Từ 1/6, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trong một số ngành nghề bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Trong khi nhiều người đã chủ động chuyển đổi, vẫn có trường hợp tìm cách né tránh như dừng nhận chuyển khoản, ghi sai nội dung hoặc thu thêm tiền khi khách chuyển khoản.
Một số đơn vị kinh doanh không nhận chuyển khoản hoặc thu thêm để tính vào thuế. Ảnh: Int
Theo đó, từ ngày 1/6, các cá nhân và hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên trong một số ngành nghề bắt buộc phải sử dụng HĐĐT từ máy tính tiền theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ về hóa đơn, chứng từ. Đây là “bước đệm” để tiến tới chấm dứt hoàn toàn hình thức thuế khoán kể từ ngày 1/1/2026.
Thực hiện quy định trên là bước chuẩn bị để các hộ kinh doanh lớn dần làm quen với phương thức quản lý mới, minh bạch doanh thu và công bằng trong kinh doanh, đồng thời giúp cơ quan thuế thu thập dữ liệu doanh thu sát thực hơn đối với khu vực hộ kinh doanh.
Bên cạnh những hộ kinh doanh nhanh chóng tuân thủ, nhiều người vẫn còn tâm lý băn khoăn, e dè khi phải chuyển đổi, thậm chí đã xuất hiện những phản ứng mang tính chất đối phó. Trên thực tế, nhiều hộ kinh doanh sau 1/6 đã dừng nhận chuyển khoản hoặc ghi sai nội dung chuyển khoản, khách chuyển khoản thì bị thu thêm để tính vào thuế.
Đây có thể được xem là hành vi “né” thuế, tuy nhiên việc xác định doanh thu thông qua dòng tiền trên tài khoản ngân hàng chỉ là một trong số các nghiệp vụ để kiểm tra doanh thu của hộ kinh doanh. Để xác định sát thực doanh thu, cơ quan thuế có thể sử dụng đồng thời nhiều biện pháp nghiệp vụ khác nhau. Trong đó, 5 cách dưới đây được đánh giá là phổ biến và hiệu quả nhất.
Thứ nhất , dựa trên hóa đơn đầu vào. Đây là căn cứ đầu tiên mà cơ quan thuế sử dụng để ước tính doanh thu. Thông qua các hóa đơn mua hàng hóa, nguyên vật liệu, bao bì phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, cơ quan thuế sẽ tính toán tỷ lệ giá vốn phù hợp với từng ngành nghề. Từ đó, doanh thu bán ra được ước tính dựa trên mức lợi nhuận bình quân của thị trường. Với những hộ kinh doanh có hóa đơn đầu vào lớn nhưng doanh thu kê khai thấp bất thường, cơ quan thuế sẽ tiến hành kiểm tra sâu hơn.
Thứ hai , thu thập dữ liệu từ sàn thương mại điện tử. Hiện nay, nhiều hộ kinh doanh bán hàng qua các nền tảng như Shopee, Lazada, Tiki… Thông qua phối hợp với các sàn, cơ quan thuế có thể nắm được dữ liệu về số lượng đơn hàng, tổng giá trị giao dịch, thậm chí là tần suất mua bán. Đây là căn cứ quan trọng để xác định doanh thu phát sinh thực tế. Ngoài ra, dữ liệu từ sàn cũng bao gồm thông tin về hoàn hàng, hủy đơn, giúp cơ quan thuế có cái nhìn đầy đủ hơn trước khi tiến hành đối chiếu.
Thứ ba , kiểm tra dòng tiền qua tài khoản ngân hàng. Nếu hộ kinh doanh có tài khoản riêng phục vụ cho hoạt động bán hàng, cơ quan thuế hoàn toàn có thể kiểm tra dòng tiền ra vào để đối chiếu với số liệu đã kê khai. Số tiền nhận từ khách hàng được chuyển qua tài khoản sẽ phản ánh rõ ràng quy mô doanh thu thực tế. Trong một số trường hợp, khoản tiền thực tế vào tài khoản cao hơn nhiều so với doanh thu kê khai, từ đó lộ rõ dấu hiệu kê khai thiếu trung thực.
Thứ tư , ước tính doanh thu thông qua các đơn vị vận chuyển. Bên cạnh dữ liệu từ sàn thương mại điện tử, cơ quan thuế còn phối hợp với các đơn vị chuyển phát, logistic để thu thập số liệu về lượng đơn hàng thực tế đã vận chuyển. Thông qua số lượng đơn và giá trị trung bình mỗi đơn hàng, doanh thu phát sinh có thể được tính toán tương đối chính xác. Đây là cách làm đặc biệt hữu hiệu với các hộ kinh doanh thường xuyên bán hàng online nhưng chưa kê khai hoặc kê khai thấp doanh thu.
Thứ năm , quan sát thực tế hoạt động kinh doanh. Ngoài các biện pháp phân tích dữ liệu, cơ quan thuế vẫn sử dụng phương pháp truyền thống là kiểm tra thực tế tại cơ sở kinh doanh. Cán bộ thuế có thể trực tiếp đến địa điểm để khảo sát lưu lượng khách hàng, tình trạng kho hàng, hàng hóa trưng bày, thậm chí hỏi giá bán để xác định mức doanh thu trung bình. Trong một số trường hợp, việc phối hợp với chính quyền địa phương, lực lượng quản lý thị trường cũng được triển khai để đánh giá quy mô hoạt động của hộ kinh doanh.
Với sự kết hợp giữa phân tích số liệu và kiểm tra thực tế, cơ quan thuế đang ngày càng có nhiều công cụ để kiểm soát chặt chẽ nguồn thu của các hộ kinh doanh, đảm bảo công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế và hạn chế tình trạng thất thu cho ngân sách nhà nước.
Ông Mai Sơn – Phó cục trưởng Cục Thuế khẳng định, thuế không tăng, chỉ có mức độ minh bạch là được nâng cao, đảm bảo công bằng giữa các chủ thể kinh doanh. Những hành vi “né” thuế không chỉ bị truy thu, xử phạt mà trong trường hợp nghiêm trọng, còn có thể bị xử lý hình sự.
Trong tháng 6 này, cơ quan thuế sẽ trực tiếp đến từng hộ kinh doanh để hướng dẫn, hỗ trợ chuyển đổi sang hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người kinh doanh thực hiện đúng quy định.
Theo Nhật Đức
