An ninh mạng, hạ tầng số và niềm tin – nền móng cho thanh toán không tiền mặt

Tại hội thảo “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số” diễn ra ngày 14-6, thuộc chuỗi sự kiện Ngày không tiền mặt 2025, TS Lê Đức Quang Tú – Trường đại học Kinh tế – Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM) – nhấn mạnh: Thanh toán không tiền mặt đang tạo ra những tác động sâu rộng và đa chiều đến cả Chính phủ, doanh nghiệp lẫn người dân trong bối cảnh chuyển đổi số.

Cùng hưởng lợi lớn với thanh toán không tiền mặt

TS Lê Đức Quang Tú nhận định lợi ích cốt lõi của phương thức thanh toán không tiền mặt thể hiện rõ qua việc tăng cường tính minh bạch, chống thất thu ngân sách, cắt giảm chi phí vận hành ở cả khu vực công lẫn tư, đồng thời hạn chế rủi ro tham nhũng và tiêu cực trong giao dịch. Góp phần củng cố nền tảng dữ liệu phục vụ hoạch định và điều hành chính sách.

Phương thức này đóng vai trò như một hạ tầng số thiết yếu, kết nối ba chủ thể trung tâm của nền kinh tế trong một hệ sinh thái số đồng bộ và minh bạch. 

Đây cũng là công cụ then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính – tiền tệ, thúc đẩy tài chính toàn diện, phát triển fintech (công nghệ tài chính) và xây dựng các trung tâm tài chính trong khu vực.

Đặc biệt, thanh toán không tiền mặt chính là động lực chiến lược thúc đẩy kinh tế số, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa. Điều này cũng thể hiện qua kinh nghiệm thực tiễn ở nhiều quốc gia.

Về kinh nghiệm thực tiễn từ quốc tế, tại Mỹ việc triển khai chương trình chuyển tiền trợ cấp bằng hình thức điện tử đã góp phần giảm gần 10% tỉ lệ tội phạm tại bang Missouri. 

Trung Quốc triển khai chiến dịch chống tham nhũng hiệu quả nhờ dữ liệu từ các giao dịch số, trong khi Alipay đã giúp hơn 56% người nghèo tiếp cận tín dụng dễ hơn. Ở Ý, tăng trưởng thanh toán điện tử giúp giảm 5% nền kinh tế ngầm và thu hồi tới 70 tỉ euro. Tại Nigeria, doanh nghiệp nhỏ hoạt động hiệu quả hơn rõ rệt nhờ thanh toán số.

Ngay tại Việt Nam cũng đang chứng kiến chuyển biến tích cực. Tính riêng cả năm 2024, tổng thu ngân sách đạt hơn 1,73 triệu tỉ đồng, tăng gần 14% so với năm liền trước, trong đó thương mại điện tử và thanh toán không tiền mặt đóng vai trò đáng kể.

Có tới 46% người tiêu dùng ở nông thôn nước ta từng mua hàng trực tuyến và sử dụng hình thức thanh toán này. Phát triển thanh toán không tiền mặt làm tăng tỉ trọng kinh tế số trong GDP đồng thời thúc đẩy sự phát triển của fintech (công nghệ tài chính), đặc biệt là ví điện tử.

Hướng đến tiện lợi, an toàn, bền vững

Để xây dựng nền kinh tế số phát triển lành mạnh và bền vững, TS Lê Đức Quang Tú cho rằng cần tiếp tục duy trì đà tăng trưởng của thanh toán không tiền mặt. Thông qua việc nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý, trong đó có Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, chuẩn hóa dữ liệu để thúc đẩy mô hình Open Banking (ngân hàng mở), triển khai thí điểm tiền kỹ thuật số phát hành bởi ngân hàng trung ương…

“Sáng kiến Chính phủ là rất cần thiết để thúc đẩy thanh toán không tiền mặt”, TS Quang Tú nhấn mạnh.

Điển hình như mô hình thí điểm hoàn toàn thanh toán không tiền mặt (Trung Quốc), phiếu tiêu dùng (Hong Kong), thuế hàng hóa và dịch vụ, giao diện thanh toán hợp nhất (Ấn Độ)…, cùng ưu đãi để khuyến khích fintech tham gia vào khung thể chế thí điểm – sandbox.

Đồng thời cần xây dựng niềm tin xã hội bằng cách đầu tư tăng cường an ninh mạng và minh bạch trong giao dịch và sự đồng bộ giữa các ban ngành. Nâng cấp hạ tầng thông qua việc mở rộng điểm chấp nhận thanh toán số (QR code, POS, ví điện tử), khuyến khích ngân hàng tham gia mô hình ngân hàng đại lý…

Tăng cường phổ cập giáo dục tài chính bằng cách đào tạo kỹ năng số cho người cao tuổi và nhóm thu nhập thấp (Mô hình thành công tại Singapore). Hợp tác liên ngành và quốc tế thông qua kết nối với ngành viễn thông, học hỏi kinh nghiệm về tiền điện tử của ngân hàng trung ương và thanh toán xuyên biên giới.

Đọc tiếp Về trang Chủ đề