Thử nghiệm mũ bảo hiệm thật và mũ bảo hiểm giả được bán trên thị trường dưới sự quan sát của cơ quan chức năng gồm quản lý thị trường và cảnh sát giao thông – Ảnh: CÔNG TRUNG
Ngày 25-6, buổi tọa đàm “Hiểm họa từ mũ bảo hiểm và phụ tùng xe máy giả” do Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) phối hợp cùng đài VTV9 tổ chức. Tình trạng hàng giả trong lĩnh vực xe máy không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn trực tiếp đe dọa tính mạng người dân.
Cảnh sát giao thông kể về những nạn nhân của hàng giả, hàng dỏm
Phát biểu tại tọa đàm, thượng tá Nguyễn Văn Bình – phó trưởng Phòng Cảnh sát giao thông (Công an TP.HCM) – cho biết từng xử lý nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng, trong đó nạn nhân đội mũ không đạt chuẩn hoặc gắn phụ tùng giả như má phanh, lốp xe. Những vật dụng này không thể bảo vệ khi xảy ra va chạm.
Quy định phạt từ 400.000 – 600.000 đồng với hành vi không đội mũ bảo hiểm hoặc đội sai quy cách, song theo ông Bình, nhiều người vẫn tìm cách đối phó hoặc viện cớ “mất mũ”, “đội tạm” hoặc “nhà gần”… để xin thông cảm.
Thực tế rất nhiều loại mũ được bày bán ngoài chợ hoặc trên mạng không đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật, thậm chí có in tem CR nhưng lại ghi chú nhỏ “không dùng cho người điều khiển mô tô, xe máy”.
Theo bà Đại Khả Quỳnh – trưởng Ban sở hữu trí tuệ và chống hàng giả (VAMM), để đảm bảo an toàn, mũ bảo hiểm phải có lớp vỏ cứng, phần đệm hấp thụ xung lực và quai cài chắc chắn. “Nếu không có những yếu tố này, mũ chỉ là “thời trang trùm đầu”, hoàn toàn không có tác dụng bảo vệ khi xảy ra tai nạn” – bà nói.
Quan sát bằng mắt thường rất khó phân biệt đâu là hàng thật và hàng giả – Ảnh: CÔNG TRUNG
Hàng giả “sống khỏe” vì người tiêu dùng dễ dãi, chuộng giá rẻ?
Vì sao cơ quan chức năng ráo riết kiểm tra hàng giả, hàng kém chất lượng nhưng thị trường vẫn còn nhan nhản hàng bày bán?
Ông Nguyễn Tiến Đạt – phó chi cục trưởng Quản lý thị trường TP.HCM – cho biết đây không chỉ là một cuộc chiến pháp lý mà là cuộc chiến về nhận thức. “Chúng tôi đã phát hiện nhiều xưởng sản xuất mũ bảo hiểm trá hình, đặt tại vùng sâu hẻo lánh, chia nhỏ quy mô để tránh bị phát hiện”, ông Đạt nói.
Theo ông Đạt, thủ đoạn sản xuất, phân phối hàng giả ngày càng tinh vi từ in tem giả, sử dụng nhựa tái chế đến vận chuyển nhỏ lẻ bằng xe máy, giao hàng qua sàn thương mại điện tử. Nhiều cơ sở còn trộn lẫn hàng thật với hàng giả để đánh lừa người tiêu dùng và qua mặt lực lượng chức năng.
Điều đáng buồn là theo ông Đạt, không ít người tiêu dùng dù biết hàng mình mua không đạt chuẩn vẫn sử dụng vì “giá rẻ, còn dùng được”. Đây chính là mắt xích tiếp tay cho thị trường hàng giả tiếp tục tồn tại và phát triển.
Không chỉ mũ bảo hiểm, còn một mặt hàng giả còn nguy hiểm hơn đó là phụ tùng xe máy. Từ má phanh, vỏ xe, nhông sên đến bộ khung sườn, tất cả đều có thể bị làm giả, đánh tráo.
Ông Nguyễn Viết Hồng – phó chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng TP.HCM, cho biết một bộ má phanh giả có thể gây tai nạn chỉ sau vài tuần sử dụng. Một chiếc lốp rởm có thể nổ giữa đường. Tất cả đều là hiểm họa treo lơ lửng trên đầu hàng triệu người dân.
Hiện nay, phụ tùng giả có giá rẻ hơn 30-50% so với hàng chính hãng. Nhiều tiệm sửa xe vì lợi nhuận đã trộn hàng loại 1, loại 2, loại 3 để qua mặt khách hàng. Người tiêu dùng không có chuyên môn rất khó phân biệt, thậm chí không biết mình đang sử dụng hàng giả cho đến khi xảy ra sự cố.
Đề xuất áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, cảnh báo hàng giả
Một trong những vấn đề nan giải được chỉ ra tại tọa đàm là sự chồng chéo trong quản lý. Một sản phẩm mũ bảo hiểm giả có thể đồng thời vi phạm quy định về sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn chất lượng, điều kiện kinh doanh… nhưng không rõ cơ quan nào chịu trách nhiệm xử lý chính. Giám định hàng giả vốn tốn kém lại không được người tiêu dùng thực hiện vì ngại thủ tục và chi phí.
Ông Đạt kiến nghị cần có đầu mối thống nhất, đồng thời thúc đẩy số hóa trong quản lý sản phẩm, ví dụ như tem truy xuất nguồn gốc, xác thực bằng QR code, chống làm giả bằng công nghệ…
Đồng thời, người tiêu dùng cần nâng cao ý thức, từ chối hàng không rõ nguồn gốc. Không thỏa hiệp vì rẻ, vì tiện. Hãy chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, từ cửa hàng uy tín.
Doanh nghiệp đẩy mạnh truyền thông về sản phẩm chính hãng, ứng dụng công nghệ như tem chống giả QR, truy xuất nguồn gốc điện tử… để người mua dễ kiểm tra. Cơ quan quản lý cần nâng cao mức phạt và xử lý triệt để các điểm bán hàng giả, nhất là trên sàn thương mại điện tử.
