầu tư công nghệ, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn thị trường chuyển dịch sang nền tảng số hóa. Việc tăng vốn cũng giúp doanh nghiệp duy trì vị thế cạnh tranh và tạo dựng niềm tin với nhà đầu tư trong bối cảnh biến động.
Với sự hậu thuẫn từ ngân hàng mẹ, các công ty chứng khoán có thể được cấp thêm vốn điều lệ hoặc huy động trái phiếu với lãi suất ưu đãi, tạo lợi thế tài chính vượt trội. Đồng thời hệ sinh thái ngân hàng còn cho phép tích hợp chéo dịch vụ như mở tài khoản đầu tư, tư vấn tài chính và hỗ trợ vay vốn, giúp mở rộng nhanh tệp khách hàng.
Minh chứng rõ ràng là lượng tài sản của khách hàng tại các công ty chứng khoán liên kết ngân hàng tăng mạnh, từ 555.000 tỉ đồng (2022) lên gần 845.000 tỉ đồng trong quý 1-2025, tương đương mức tăng 52%.
Sự hỗ trợ từ các ngân hàng không chỉ là nguồn lực tài chính, mà còn là kim chỉ nam về quản trị và công nghệ, giúp công ty chứng khoán tăng trưởng không chỉ về quy mô mà cả về chất lượng, từng bước khẳng định vai trò dẫn dắt trên thị trường vốn Việt Nam.
Ngược lại, doanh thu môi giới, vốn là “xương sống” trong mô hình truyền thống, lại liên tục sụt giảm. Từ mức 17.100 tỉ đồng (32% tổng thu nhập) năm 2022, giảm còn 14.200 tỉ đồng (23%) năm 2024, và tiếp tục giảm còn 19% trong quý 1-2025.
Diễn biến này phản ánh sự cạnh tranh gay gắt trong ngành, đặc biệt là từ các nền tảng số, chính sách miễn/giảm phí, cùng sự thay đổi hành vi đầu tư của khách hàng cá nhân.
